ضریب جینی چیست؟

ضریب جینی معیاری از نابرابری که به طور گسترده استفاده می شود و از صفر (نبود نابرابری) تا یک (حداکثر نابرابری که کل درآمد نصیب یکی می شود) تغییر می کند. این رقم در ایالات متحده از ٤٠ درصد در ١٩٧٣ به ٤٨ درصد در سال ٢٠١٢ افزایش یافته است که حکایت از افزایشی ٢٠ درصدی دارد که معنایش افزایش نابرابری است

اعداد ضریب جینی در ایران از سال ١٣٨٤ تا ١٣٩٤ به شرح زیر است:

همان طور که می بینیم، ضریب جینی به کمترین مقدار خود در سال ١٣٩٢ رسیده است که در نگاه اول به معنای کاهش نابرابری است و ما را خوشحال می کند؛ اما آنچه درباره اقتصاد ایران مسلم است اینکه درآمد خانوارهای ایرانی در حدفاصل سال های ١٣٨٦ تا ١٣٩٢ مرتبا کاهش یافته و فقر افزایش یافته است. به عبارت دیگر، این کاهش ضریب جینی به معنای کمترشدن نابرابری در عین فقیرشدن همه است. وقتی درآمد همه کاهش یافته، ضریب جینی یا شاخص نابرابری کاهش یافته است. به عبارت دیگر، کاهش ضریب جینی وقتی شادمانی آور است که نابرابرای- افزایش درآمد گروهی و کاهش درآمد گروهی دیگر- کم شده باشد و درآمدهای فزاینده برابرانه تر توزیع شده باشند. بی شک مردم ترجیح نمی دهند که فقیر باشند و ضریب جینی هم صفر باشد. مردم ترجیح می دهند شغل داشته باشند، درآمدشان بهبود یابد و در این شرایط نابرابری کاهش یابد. کاهش نابرابری در فقر همگانی یا فراگیر خوشایند نیست.

محمدرضا فرهادی پور