موتور, پلی برای فرار از ترافیک

موتورسوار ها, متهم ردیف اول تخلفات راهنمایی و رانندگی

این روزها سر هر چهارراه و تقاطعی می‌توان چند موتورسوار پیر و جوان را دید که روی موتورهایشان نشسته‌اند و در حالی که چشم از عابران برنمی‌دارنـد گاهی این کلمات را به زبان می‌آورند: «آقا موتور، آقا موتور» از این‌که برای اولین بار چه شخصی و در چه زمانی مسافرکشی با موتورسیکلت را شروع کرد اطلاع دقیقی در دست نیست، اما می‌توان به طور حتم گفت زمانی که مردم برای فرار از ترافیک سرسام‌آور پایتخت به فکر چاره‌ای بودند این راه‌حل توانست مقداری از مشکل آنها را کم کند.

شاید برای همین است روز‌به‌روز مانند ترافیک که در حال افزایش است، تعداد مسافرانی که ترجیح می‌دهند از موتور برای مسافرت درونشهری استفاده کنند، بیشتر می‌شود.

در این گزارش قصد داریم نکاتی را درباره مسافرکشی موتورسیکلت‌ها و دردسرهایی که این مسأله شهری به وجود آورده مرور کنیم.

آنقدر تعداد موتورسوارها در کوچه پس‌کوچه‌های شهر زیاد شده که دیگر کسی از صدای گوشخراش آنها شکایت نمی‌کند، چرا که موتورسیکلت‌ به یکی از وسیله‌های مناسب برای جا به جایی در کلانشهرها تبدیل شده‌ است و روزبه‌روز به تعداد افرادی که برای فرار از ترافیک به موتورسواری‌ها پناه می‌برند اضافه می‌شود، اوایل که هنوز خبری از ترافیک سنگین تهران نبود تعداد موتورسیکلت‌ها در اطراف بازار تهران بیشتر بود، اما این روز‌ها موتور‌سیکلت‌سوار‌ها را می‌توان در بیشتر نقاط شهر تهران دید؛ افرادی که خیلی‌هایشان دل‌خوشی از موتورسواری ندارند، اما به گفته خودشان ترافیک آنها را مجبور کرده به خیل موتورسواران بپیوندند، برای همین امروزه خیلی‌ها ترجیح می‌دهند خطر استفاده از موتورسیکلت‌های غیر استاندارد را به جان بخرند، اما وقت خود را در ترافیک سنگین پایتخت تلف نکنند.

مرد جوانی که به قول خودش چهار سال است با موتور مسافرکشی می‌کند، دراین باره به جام‌جم می‌گوید: «من همه مدل مسافر به پستم خورده است؛ از پیر و جوان بگیرید تا افرادی که معلول هستند. این روزها همه می‌خواهند هر طور شده از ترافیک فرار کنند.» به گفته این موتورسوار بعضی وقت‌ها هم پیش می‌آید خانم‌ها هم برای رسیدن به مقصد خود از موتورسیکلت استفاده کنند.

● نقص در شبکه حمل و نقل عمومی و بیکاری

اگر پای درددل افرادی که برخلاف میل باطنی خود مجبور به استفاده از موتورسیکلت شده‌اند بنشینید، خواهید شنید کمبودها در حمل و نقل عمومی باعث شده آنها خطر استفاده از موتورسیکلت ‌هایی که مسافر جابه‌جا می‌کنند را به جان بخرند.

یکی از آنها که مرد میانسالی است دراین باره می‌گوید: «من به عنوان تحصیلدار در یک شرکت کار می‌کنم و اگر بخواهم از اتوبوس یا مترو استفاده کنم به کارهایم نمی‌رسم از طرفی با سوارشدن به مترو و اتوبوس که آنقدر شلوغ است یا خفه می‌شوم یا سارقان جیبم را خالی می‌کنند از طرفی چون استفاده از تاکسی وقت زیادی از من می‌گیرد و خودم از رانندگی با موتور می‌ترسم مجبورم از افرادی که با موتورمسافرکشی می‌کنند استفاده کنم.»

البته به گفته مرد میانسال، استفاده از موتورسیکلت برای جابه‌جایی همیشه بی‌خطر نیست، چرا که باید خطر لایی‌کشیدن و ویراژ دادن موتورسوارها را بین اتومبیل‌ها به جان خرید.

مسافر میانسال اضافه می‌کند: «کلاه‌ایمنی که برای مسافر وجود ندارد علاوه بر این بعضی وقت‌ها پیش آمده که راننده موتور وقتی پول مرا گرفته بقیه‌اش را پس نداده و گاز موتور را گرفته و به پا فرار گذاشته است.»

بیشتر افرادی که از موتورسیکلت برای صرفه‌جویی در وقت استفاده می‌کنند می‌گویند اگر شبکه حمل و نقل عمومی بهتر عمل می‌کرد، آنها کمتر از موتورسیکلت استفاده می‌کردند.

البته بجز نیاز مسافران به فرار از ترافیک باید نبود شغل را هم به علت گسترش جابه‌جایی مسافر با تاکسی اضافه کرد به این شکل که خیلی از جوانان وقتی نمی‌توانند شغل مناسبی برای خود پیدا کنند به فروشگاه‌های فروش موتورسیکلت رفته و با خرید یک موتورسیکلت قسطی برای خود شغل کاذبی فراهم می‌کنند، یکی از موتورسوارانی که با موتورش کار می‌کند، دراین باره می‌گوید: «این موتور را از دم‌قسط برداشته‌ام و از سر ناچاری دارم با موتور کار می‌کنم. دوست ندارم به عنوان پیک کار کنم چون مسئولان دفتر‌های پیک از ما کمیسیونی می‌گیرند که بیشتر از حق‌شان است.»

گروه دیگری که از زیاد شدن موتورسیکلت‌ها بهره می‌برند، تعمیرکاران موتور‌سیکلت‌ها هستند. مرد موتورسوار اضافه می‌کند: «الان در هر کوچه و خیابان یک تعمیرگاه موتورسیکلت‌سازی وجود دارد. همه موتور‌ها ساخت چین است و خیلی زود خراب می‌شود برای همین کار و بار تعمیرکارهای موتور هم رونق گرفته است.»

به گفته مرد جوان، مدتی قبل آنقدر موتور بی‌کیفیت و ارزان در بازار وجود داشت که خیلی‌ از موتورسوارها وقتی پلیس موتور آنها را به پارکینگ منتقل می‌کرد، بی‌خیال موتورخود می‌شدند، چرا که قیمت موتور از میزان جریمه همیشه پایین‌تر بود، او ادامه می‌دهد: «اما بعد از بالا رفتن نرخ ارز، قیمت موتور هم کمی بالا رفت البته جریمه‌ها هم گران‌تر شده‌ است.»

● پلیس هم گله دارد

اگر در مدتی که خیابان‌های شهر تهران به دست موتورسوار‌ها فتح شده است، اخبار پلیس راهنمایی و رانندگی را هم مرور کنید، خبرهایی از این قبیل زیاد وجود دارد، خبرهایی که نشان می‌دهد پلیس هم از دست موتورسیکلت‌های قانون‌شکن کلافه شده است.

روزانه بین ۸۰۰ تا هزار دستگاه موتور در تهران توقیف و ۵۰۰۰ موتورسیکلت متخلف جریمه می‌شوند یا این‌که آمارهای غیر رسمی از وجود بیش از سه میلیون موتور‌سیکلت در تهران حکایت دارد.

شاید برای همین است که ماموران نیروی انتظامی هم همیشه از قانون‌شکنی‌های موتورسواران گله می‌کنند.

مدتی قبل، سردار رحیمی در یکی از نشست‌های خبری خود در این باره به خبرنگاران گفت: «عامل ۵۰ درصد از تصادف​های تهران موتور‌سیکلت‌ها است.»

علاوه بر این، چند روز پیش رئیس پلیس راهور تهران از ارائه طرحی برای نصب پلاک جلوی موتورسیکلت‌ها به منظور ثبت تخلفات آنها خبر داد و گفت: حدود ۵۰۰ نیروی راهور پلیس در خطوط ویژه اتوبوسرانی مستقر شده‌اند تا از ورود غیرمجاز موتورسیکلت‌ها به این مناطق جلوگیری کنند.

یکی از دلایل پلیس برای نصب پلاک جلوی موتورسیکلت‌ها این است که اکنون موتور‌ها تنها یک پلاک دارند که آن هم در پشت موتور قرار دارد و متاسفانه برخی موتورسواران متخلف با وسایلی مانند زنجیر و قفل روی پلاک را می‌پوشانند برای همین ماموران پلیس در خواندن شماره پلاک موتورسواران متخلف با مشکل رو‌به‌رو می‌شوند.

ولی همان‌طور که مشخص است، محدودیت‌های ترافیکی مانند طرح ترافیک و زوج و فرد باعث می‌شود روز‌به‌روز افراد بیشتری به استفاده از موتورسیکلت روی بیاورند، البته نباید مصرف کم سوخت و هزینه‌های پایین این وسیله نقلیه را هم نادیده گرفت.

هرچند که پلیس از اجرای طرح‌های آموزشی برای موتورسیکلت‌سوار‌ها می‌گوید، اما آنچه واضح است نیاز به حضور سایر دستگاه‌ها برای همکاری با پلیس است.

برای نمونه، وزارت صنعت، معدن و تجارت می‌تواند با کنترل بیشتر از تولید موتورسیکلت‌های بی‌کیفیت -که سهم زیادی در آلودگی صوتی و هوای تهران دارد - جلوگیری کند.

مدتی قبل رئیس ستاد معاینه فنی خودروهای تهران دراین باره گفت: حدود سه میلیون موتورسیکلت در تهران وجود دارد که عامل حدود ۲۴ درصد آلودگی هوا و ۴۹ درصد آلودگی صوتی است.

هرچند بسیاری از شهروندان، موتورسیکلت را راه فراری از ترافیک می‌دانند و خیلی‌ها هم از این طریق کسب درآمد می‌کنند، اما مدتی است مسئولان ترافیکی شهر و پلیس تصمیم گرفته‌اند راه‌حلی برای برخورد با موتورسوارانی که مسافر جا‌به‌جا می‌کنند پیدا کنند، شاید یکی از دلیل‌های این تصمیم این است که در هیچ کجای دنیا موتورسواران اینقدر بی‌قانون عمل نمی‌کنند.

یکی از موتورسواران جوان درباره این که کارش غیرقانونی است و پلیس می‌خواهد مانع فعالیت مسافرکشی با موتورسیکلت شود، می‌گوید: «با این کار، هم عده زیادی از نان‌خوردن می‌افتند وهم خیلی‌ها از کارشان عقب می‌مانند. امروزه در بیشتر شهرهای بزرگ دنیا مسافرکشی با موتور رواج دارد برای نمونه بانکوک هم شهر شلوغی است، اما آنجا موتورسوارهای مسافرکش لباس مخصوص و ایستگاه‌های ویژه‌ای دارند و خیلی خوب به مردم سرویس می‌دهند. ما هم می‌توانیم مانند آنها حساب شده عمل کنیم.»

فرهاد بیاتی