عواطف یعنی چه

آنجا كه احساس در انسان ها دارای جنبه های خوشایند یا ناخوشایند است پس عواطف و هیجان ها كه رفتارهای ناشی از احساس های انسان است خود دارای جنبه های خوشایند و ناخوشایند می باشد بنابراین تصور این كه عواطف تنها دارای بار خوشایند است, درست نیست

اگر از شما بپرسند عواطف یعنی چه؟ چه پاسخی می دهید؟ اطرافیان و نزدیكان شما چه پاسخی می دهند؟ منظور كسانی است كه روانشناس نیستند و در این حوزه نیز كار نمی كنند.

معمولاً پاسخ مردم به این كه عواطف چیست، این است كه عواطف یعنی احساس محبت و علاقه و بروز آن احساس نسبت به شخص دیگر.

گاهی هم می شنویم كه می گویند: “ فلانی آدم عاطفی است.” و منظورشان این است كه فلانی آدم لطیف و حساس و پرمحبتی است.

درمجموع وقتی صحبت از عواطف می شود بلافاصله حالت احساسی خوشایندی از جنس عشق و محبت به ذهن متبادر می شود.

حالا اگر بپرسند هیجان یعنی چه؟ چه می گویید؟ در این باره هم معمولاً پاسخی می شنویم دلالت بررفتاریمی كند از جنس جوش‌وخروش و ناآرامی و اضطراب.

هرچند همه‌ی این اظهار نظرها تا حدی درست است و به بخشی از رفتارهای هیجانی یا عاطفی اشاره دارد اما همه‌ی مطلب نیست.

حالا به تعریف هیجان از نظر علوم رفتاری توجه كنید. معمولاً هیجان و عواطف نیز یكسان یا نزدیك به هم معنی شده‌‌است.

“هیجان Emotion ، واكنش احساسی پیچیده‌ای است مركب از یك عده تغییرات فیزیولوژیك كه در تغییرات بدنی كه مقدمه ی اعمال آشكارند، ظاهر می شود.”

پس هیجان یاعاطفه نوعی واكنش است. یعنی نوعی رفتار و جنبه‌ی احساسی دارد یعنی ناشی از یك حس و ادراك آن است.

(توجه به تعریف احساس از نظر روانشناختی نیز ضروری است.)

از آنجا كه احساس در انسان‌ها دارای جنبه‌های خوشایند یا ناخوشایند است. پس عواطف و هیجان‌ها كه رفتارهای ناشی از احساس‌های انسان است. خود دارای جنبه‌های خوشایند و ناخوشایند می باشد.

بنابراین تصور این‌كه عواطف تنها دارای بار خوشایند است، درست نیست.

با چند مثال از هیجان‌ها و عواطف به اثر آن‌ها در زندگی می پردازیم.

حالت هایی مثل غم،شادی،خشم،عصبانیت،ترس،اضطراب،افسردگی همگی حالت های عاطفی یا هیجانی است که به نوعی عکس العمل رفتاری را نیز با خود دارد.

شیوه‌های بروز عواطف در افراد، گوناگون است و تحت تاثیر یادگیری و زمینه‌های زیستی و ارثی قرار می گیرد. اما آنچه قطعیت دارد این است كه رفتارهای‌ عاطفی بیشتر متاثر از الگوهای محیطی است و چون این رفتارها جنبه‌ی یادگیری دارد، بنابراین می توان برنامه‌هایی برای آموزش ایجاد تعادل و هماهنگی در بروز عواطف در نظر گرفت و به این ترتیب بطور غیرمستقیم به كودكان كمك كرد تا عواطف خود را به نحو درست بروز دهند.

عده‌ای فكر می كنند كه تسلط بر رفتار عاطفی یعنی كوشش برای سرپوش گذاشتن برآن و بروز ندادن آن‌ها؛ كه این تصور نادرست است و باید به فكر ایجاد محیط‌هایی باشیم تا در آن فرزندان ما بطور غیرمستقیم و با یادگیری از الگوهای سالم در اطراف خود بتوانند عواطف خود را به درستی و به اندازه‌ی لازم نشان دهند.

اصولاً نشان دادن عواطف چه عواطف خوشایند چه عواطف ناخوشایند برای سلامتی، بقا و ارتباط سالم بین انسان‌ها ضروری است.

مریم احمدی

مدیربرنامه ریزی واموراجرایی موسسه مادران امروز(مام)