درمانی برای هجوم استرس و نگرانی ها

معمولاً ثمره توکل برخدا «آرامش» و ثمره بی اعتمادی به خدا «اضطراب » را به دنبال دارد پیشنهاد ما این است که در مورد هرکدام از این دو,یعنی «آرامش با خدا بودن» و «اضطراب و وحشت » بیشتر بررسی شود قرآن کریم کاملترین نسخه برای آرامش روح است

معمولاً ثمره توکل برخدا «آرامش» و ثمره بی‌اعتمادی به خدا «اضطراب‌» را به دنبال دارد! پیشنهاد ما این است که در مورد هرکدام از این دو،یعنی: «آرامش با خدا بودن» و «اضطراب و وحشت » بیشتر بررسی شود: قرآن کریم کاملترین نسخه برای آرامش روح است. از این رو برآنیم تا با نگاهی اجمالی دیدگاه قرآن را در مورد آرامش روحی و روانی و راه‌های رسیدن به آن را مورد بررسی قرار دهیم. در سوره توبه آیه ۱۰۳ چنین آمده: خُذْ مِنْ أَمْوَالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَتُزَکِّیهِم بِهَا وَصَلِّ عَلَیْهِمْ إِنَّ صَلاَتَکَ سَکَنٌ لَّهُمْ وَاللّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ ؛از اموالشان زکات بگیر، تا بدین وسیله پاکشان کنی و (اموالشان را) نمو دهی، و در باره آنان دعای خیر کن که دعای تو مایه آرامش آنان است، و خدا شنوا و داناست و کلمه صلی از صلاه و به معنای دعا است، و از سیاق استفاده می‏شود که مقصود از این دعا، دعای خیر به جان و مال ایشان است، هم چنان که از سنت چنین به یادگار رسیده که آن جناب در برابر کسی که زکات می‏داده چنین دعا می‏کرده که: خدا به مالت خیر و برکت مرحمت فرماید.و در جمله إِنَّ صَلاتَکَ سَکَنٌ لَهُمْ کلمه سکن به معنای چیزی است که دل را راحتی و آرامش بخشد، و منظور این است که نفوس ایشان به دعای تو سکونت و آرامش می‏یابد، و این خود نوعی تشکر از مساعی ایشان است، هم چنان که جمله وَ اللَّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ مایه آرامشی است که دل های مکلفینی که این آیه را می‏شنوند و یا می‏خوانند به وسیله آن سکونت می‏یابد. در مجمع نقل نموده که وقتی قومی صدقه خودشان را نزد پیغمبر (صلی الله علیه و آله) می‏آوردند می‌فرمود :«خدایا رحمت کن بر آنها»

عوامل آرامش و دلگرمی ازمنظرقرآن

دستیابی به اطمینان و آرامش می‏تواند عوامل گوناگونی داشته باشد، ولی در رأس آنها:

آگاهی و علم جلوه ویژه‏ای دارد؛ کسی که می‏داند ذرّه مثقالی از کارش حساب دارد، «مِثْقالَ ذَرَّةٍ خَیْراً یَرَهُ»«۱» نسبت به تلاش و فعّالیّتش دلگرم است.

کسی که می‏داند بر اساس لطف و رحمت الهی آفریده شده، «إِلَّا مَنْ رَحِمَ رَبُّکَ وَ لِذلِکَ خَلَقَهُمْ» «۲» امیدوار است.

کسی که می‏داند خداوند در کمین ستمگران است، «إِنَّ رَبَّکَ لَبِالْمِرْصادِ» «۳» آرامش دارد.

کسی که می‏داند خداوند حکیم و علیم است و هیچ موجودی را بیهوده خلق نکرده است «عَلِیمٌ حَکِیمٌ» خوش‏بین است.

کسی که می‏داند راهش روشن و آینده‏اش بهتر از گذشته است، «وَ الْآخِرَةُ خَیْرٌ وَ أَبْقی‏» «۴» قلبش مطمئن است.

کسی که می‏داند امام و رهبرش انسانی کامل، انتخاب شده از جانب خداوند و معصوم از هر لغزش و خطاست، «إِنِّی جاعِلُکَ لِلنَّاسِ إِماماً» «۵» آرام است.

کسی که می‏داند کارِ نیک او از ده تا هفتصد بلکه تا بی‏نهایت برابر پاداش دارد ولی کار زشت او یک لغزش به حساب می‏آید دلخوش است. «مَثَلُ الَّذِینَ یُنْفِقُونَ أَمْوالَهُمْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ کَمَثَلِ حَبَّةٍ أَنْبَتَتْ سَبْعَ سَنابِلَ فِی کُلِّ سُنْبُلَةٍ مِائَةُ حَبَّةٍ» «۶»

کسی که می‏داند خداوند نیکوکاران را دوست دارد، «إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُحْسِنِینَ» «۷» به کار نیکش دلگرم می‏شود.

کسی که می‏داند کار خیرش آشکار و کار شرّش پنهان می‏ماند، «یا من اظهر الجمیل و ستر القبیح» شاد است.

عوامل اضطراب و نگرانی

یکی از شایع‏ترین بیماری‏های قرن حاضر اضطراب و افسردگی است. برای این بیماری که دارای علائمی همچون انزواطلبی، در خود فرورفتن، خود کم‏بینی و بیهوده انگاری است، دلایل بسیاری را ذکر کرده‏اند، از جمله:

شخص افسرده از اینکه همه چیز را مطابق میل خود نمی‏بیند دارای افسردگی شده است، در حالی که ما نباید بخاطر اینکه چون به همه آنچه می‏خواهیم نرسیدیم، از مقدار ممکن آن هم دست برداریم و تسلیم شویم.

شخص افسرده با خود فکر می‏کند که چرا همه مردم مرا دوست ندارند، و حال آنکه این امر غیر ممکنی است و حتّی خدا و جبرئیل هم دشمن دارند ، لذا انسان نباید توقّع داشته باشد که همه او را دوست بدارند.

شخص افسرده گمان می‏کند که همه مردم بد هستند، در صورتی که چنین نیست و خداوند به فرشتگانی که این توهّم را داشتند پاسخ داد.

شخص افسرده گمان می‏کند که همه ناگواری‏ها از بیرون وجود اوست، در حالی که عمده تلخی‏ها عکس العمل و پاسخ خصلت‏ها و کردارهای خود ماست.

شخص مضطرب از شروع در کارها نگران است و احساس ترس و تنهایی می‏کند. حضرت علی علیه‌السلام برای رفع این حالت می‏فرماید: «إذا خفت من شی‏ء فقع فیه» «۸» از هر چه می‏ترسی خود را در آن بینداز، که ترس هر چیز بیش از خود آن است.

شخص مضطرب نگران آنست که آینده چه خواهد شد. این حالت را می‏توان با توکّل بر خدا و پشتکار درمان کرد.

چون در بعضی کارها ناکام شده است، نگران است که شاید در تمام امور به این سرنوشت مبتلا شود.

چون بر افراد و قدرت‏های ناپایدار تکیه دارد، با تزلزل آنها دچار اضطراب می‏شود.

و خلاصه اموری همچون عدم قدردانی مردم از زحمات آنها، گناه، ترس از مرگ تلقین‏های خانواده به اینکه نمی‏دانی و نمی‏توانی، قضاوت‏های عجولانه، توقّعات نابجا و تصوّرات غلط، علت بسیاری از افسردگی‏ها و اضطراب‏ها می‏باشد که با یاد خدا و قدرت و عفو و لطف او می‏توان آنها را به آرامش و شادابی مبدل ساخت.

پی‌نوشت‌ها:(۱). زلزال، ۷(۲). هود، ۱۱۹(۳). فجر، ۱۴(۴). اعلی، ۱۷(۵). بقره، ۱۲۴(۶). بقره، ۲۶۱ (۷). بقره، ۱۹۵(۸). بحار، ج ۷۱، ص.