مهاجرت مدرسه ها به متن باز

فرصت های تغییر سامانه های رایانه ای مدارس به نرم افزارهای متن باز

حالا که فناوری نفوذ همه جایی داشته، مدارس به عنوان خط مقدم آموزش نمی‌توانند از این قاعده مستثنا باشند. با نگاهی به کشورهای دیگر مشاهده می‌کنیم هر روز سیستم آموزش و پرورش و مدارس با ورود فناوری دیجیتال، از شکل قدیمی و سنتی خود فاصله بیشتری می‌گیرد و به مدارس مدرن و امروزی تبدیل می‌شوند؛ مدارسی که فناوری اطلاعات در آنها حرف نخست را می‌زند.

اما تغییر رویکرد مدارس از سنتی به دیجیتال مستلزم هزینه های فراوانی است. هزینه هایی که دست کم در کشورهایی که قانون کپی رایت را پذیرفته اند، بیشتر شامل هزینه های خرید نرم افزار می شود.

اوپن سورس که در فارسی نرم افزار آزاد یا متن باز ترجمه می شود، یکی از روش ها و رویکردهای تولید نرم افزار یا حتی سخت افزار است که در آن، طراح، جزئیات طراحی محصول تولید شده را همراه نقشه ها و شیوه عملکرد در اختیار مصرف کننده قرار می دهد تا بنا به نیاز خود محصول را ارتقا داده یا بتواند به شکل بهینه تری از آن استفاده کند.

تاکنون برنامه نویسان بسیاری از طریق برنامه نویسی متن باز توانسته اند کسب و کاری برای خود راه بیندازند. البته نباید تصور شود هدف اصلی رویکرد متن باز فقط کسب درآمد است، زیرا یکی از کاربران اصلی این گونه نرم افزارها یا سخت افزارها، مراکز آموزشی و تحقیقات علمی و موسساتی هستند که در توسعه و پیشرفت فناوری تلاش می کنند. در واقع طرفداران نرم افزارهای متن باز با نوشتن یک نرم افزار یا ساختن یک سخت افزار پایه و عرضه آزاد آن، زمینه را برای مراکز تحقیقاتی و آموزشی باز می گذارند تا ضمن کار روی این محصولات با هدف بهبود دائم آنها، از هزینه های سرسام آور خرید نرم افزارهای تجاری نیز خلاص شوند. در ضمن در این میان آن موسسه آموزشی، نسخه منحصر به فردی از نرم افزار مورد نیاز خود را در اختیار خواهد داشت که مخصوص نیازهای آن مرکز طراحی و توسعه داده شده است.

سخن از نرم افزارهای جدید در این مقوله می تواند شامل سیستم عامل، نرم افزار های آموزشی، برنامه های مالی و بودجه ای، دسترسی ساده تر به مدیریت اطلاعات دانش آموزان از مقطع ابتدایی تا مقاطع متوسطه در مناطق مختلف یک شهر شود. در آن صورت می توان با یکپارچه سازی اطلاعات آموزشی یک منطقه به منظور بهبود عملکرد و توسعه برنامه های آموزشی، قدم های محکم تری برداشت. کاری که اگر منوط به استفاده از نرم افزارهای تجاری بود، می توانست سال ها در انتظار بودجه کافی خاک بخورد. دانش آموزان مدرسه ای با نام «سانیچ» در جنوب ونکوور برای رویارو شدن با تغییرات گسترده در دنیای سریع فناوری سراغ طیف وسیعی از نرم افزارهای متن باز رفتند تا توانمندی خود را برای هوشمند سازی مدرسه شان محک بزنند. تغییر سامانه های رایانه ای این مدرسه به نرم افزارهای متن باز با موفقیت بزرگی روبه رو شد. آنها روش های جدیدی برای آموزش و به اشتراک گذاری مطالب با یکدیگر پیشنهاد و توسعه دادند.

● مدرسه خود را اپن سورس کنید

برای این که شما هم به روش دانش آموزان کانادایی مسیر «متن باز» شدن مدرسه خودتان را طراحی و اجرا کنید، باید قبل از هر چیزی به سیستم عامل فکر کنید. این روزها بیشتر رایانه های مورد استفاده در مدارس از ویندوز به عنوان سیستم عامل استفاده می کنند. در حالی که سیستم عامل لینوکس کاملا مجانی بوده و حتی به شما اجازه می دهد با اندکی برنامه نویسی سیستم عامل اختصاصی مدرسه خودتان را از روی آن تولید و به نام مدرسه تان منتشر کنید. امروزه چند سیستم عامل کامل آزاد یا متن باز وجود دارد که معروف ترین آنها لینوکس / جی.ان.یو نام دارد.

اما با وجود تمام فوایدی که برای نرم افزارهای متن باز قید شد، پرسش اساسی این است که آیا مدرسه و عوامل آن برای استفاده درست از نرم افزارهای تجاری به نرم افزارهای متن باز آماده است؟

در مسیر اپن سورس کردن مدرسه موانع و مشکلات بسیاری وجود دارد که می توان به نبود حمایت و پشتیبانی کافی، نداشتن برنامه ریزی صحیح و مناسب برای استفاده، نداشتن نیروی کارآمد برای تغییر سیستم های قدیمی، مقاومت دانش آموزان و مدیران مدرسه در برابر طرح های جدید و هجوم به دل کار بدون آموزش کافی نام برد.مهم ترین نکته در متن باز کردن مدرسه؛ داشتن یک نقشه راه مناسب است. در این نقشه علاوه بر مقوله های مهمی مثل آموزش عوامل موثر، بودجه کافی و عزم راسخ مدیران برای اعمال تغییر، باید به جذابیت های آموزشی این مهاجرت فکر کرد و با بزرگنمایی معقول آنها درصدد برآمد انگیزه کافی برای کل دوره تغییر برای مدیران مدرسه، معلمان، دانش آموزان و حتی والدین پیش بینی شود تا از پشتیبانی همه در این مسیر دشوار برخوردار شوید.

یادتان باشد تلاش برای استفاده از متن باز در مدرسه، فقط شامل استقلال از تولیدکنندگان نرم افزارهای تجاری یا کاهش هزینه خرید نرم افزارها (که در کشور ما به دلیل تبعیت نکردن از قانون کپی رایت تقریبا رایگان است) نیست. هدف و انگیزه اصلی باید بر مبنای مزایای آموزشی و پرورشی دوران تغییر و تحول متمرکز شود. یعنی کل فرآیند تغییر مثل یک کلاس درس می تواند مخزن ایده های دانش آموزان را باز کرده و مشارکت همه گیر آنها در یک عملیات واقعی و تلاش آنها برای تدوین نرم افزارهایی مطابق نیاز خودشان، آنها را به نسل آینده دانشمندان حوزه دیجیتال تبدیل کند.

ندا فراهانی