کلیدی ترین نیازهای تغذیه ای سالمندان

از دست دادن آب بدن برای افراد مسن بخصوص اگر به تشنگی خود اهمیت ندهند یا نوشیدن آب به عللی برایشان مشکل باشد خطرناک است فراد مسنی که کنترل ادرار خود را بعلت بیماری از دست داده اند نیز ممکن است از نوشیدن آب به مقدار کافی پرهیز کنند در سالمندان علیرغم نیاز واقعی بمایعات , تشنگی زیاد احساس نمی شود

● آب

▪ در دوران سالمندی سه تغییر عمده موجب افزایش احتمال کم آبی بدن می شود :

۱- کاهش حجم آب

۲- کاهش توانایی تغلیظ ادرار توسط کلیه ها

۳- کاهش احساس تشنگی حتی در مواجهه با کم آبی

همچنین شرایطی مانند تب یا آب و هوای گرم ، از دست دادن سریع آب را در افراد سالمند تسهیل می کند .

از دست دادن آب بدن برای افراد مسن بخصوص اگر به تشنگی خود اهمیت ندهند یا نوشیدن آب به عللی برایشان مشکل باشد خطرناک است . فراد مسنی که کنترل ادرار خود را بعلت بیماری از دست داده اند نیز ممکن است از نوشیدن آب به مقدار کافی پرهیز کنند . در سالمندان علیرغم نیاز واقعی بمایعات ، تشنگی زیاد احساس نمی شود .

بهترین نوشیدنی ، آب و حداقل مصرف روزانه آن ۸ لیوان است . چای شیر و اّ میوه هم می تواند مقداری از کمبود آب بدن را جبران نماید اما نوشیدنی های الکلی بخاطر اثر ادرار آورشان این کارایی را ندارند .

● انرژی

با افزایش سن نیاز با انرژی کاهش می یابد . بطوریکه میزان این کاهش به ازای هر ده سال عمر حدود ۵% است. همچنین با بالا رفتن سن اگرچه بدن همچنان نیازمند تحرک است ولی غالبا از تحرک بدنی کاسته می شود . توده عضلانی بدن و میزان متابولیسم پایه نیز کاهش می یابد . بهمین دلیل مقدار انرژی در یافتی توصیه شده روزانه (RDA ) از سن ۵۱ سالگی مختصری کاهش می یابد . مصرف انرژی در بدن نیز همزمان با کاهش نیازهای متابولیسمی بدن بطور آشکاری کم می شود.

با این وجود بسیاری از سالمندان با افزایش وزن مواجه هستند زیرا با وجود اینکه فعالیت ها یشان کمتر شده و نیاز کمتری به انرژی دارند .میزان مصرف مواد غذایی را کم نمی کنند .

برای محدود کردن دریافت انرژی ، باید مصرف غذاهای کم حجم و غنی از مواد مغذی را بیشتر کرده و مصرف مواد شیرین و چربیها را نیز کاهش دهند .

● پروتیئن

نیاز سالمندان به پروتئین مشابه یا حتی بیش از افراد جوانتر است .علت آن کاهش توانایی بدن در هضم و جذب پروتئین است .

بعلاوه در زمان ابتلا به بیماری و عفونت ، اعمال جراحی و شکستگی های استخوان فرد سالمند باید مواد پروتئنی بیشتری مصرف نماید . ار آنجائیکه در سالمندان نیاز به انرژی کاهش می یابد ، پروتئین مورد نیاز بدن بایستی از منابع کم کالری و با کیفیت بالا ( از لحاظ پروتئین ) مانند : گوشتهای کم چربی ، مرغ ، تخم مرغ ، فرآورده های لبنی بدون چرب یا کم چرب ، غلات و حبوبات تامین شود. البته توصیه می شود :

حدود ۲۵ -۲۰% پروتئین مصرفی از نوع حیوانی باشد. زیرا پروتئین های حیوانی نسبت به پروتئین های گیاهی کامل تر هستند . یعنی همه اسیدهای امینه ضروری را به بدن می رسانند .

مقدار توصیه شده پروتئین در یافتی روزانه برای بزرگسالان

۸ % گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن است .

● کربوهیدرات

سوخت و ساز کربوهیدراتها نیز با افزایش سن کاهش می یابد و تحمل بدن نسبت به گلوکز تغییر می کند . عدم تحمل لاکتوز (قند خون ) تغییر می کند . عدم تحمل لاکتوز (قند شیر ) در سالمندان شایع است .

کربوهیدراتها به مقدار زیاد و بعنوان منبع اولیه انرژی برای بدن مورد نیاز هستند و بهتر است حداقل ۵۵ % انرژی دریافتی در سالمندان با یک رژیم غذایی غنی از کربوهیدراتهای مرکب ( مواد نشاسته ای ) مانند برنج ، غلات ، و حبوبات تامین شود .

سبزیها ، دانه ها و میوه ها علاوه بر کربو هیدراتها ، غنی از فیبر و ویتامینهای ضروری و املاح هستند . مصرف آب فراوان همراه غذاهای پر فِبر ومی تواند یبوست را که در سالمندان شایع است برطرف کند .

عواملی همچون نداشتن تحرک بدنی و مصرف دارو می توانند در ایجاد یبوست نقش زیادی داشته باشد اما مصرف ناکافی آب و فیبردر بسیاری از موارد از علل اصلی بروز یبوست است.

● چربی ها

مصرف چربی ها بایستی در رژیم غذایی سالمندان محدود شود . با افزایش سن مقدار توده چربی بدن سالمندان افزایش می یابد و در نتجه خطر چاقی و ابتلا ء به بیماریهای قلبی و عروقی افزایش می یابد . بنابراین کاهش مصرف چربی می تواند به پیشگیری ازچاقی ، عقب انداختن بروز سرطان ، سختی عروق آترواسکلروز و سایر بیماریهای تحلیل برنده کمک کند.

محدود کردن مصرف چربی ( به میزان کمتر از ۳۰ % کل انرژی دریافتی ) برای بسیاری از افراد سالمند مشکل است . برای برخی از افراد سالمند ، محدودیت شدید در مصرف چربی ممکن است منجر به کمبود مواد مغذی و کاهش وزن شود . این خود مشکلی است که حتی بیش از چاقی ، سلامتی افراد مسن را در معرض خطر قرار می دهد.

بدین منظور افراد مسن باید از مصرف چربیها حیوانی پرهیز کنند و بجای آن از روغنهای نباتی ( ترجیحا روغن مایع ) استفاده نمایند . بخشی از چربی مواد غذایی و چربی موجود در بدن هستند و در انواع چربی ها و روغنها از جمله کره ، مارگارین ، روغن خوراکی ، گوشت ، مرغ ، تنقلات و میان وعده ها ( مانند انواع بیسکویـت ، شیرینی و چیپس ) ، مغزها ( مانند پسته ، بادام ، و گردو ) سس سالاد و غیره وجود دارند. یکی از اجزا تری گلسرید ها ، اسید های چرب امگا ۳ می باشد . مصرف منظم امگا ۳ فرد را در مقابل بیماریهای قلبی و سکته قلبی محافظت می کند . ماهی هایی که در اّهای سرد زندگی می کنند خصوصا ماهی تن ، ساردین و سالمون دارای بیشترین مقدار این اسید چرب هستند . مصرف منظم ماهی بمقدار حداقل دو وعده در هفته توصیه می شوند .

کلسترول نوع دیگری از چربی ها می باشد که فقط در غذاهای حیوانی یافت می شود بعبارت دیگر غذاهای گیاهی فاقد کلسترول هستند . مواد غذایی حاوی کلسترول بالا بترتیب شامل مغز دل و جگر گاو گوسفند ، زرده تخم مرغ ، گوشت قرمز ، مرغ پوست نگرفته لبنیات پر چرب و ....می باشد .

مصرف زیاد مواد غذایی حاوی کلسترول بالا خصوصا در افرادی که زمینه ارثی مساعد دارند سبب افزایش کلسترول خون شده و در دراز مدت باعث ایجاد سختی عروق و افزایش فشار خون می شود .

● ویتامینها و ملاح

اکثر افراد با مصرف متعادل چهار گروه اصلی غذایی در برنامه غذایی روزانه خود می توانند بمیزان کافی ویتامین و املاح دریافت کنند .اما مطالعات نشان می دهد که سالمندان اغلب از گروه سبزیها بمقدار کم مصرف می کنند در حالی که نیاز به ویتامین ها با افزایش سن بیشتر می شود .

---