مسمومیت با ویتامین د

مصرف ویتامین برای همه افراد ضروری است اما نه به این معنا که هر فرد به هر میزان که دوست دارد و بدون مشورت پزشک ویتامین مصرف کند. ویتامین‌ها ۲ دسته هستند: ویتامین‌های محلول در چربی …

مصرف ویتامین برای همه افراد ضروری است اما نه به این معنا که هر فرد به هر میزان که دوست دارد و بدون مشورت پزشک ویتامین مصرف کند. ویتامین‌ها ۲ دسته هستند: ویتامین‌های محلول در چربی و محلول در آب. ویتامین‌های محلول در چربی شامل ویتامین‌های A، D، E و K هستند. بقیه ویتامین‌ها که شامل ویتامین‌های خانواده B و C می‌شوند به عنوان محلول در آب یافت می شوند. ویتامین‌های محلول در آب در صورتی که بیش از حد مصرف شوند از طریق کلیه دفع می‌شوند در حالی که ویتامین‌های محلول در چربی در صورت اضافی بودن در بدن تجمع کرده و ایجاد مسمومیت می‌کنند.

ویتامین D:

این ویتامین به شکل خوراکی و تزریقی استفاده می‌شود. ویتامین D دارای انواعی کلسیفرول (ویتامین ۳ D) و ارگوکلسیفرول (ویتامین ۲ D) است. ویتامین D برای اثربخشی در بدن، نیازمند تغییراتی است که در کبد و کلیه انجام می‌شود. نقش عمده ویتامین D، تنظیم‌ کردن سطح کلسیم و فسفر خون است که این افزایش موجب معدنی شدن طبیعی استخوان می‌شود. تنظیم سطح کلسیم خون از طریق جذب روده‌ها و تنظیم دفع از کلیه‌ها صورت می‌گیرد.کمبود ویتامین D در افرادی بروز می‌کند که تماس کافی با نور خورشید ندارند. برای اثربخشی نور خورشید، باید نور به صورت مستقیم نه از پشت شیشه به بدن فرد برسد. نقایص کلیوی (نارسایی کلیه) یا کبدی (نارسایی کبدی، سیروز) می‌تواند سیر تبدیل ویتامین D به شکل فعال آن را مختل کند. این نوع کمبود به‌رغم تماس کافی با نور خورشید یا تغذیه مناسب ایجاد می‌شود.

دوز درمانی و سمی:

نیاز روزانه به ویتامین D حدود ۴۰۰ واحد است و دوز درمانی آن گاهی به ۵۰۰۰ واحد می‌رسد. در اطفال، در دوز اندک ۲۰۰۰ واحد هیپرکلسمی اتفاق می‌افتد، در حالی که در بزرگسالان، برای ایجاد مسمومیت، دوز بالاتری نیاز است.

تابلوی بالینی مسمومیت:

علائم شامل بی‌اشتهایی، تهوع، درد شکم، از دست دادن وزن، افزایش دفع ادرار، یبوست، گیجی و کماست که بر اثر افزایش سطح کلسیم خون ایجاد می‌شود. افزایش سطح پایدار کلسیم می‌تواند موجب رسوب کلسیم در پوست، عضله و حتی کلیه شده که به نارسایی کلیه منجر می‌شود.

اقدامات درمانی:

به محض اطلاع از مصرف بی‌رویه ویتامین D بیمار باید به اورژانس رسانده شود. مهم‌ترین اصل، ممانعت از مصرف ویتامین D و کاهش کلسیم مصرفی است. با محدود کردن کلسیم از جذب ویتامین D جلوگیری شده و سیر تخریبی افزایش کلسیم، مهار می‌شود. پس از ممانعت از جذب کلسیم به کمک درمان‌های دارویی، سطح کلسیم خون را کاهش می‌دهند.

دکتر بهروز هاشمی

متخصص طب اورژانس