ماشاءالله به آقا مرتضی

نگاهی به شخصیت های ساده لوح تلویزیونی

پخش مجموعه راه طولانی به کارگردانی رضا کریمی بحث مهمی را در ذهن مخاطبان شکل می‌دهد. توجه به نوع شخصیت پردازی مرتضی امیری با بازی رضا کیانیان و دقت در حالات حسی این نقش خاص اگرچه تصویری دوپاره از منظر رعایت قواعد تکنیکی و حسی در مسیر اجرای نقش را برای مخاطبان تداعی می‌کند و ذهن ما را به نمونه‌های دیگری از این نوع شخصیت‌ها معطوف می‌سازد اما بازهم نباید از قدرت کیانیان درخلق این کاراکتربه سادگی بگذریم.

● مرتضی امیری: پدری مستاصل

به واقع آنچه درنظرات رسانه ای روزهای گذشته پیرامون نقش آفرینی کیانیان بیش ازاندازه بر آن تاکید شده، دوپارگی حسی نقش و پارادوکسی است که از تصویر یک انسان ساده دل یا ساده لوح در ذهن بیننده شکل می‌گیرد. این مساله به ویژه در نوع رفتارهای آقا مرتضی قابل رهگیری است. رفتاری پر از تردید و گفتاری همراه با استرس و لکنت که از تبعات زندگی پرتنشی است که آقا مرتضی تجربه کرده است. تنشی که ازعدم همگونی نگاه وی و دو فرزند بزرگش به زندگی برآمده و به یک تصمیم شوم و از سر استیصال منجر می‌شود. تصمیمی که پیکره کاراکتر را از لحاظ ویژگی‌های روان شناختی در دو وجه ساده دلی یا ساده لوحی نقش می‌دهد.

انتقاد به نوع بازی کیانیان یا در بیان بهتر شخصیت‌پردازی کاراکتر آقا مرتضی نیز از این دریچه می‌گذرد که شاید قابل پذیرش نباشد فردی در سن و سال مرتضی امیری ولو به دلیل استیصال و عدم مفاهمه با دو فرزند بزرگش بازیچه افشار شود و در بازی ناجوانمردانه او شرکت کند. یک بازی خطرناک که طعمه‌هایش را از میان انسان‌هایی برمی‌گزیند که فشارهای زندگی را تاب نمی‌آورند و برای گریز از شرایط تلخ اقتصادی و ارتقای سطح مالی زندگی خود، قاعده رسوخ کرده در مناسبات جامعه امروز یعنی پول محوری را قبول می‌کنند و بدون تامل برآینده ای که تصمیمشان پدید می‌آورد در گرداب فرو می‌روند.

راه طولانی بازهم خاطره انسان‌های ساده دل یا ساده لوحی را در ذهنمان زنده کرد که هربار تماشای زندگیشان از دریچه تلویزیون درس‌هایی مهم را برای‌مان به دنبال دارد. شاید در دورانی که معیارها عوض گشته است و پول به یک ارزش درنظرگاه عمومی بدل شده، یادمان باشد که در بخشی ازمهمترین سریال‌های تلویزیونی دهه اخیر کاراکترهایی ثبت شده‌اند که با رفتارها و گفتارهای از سر صداقتشان به قلب جامعه راه یافته اند. کاراکتر ماشاءالله مرزوقی در خانه به دوش،‌هاشم اگزوز در متهم گریخت، آقا سیروس در سه در چهار از دسته این ساده دلان هستند که در مجموعه‌های کمدی به بار نشستند و پدربزرگ دینا در صاحبدلان نمونه ای مناسب در مجموعه‌های درام و ملودرام به شمار می‌آید.

● ماشاءالله مرزوقی: باجناق ساده دل اصلان

کاسب ساده دل و اهل حرام و حلالی که مسیر زندگی‌اش را برپایه برخی رفتارهای خارج از قاعده همچون تعویض پیاپی شغل قرار داده و البته با وجود شرایط بد مالی جوهره انسانیتش را فراموش نکرده، فرصت مناسبی برای حمید لولایی بود تا خود را از حصار نقش خشایار بیرون بیاورد و البته گاه ناخودآگاه برخی از افه‌های گویشی یا حرکتی وی شبیه خشایار می‌شد.

● هاشم اگزوز: بازی مرگ و زندگی

بازیگرکارکشته ای چون سیروس گرجستانی با بازآفرینی شخصیت هنریش در”متهم گریخت” تولدی دوباره یافت و امکان خوبی را برای نقش آفرینی‌های دیگر درآثار برجسته تر به دست آورد. گرجستانی با شناخت درست ویژگی‌های درونی‌هاشم و نوع نگاه وی به جهان پیرامونی که با نوعی سادگی، صفا و صداقت همراه بود، تصویریک مرد ایرانی را بی کم و کاست بازنمایی نمود؛ مردی که جوهره معرفت را از دست نداده و حتی سختی‌های زندگی، او را از درستی و پاکی دورنمی سازد وگرجستانی به خوبی این حالات را نمایش داد.

● سیروس املشی: دربند خاطره‌ها و رفاقت‌ها

آرایشگری که بسیار پایبند خاطره‌ها و رفاقت‌هاست، امکان مناسبی را در فضای کمیک “سه درچهار” ایجاد کرد تا مهران رجبی بتواند با بداهه گویی‌های نابش، این نقش را دیدنی از کار درآورد. زوج سیروس و رحمان بسیار خوب با هم مچ شده اند و رویارویی‌های کلامی بیژن(علی صادقی) و سیروس(مهران رجبی) به ویژه در قسمت‌های پس از فرار آنها، به خوبی کمدی کلام و موقعیت را پرورش داده و سادگی و صمیمیت سیروس به درستی در کنار فرزی و شیطنت‌های بیژن نهاده شده است.

● مسعود شصت چی: اشتباهی بود

غم حاکم بر نقش، کاراکترمسعود را در شمایلی‌هامون وار تداعی گر است و البته ظرف کمیک موقعیت‌های پیش آمده برای مسعود، تصویر ماندگار نقش را در هنر اجرایی مهران مدیری ادغام نموده است. نقش از یک سیر منطقی در اوج و فرودهای زندگی بهره مند است و مدیری از تمامی داشته‌های تئاتری خود چون سکون در نگاه یا تغییرموقعیت لفظ از یک متهم به یک بازجو به خوبی بهره می‌برد.

● گل یاسمن: ظرفیت‌های جدید نقش آفرینی کمیک زنان

سادگی به عنوان عنصر اصلی این نقش به گونه ای زیبا توسط شقایق دهقان اجرا شد و البته این بازیگر با نوعی دیرفهمی که برای شناساندن بهتر یاسمن بر قالب نقش مسلط ساخت، اجرایی دیدنی و ماندگار را از خود به ثبت رساند و امروز با گذشت سالها از پخش “پاورچین”، هنوز هم مخاطب با یادآوری نقش یاسمن، بازی زیبای بازیگرش را به یاد می آورد.

نویسنده : نیما بهدادی مهر