عفونت دندانی به پنی‌سیلین جواب نمی‌دهد

بعضی از آمارها شایع‌ترین عفونت انسانی را سرماخوردگی و برخی دیگر پوسیدگی دندان -که یک بیماری عفونی محسوب می‌شود- می‌دانند. اغلب عفونت‌های دهانی وقتی ظاهر می‌شوند که عاملی مانند پوسیدگی دندان داخل دهان وجود داشته باشد...

بعضی از آمارها شایع‌ترین عفونت انسانی را سرماخوردگی و برخی دیگر پوسیدگی دندان -که یک بیماری عفونی محسوب می‌شود- می‌دانند. اغلب عفونت‌های دهانی وقتی ظاهر می‌شوند که عاملی مانند پوسیدگی دندان داخل دهان وجود داشته باشد...

پوسیدگی مسیر عبور میکروب‌ها را داخل فک‌و‌لثه باز می‌کند و میکروب‌ها وارد بافت نگهدارنده یعنی لثه و استخوان‌های فک می‌شوند، در آنجا تجمع می‌یابند و فعالیت خود را آغاز می‌کنند که به صورت آبسه و عفونت‌های زیرلثه‌ای است. غیر از این مورد باقی‌ماندن دندان عقل، کیست‌ها و تومورها نیز می‌توانند عفونت تولید کنند. جالب است بدانید که اگر این حجم از عفونت در هر جای دیگری از بدن به وجود آید، شاید خطر مرگ انسان را با خود همراه داشته باشد ولی بالاترین دفاع بدن نسبت به عوامل عفونی در دهان قرار گرفته است. عفونت‌های دهانی مسیر مزمنی دارد و خطری ندارد اما اگر در مسیر حادی قرار بگیرند بسیار خطرناکند، مسیر حاد وقتی است که فرد‌ مبتلا به یک بیماری زمینه‌ای مانند دیابت باشد. برای از بین‌بردن فعالیت استرپتوکوک‌ها و درمان عفونت ناشی از آن، داروی موثری به نام پنی‌سیلین تجویز می‌شود اما موضوع مهم این است که پنی‌سیلین به هیچ‌وجه راه‌‌حل کنترل عفونت‌های استرپتوکوکی دهانی نیست زیرا آنتی‌بیوتیک تجویزشده، باید از راه خون به منطقه دچار عفونت برسد. در این موارد در لثه مجرایی وجود دارد که مانع از رسیدن دارو به آن می‌شود و اگر هم برسد، موقتی است. مصرف آنتی‌بیوتیک در عفونت‌های دهانی اشتباه است و بی‌جهت استفاده می‌شود. نکته مهم، نوع آنتی‌بیوتیکی است که استفاده می‌شود. تنها پنی‌سیلینی که می‌تواند موثر باشد، پنی‌سیلین خوراکی و پنی‌سیلین کریستال وریدی است که دوز آن را پزشک تعیین می‌کند. اشتباه بزرگ دندان‌پزشکان ما، تجویز پنی‌سیلین پروکایین ۸۰۰ هزار واحدی است. این نوع پنی‌سیلین اصلا روی این میکروب‌ اثری ندارد.

اشتباه بزرگ‌تری که باز هم از جانب دندان‌پزشکان ما رخ می‌دهد تجویز پنی‌سیلین ۶.۳.۳ یا پنی‌سیلین یک میلیون و دویست است. این دو برای آنژین قلبی تجویز می‌شود. برای عفونت‌های دهانی، تجویز پنی‌سیلین خوراکی کفایت می‌کند و اگر نیازی به تزریق باشد باید تزریق نوع وریدی انتخاب شود. تجویز پنی‌سیلین برای این بیماران کاملا غلط است و به‌تدریج در بدن افراد مقاومت ایجاد می‌شود. بهترین درمان برای آبسه‌ها و عفونت‌های دهانی این است که عامل عفونت مانند پوسیدگی دندان اصلاح شود. وقتی دندان خرابی وجود دارد قبل از اصلاح آن می‌توان با مسواک‌زدن از زیاد و تکثیرشدن میکروب‌های دهانی جلوگیری کرد. این تصور که قبل از پرکردن دندان یا کشیدن آن، باید عفونت یا آبسه بهبود یابد غلط است. فقط در شرایطی که به دلیل گستردگی عفونت، حال عمومی بیمار مساعد نیست، بهتر است بیمار ۲۴ تا ۴۸ ساعت در بیمارستان بستری شود و سپس اقدام کرد.

دکتر محمدبیات

دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران