معضلی به گستردگی جهان

حاشیه نشینی تنها مشکل شهرهای بزرگ ایران نیست تحولاتی که در شرایط اقتصادی جهان ایجاد شده باعث می شود بسیاری از افراد, از مهاجران قانونی و غیرقانونی گرفته تا افرادی که شغل خود را از دست داده اند, از شهرهای بزرگ جهان به سوی مناطق حاشیه ای مهاجرت کنند, به این دلیل که نرخ هزینه های زندگی در برخی​ شهرهای حاشیه ای کمتر از شهرهای بزرگ است و همین موضوع این مناطق را برای قشری خاص از جوامع که از سطح درآمد پایین تری برخوردارند, جذاب ساخته است

حاشیه‌نشینی تنها مشکل شهرهای بزرگ ایران نیست. تحولاتی که در شرایط اقتصادی جهان ایجاد شده باعث می‌شود بسیاری از افراد، از مهاجران قانونی و غیرقانونی گرفته تا افرادی که شغل خود را از دست داده‌اند، از شهرهای بزرگ جهان به سوی مناطق حاشیه‌ای مهاجرت کنند، به این دلیل که نرخ هزینه‌های زندگی در برخی​ شهرهای حاشیه‌ای کمتر از شهرهای بزرگ است و همین موضوع این مناطق را برای قشری خاص از جوامع که از سطح درآمد پایین‌تری برخوردارند، جذاب ساخته است.

ماجرا در آمریکا شکل بغرنج تری ​ دارد، چون اگر جدیدترین گزارش مرکز آمار قضایی فدرال آمریکا را در نظر بگیریم، سهل بودن قوانین قضایی در مناطق حاشیه ای شهرها و جدی گرفته نشدن این قانون ها و همچنین کمبود نیروهای متخصص پلیس در این مناطق، آنها را از بعدی دیگر و برای گروهی دیگر از افراد جامعه آمریکایی جذاب ساخته است: تبهکاران! افزایش نرخ جرم و جنایت در مناطق حاشیه ای شهرهای آمریکا طی ده سال که مورد مطالعه این مرکز قرار گرفته بسیار قابل توجه است و جرم شناسان و محققان قضایی و جنایی دلایل مختلفی را برای توضیح این افزایش عنوان کرده اند. بر اساس گزارش وال استریت ژورنال، کاهش میزان قتل و جنایت در سراسر آمریکا روند رو به رشد دیگری را تحت الشعاع خود قرار داده است: افزایش جرم و جنایت در حاشیه شهرهای بزرگ و مناطقی که شهرها را در برگرفته و به پناهگاهی امن برای وقوع انواع جرایم و قتل ها تبدیل شده اند. براساس مطالعه اخیر مرکز فدرال آمار قضایی، در شهرهای بزرگ و اصلی آمار قتل از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۰ با کاهش چشمگیری مواجه شده و در برخی​ شهرهای بزرگ تا ۱۶.۷ درصد نیز کاهش داشته است. عوامل متعددی در این کاهش آماری نقش داشته اند که از آن جمله می توان به ارائه خدمات درمانی بهتر به قربانیان حوادث و همچنین رویکرد خشک و تاحدی خشن نیروهای پلیس در قبال مجرمان در شهرهای بزرگی مانند نیویورک و لس آنجلس اشاره کرد.

اما از سوی دیگر، طی مدت زمانی مشابه آمار جرم و جنایت در حاشیه شهرها با افزایشی ۱۶.۹ درصدی مواجه شده است، این افزایش آماری همزمان با افزایش جمعیت در حاشیه شهرها رخ داده است. جرم و جنایت هایی که امروزه در حاشیه شهرهای آمریکایی رخ می دهند از خشونت های محلی و سرقت های گاه و بیگاه به مرحله ای فاجعه بارتر، یعنی قتل عام های متعدد تنزل یافته است، جدیدترین نمونه این قتل عام ها، فاجعه تیراندازی در مدرسه ابتدایی شهر نیوتن در کانکتیکت آمریکا و مرگ ۲۷ کودک و بزرگسال در این مدرسه است. این نوع خشونت ها و جنایات اکنون یک چهارم آمار کلی قتل و جنایت آمریکا را تشکیل می دهند.

براساس گزارش این مرکز بالاترین افزایش جنایات در حاشیه شهرهایی از قبیل هوستون، پیتزبرگ و آتلانتا دیده می شود. نتایج مطالعه ای درباره آمار جنایت که در ماه می ۲۰۱۱ از سوی اتاق فکر بروکینگز انجام شده است، نشان می دهد طی سال های ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۸ آمار قتل و جنایت در حاشیه شهر آتلانتا تا ۲۳ درصد افزایش پیدا کرده، درحالی میزان این جرایم در شهر آتلانتا با کاهشی ۴۹ درصدی مواجه شده است.

با ​ این که دلیل اصلی رشد آمار جرم در مناطق حاشیه ای هنوز از نظر جرم شناسان و نیروهای پلیس مورد ظن قرار دارد، می توان تصویب قانون هایی با رویکردی نه چندان خشک و جدی و کمبود نیروهای اجرایی متخصص و کارآزموده برای مقابله با انواع جرایم را از دیگر عوامل رشد میزان جرم و جنایت در حاشیه شهرها برشمرد، عاملی که می تواند موجب جذب تبهکارانی می شوند که در جستجوی جایگزینی امن و آرام برای شهرهایی با مقررات و قوانین سخت و بسته و نیروهای حرفه ای و کارآزموده پلیس هستند تا براحتی در آنها جولان دهند.

از سوی دیگر، اتاق فکر بروکینگز در مطالعه ای متفاوت به این نتیجه رسیده است که جمعیت افراد فقیری که در حاشیه شهرها سکونت دارند نسبت به افراد فقیر ساکن در درون شهرها بسیار بیشتر است و از کسی پنهان نیست که بسیاری از جرایم در فقر ریشه دارند. بر اساس این گزارش، از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۱ آمار جمعیت فقیری که از شهرها روانه مناطق حاشیه ای شده اند ۶۷ درصد افزایش داشته است، رقمی که نسبت به آمار شهری بسیار قابل توجه است. در سال ۲۰۱۲ نیز جمعیت فقرای ساکن حاشیه شهرها در آمریکا به ۱۶.۴ میلیون نفر رسیده است و این آمار روندی افزایشی در پیش گرفته اند.

سمیرا مصطفی نژاد