سحرخیزها باهوش‌ تر نیستند!

می‌گویند که «سحرخیز باش تا کامروا باشی»، من هم مثل خیلی از شماها محسنات سحرخیزی را تجربه کرده‌ام. اما فارغ از حرف‌های معمول، اگر بخواهیم خودمانی باشیم، کدام یک از ما اگر کار …

می‌گویند که «سحرخیز باش تا کامروا باشی»، من هم مثل خیلی از شماها محسنات سحرخیزی را تجربه کرده‌ام. اما فارغ از حرف‌های معمول، اگر بخواهیم خودمانی باشیم، کدام یک از ما اگر کار و بارش به گونه‌ای باشد که نیاز به برخاستن زودهنگام از بستر نداشته باشد، مخصوصا در این روزهای سرد، اراده سحرخیزی دارد و باز اگر لازم نباشد اول وقت جایی باشیم، کدام یک از ما لذت بیدار ماندن برای گفتگو، مطالعه آزاد یا دیدن فیلم را از دست می‌دهد و سر شب می‌خوابد.

این جاست که گاهی ما از خودمان می‌پرسیم، آیا سحرخیزی آنچنان که قدما گفته‌اند، همیشه چیز خوبی است یا نه!

۱- سحرخیزها باهوش‌ترند یا دیربه‌خواب‌رونده‌ها؟

جالب است که بدانید پژوهش‌های روانشناسی جالبی در طی سال‌ها در مورد ریتم‌های شبانه‌روزی ما صورت گرفته است. خیلی از ماها، آدم‌ها صبح هستیم، یعنی تمرکز و بازده کاری و حتی خلقمان در صبح بهتر از عصر است، بعضی‌هامان هم البته عصرها به مراتب بهتری هستیم.

یکی از نکاتی که در این پژوهش‌های مورد بررسی قرار گرفته است، رابطه بین هوش و «آدم صبح یا عصر» بودن است.

در جریان یکی از این تحقیقات ۴۲۰ نفر که آدم صبح یا عصر بودند، مورد بررسی قرار گرفتند و با استفاده از تست‌های سنجش ضریب هوشی مورد بررسی قرار گرفتند، نتیجه تحقیق جالب بود:

بر خلاف باور سنتی جامعه، آنهایی که در ساعات عصر، بهتر هستند، ضریب هوشی بالاتری نسبت با آدم‌های صبح دارند!

همین نتیجه منشأ بحث‌ها و تئوری‌هایی در مورد ماهیت توانایی‌های شناختی آدمی شده است.

۲- تأثیر آدم صبح یا عصر بودن بر میزان کارایی:

خیلی وقت‌ها من شخصا در این مورد فکر کرده بودم که واقعا آدم صبح یا عصر بودن، چه میزان بر توانایی و کارایی ما در صبح یا عصر تأثیر می‌گذارد.

فرض کنید که شما آدم عصر باشید و بعد طبق روال معمول همه امتحانات خود را مجبور باشید، صبح‌ها بدهید. در این صورت آیا پیش نیامده که آرزو کرده باشید، ای کاش امتحان‌ها عصرها برگزار می‌شد.

اما فقط عملکرد ذهنی نیست که تحت تأثیر آدم صبح یا عصر بودن قرار می‌گیرد، عملکرد بدنی و ورزشی هم از این امر مستثنی نیست. در این مورد یک تحقیق جالب انجام شده است:

در این تحقیق بازیکنان لیگ بیسبال آمریکا به دو دسته که آدم صبح یا عصر بودند، تقسیم شدند. معلوم شد که عملکرد آنها از لحاظ میزان موفقیت در پرتاب‌ها تحت تأثیر زمان مسابقه قرار می‌گیرد. البته به سبب کم بودن تعداد کسانی که در تحقیق شرکت داده شده بودند، این تحقیق از لحاظ آماری معتبر نیست. اما می‌تواند به ما نشان بدهند که می‌تواند چنین تقاوت عملکردی را در آینده اثبات کرد.

۳- تفاوت شخصیتی سحرخیزها و جغدهای شب:

در جریان یک تحقیق جالب دیگر ۳۴۶ دانش‌آموز آلمانی شرکت داده شدند، نخست با استفاده از تست‌های استانداردی نوع ریتم شبانه‌روزی آنها مشخص شد و بعد با تست دیگری به نام TCI، خلق و خوی آنها مورد بررسی قرار گرفت.

معلوم شد که: آنهایی که آدم صبح هستند، کوشاترند و میزان همکاری و مشارکت بیشتری در کارها دارند، در حالی که آنهایی که آدم عصر هستند، آدم‌های کنجکاوتری هستند که بیشتر در پی یافتن چیزهای تازه هستند.

۴- کدام دسته رفنار فراکنشی دارند، خلاق‌ترند و برونگراتر هستند؟

باز هم بر اساس تحقیقی که روی ۳۶۷ دانش‌آموزی انجام شد معلوم شد که آنهایی که آدم عصر هستند، برونگراتر و خلاق‌ترند، در حالی که آنهایی که آدم صبح هستند، رفتار فراکنشی یا proactivity بیشتری دارند و در مقایسه با آدم‌های عصر خوش‌بین‌ترند.

proactivity یعنی اینکه کسی در کار و زندگی، در مقابل وضعیت‌ها و مشکلات، بیشتر کنشگر باشد تا واکنش‌دهنده و بتواند با پیشبینی و طرح‌ریزی کارها، سررشته امور را در دست بگیرد.