نمایشی ایرانی, اما متفاوت

درباره تئاتر «رویاهای رام نشده»

هنر تئاتر در کشورمان از زمان مشروطه تاکنون فراز و نشیب‌های بسیاری به خود دیده، ولی آنچه مسلم است این‌که تئاتر بارها و بارها هنرمندانی تربیت کرده که همواره سعی بر آن داشته‌اند اثری متفاوت و نو ارائه کنند.

این خاصیت در هنرمندان جوان بسیار پررنگ‌تر می‌نماید، اما این‌بار هنرمندی جوان، اما باسابقه که سال‌ها در سمت مدرس دانشگاه نیز فعالیت داشته و بسیاری خود را شاگرد وی می‌دانند، دست به آزمونی تازه و متفاوت با آنچه تاکنون روی صحنه برده، زده است.

ایوب آقاخانی از پانزدهم بهمن نمایشی تحت عنوان «رویاهای رام‌نشده» را در تماشاخانه سنگلج تهران به عنوان تنها تماشاخانه قدیمی فعال کشور روی صحنه برده که تاکنون با اقبال بسیاری از تماشاگران در سطوح مختلف جامعه روبه‌رو بوده است.

رویاهای رام‌نشده، روایت قصه چند کاراکتر است که باوجود پرداختن به قصه هریک به صورت مستقل، اما درنهایت نمایانگر پیگیری همه آنها برای یافتن یک زن است.

علاوه بر داستان نمایش که به شیوه‌ای نو و کاملا برپایه تکنیک نمایشنامه‌نویسی مدرن نگارش شده، نکته قابل توجه در این اثر، نحوه ارائه داستان کاراکترهای نمایش است که با قرار دادن یک میز در جلوی صحنه، امکان تعویض مکان کاراکترها ایجاد شده و از منظری در حقیقت، این تماشاگران نمایش هستند که بر سر میز هریک از کاراکترها که به صورت دو به دو با یکدیگر تعامل دارند، می‌رود و به تماشا و شنیدن روایت آنها می‌نشیند.

آقاخانی با استفاده از این شیوه که مکان داستان را یک قهوه‌خانه درنظر گرفته، تا حدود زیادی به صورت تصویری کار کرده و شاید برای ذهن بسیاری از تماشاگران با تماشای این اثر به فیلمنامه‌نویسی نزدیک‌تر شده تا نمایشنامه‌نویسی؛ که البته این مساله ـ که امکان تصویرسازی را برای مخاطب ایجاد می‌کند ـ می‌تواند نکته‌ای مثبت تلقی شود.

همچنین طراحی صحنه نمایش که آن را لادن سیدکنعانی انجام داده، تا حد زیادی به نحوه کارگردانی ایوب آقاخانی کمک کرده و البته این مساله حاصل فعالیت‌های متعدد این کارگردان و این طراح صحنه است که اتفاق نظری شایسته را به وجود آورده است.

طراحی لباس نمایش نیز باتوجه به متنوع بودن کاراکترهای نمایش و این‌که قصه نمایش در دهه ۶۰ می‌گذرد، بیانگر آخرین اتصال‌های پوششی اواخر دهه ۴۰ با اوایل دهه۶۰ است که البته دو نکته از نگاه دور نمی‌ماند؛ نکته نخست وجود سوئیشرت است که فریدون محرابی به تن دارد و پلیوری با رنگ یاسی که امیرعلی دانایی به تن دارد و این مدل و رنگ در دهه ۶۰ مورد استفاده نبوده است.

از منظری دیگر، نمایش رویاهای رام‌نشده حضور سه نسل از بازیگران تئاتر را نشان می‌دهد که در کنار یکدیگر، بدون اصطکاک و با تعاملی مقبول فعالیت می‌کنند.

حضور مجید مظفری، بازیگر پیشکسوت تئاتر، سینما و تلویزیون که پس از ۲۰ سال دوری از صحنه تئاتر با این نمایش به خانه خود بازگشته، می‌تواند یکی از ویژگی‌های این اثر باشد که اتفاقا بسیار مسلط بر نقش خود که دیلاق است، روی صحنه حضور پیدا کرده و توانمندی بازیگری خود را به نمایش گذاشته است.

دیلاق، نوچه فردی لوطی‌مسلک است که باوجود گذر زمان و منسوخ‌شدن دوره زمانی او، همچنان در گذشته سیر می‌کند.

حبیب دهقان‌نسب، بازیگر پیشکسوت تئاتر، سینما و تلویزیون، در این اثر در نقش مطربی به نام تقی ماسوله‌ای ظاهر شده که هنرمندی باسابقه و دست و پاخیر را به نمایش گذاشته که پس از گذر سال‌ها در موقعیت چندان مناسب اقتصادی قرار ندارد.

حیف است به ویژگی والای دهقان‌نسب که نمایانگر افتادگی و تواضع است، اشاره نکنم؛ چراکه این ویژگی می‌تواند برای هنرمندان جوان، نکته‌ای ارزنده و گوهری گرانقیمت به حساب آید.

بهرام ابراهیمی، بازیگر توانمند و پیشکسوت تئاتر کشورمان که در زمینه بازیگری سینما، تلویزیون و رادیو نیز فعالیت چشمگیری دارد، با حضور در رویاهای رام‌نشده وجهی دیگر از توانمندی بازیگری خود را به نمایش گذاشته و در نقش عیوض ظاهر شده است. عیوض لوطی‌صفتی است که همچون دیلاق در زمان خود باقی مانده و از این نوستالژی لذت می‌برد.

مجید جعفری، بازیگر توانمند تئاتر نیز با ایفای نقش گروهبان ابراهیمی فردی وظیفه‌شناس و انساندوست و همچنان به یاد همسر از‌دست‌رفته‌اش است و بزرگ‌ترین آرزویش جلوگیری از رخ دادن حادثه مشابه مرگ همسرش برای سایرین است.

فریدون محرابی هم که در نقش کمال فیضی بازی می‌کند، در کنار مجید جعفری بسیار خوش درخشیده و در این اثر نیز همچون سایر آثار نمایشی که حضور داشته، توانمندی و انعطاف بازیگری خود را به نمایش گذاشته است.

در این نمایش، حمیدرضا نعیمی نویسنده، کارگردان و بازیگر توانمند تئاتر در نقش سیامک نیک‌بین حضور پیدا کرده و نقشی متفاوت از آنچه تاکنون ارائه کرده را به نمایش گذاشته است و در کنار رامین ناصر نصیر - که از بازیگران موفق تئاتر، سینما و تلویزیون است - درحقیقت ارائه‌کننده یک قطعه نمایش است.

ناصرنصیر در این نمایش در نقش کاوه ممدوح بازی می‌کند که ارائه‌کننده نقش یک هنرمند نقاش بوده و به‌صورتی ملموس، تصویرگر یک نقاش با روحی هنرمندانه است.

شکرخدا گودرزی یکی دیگر از بازیگران این اثر است که معمولا به عنوان نویسنده و کارگردان تئاتر در ذهن مخاطبان تئاتر جاگرفته، ولی در این اثر نیز از تجربه بازیگری خود استفاده کرده و در نقش افرندی که نوازنده‌ای معمولی است، بازی می‌کند. گودرزی در کنار حبیب دهقان‌نسب نقشی دلنشین دارد و می‌توان گفت بخوبی از پس نقش خود برآمده است.

یعقوب صباحی، بازیگر باسابقه تئاتر در رویاهای رام‌نشده در نقش قهوه‌چی حضور یافته و تسلط بر نقش را در او می‌توان بخوبی مشاهده کرد. فردی دلسوخته، اما استوار که آداب قهوه‌خانه فردوس، یعنی مکان رخداد قصه را به تازه‌واردها گوشزد می‌کند.

سینا رازانی یکی دیگر از بازیگران نمایش است که هر تماشاگری با تماشای نقش‌آفرینی او بسادگی می‌تواند به تجربه‌های موفق او در امر بازیگری پی ببرد و در این اثر در نقش احمد شیدا بازی می‌کند.

حضور نیکی مظفری در نمایش رویاهای رام‌نشده که پس از «شب روی سنگفرش خیس» هادی مرزبان در تماشاخانه ایرانشهر، دومین تجربه بازیگری او محسوب می‌شود، حضوری قابل قبول است و می‌تواند زمینه‌ساز موفقیت‌های آتی او در زمینه بازیگری باشد.

او در این نمایش در نقش فریبا بیگدلی بازی کرده که از همسرش جدا شده، ولی همچنان دل در گرو او دارد.

اما در این نمایش، امیرعلی دانایی را که در مجموعه تلویزیونی «کلاه پهلوی» در نقش فرماندار بازی می‌کند، برای نخستین‌بار در صحنه تئاتر می‌بینیم؛ این بازیگر خوش آتیه با توجه به این که تجربه بازیگری در تئاتر را ندارد، با اشتیاق وافر و با اخلاقمندی بسیار، در کنار سایر بازیگران ایفای نقش می‌کند و می‌آموزد.

سام کبودوند، بازیگر جوان و پرکار تئاتر، یکی دیگر از بازیگران نمایش است که در نقش نادر بازی کرده است؛ جوانی که در دام اعتیاد افتاده و سام کبودوند با استفاده از تجربیات بازیگری خود بخوبی از پس این نقش برآمده و آن را ملموس ارائه کرده است.

در مجموع باید گفت ایوب آقاخانی با اجرای نمایش رویاهای رام‌نشده تلاش داشته اثری متفاوت با سایر آثار نمایشی که تاکنون ارائه کرده، روی صحنه آورد و این مسأله در شیوه کارگردانی، میزانسن و انتخاب بازیگران و چیدمان ایشان کنار یکدیگر بخوبی مشهود است و می‌توان به عنوان یک اثر نمایشی ایرانی، اما متفاوت و مقبول آن را به مخاطبان تئاتر معرفی کرد.

پیمان شیخی‌