کارور بدون ویرایش

اختلاف نظر ریموند کارور و ویراستارش گوردن لیش بر سر ویرایش داستان های او موضوع تازه یی نیست رابطه حرفه یی لیش و کارور از ۱۰ سال پیش که برای اولین بار در «نیویورک تایمز» مطرح شد, موضوع مناقشه های ادبی بوده است

اختلاف نظر ریموند کارور و ویراستارش گوردن لیش بر سر ویرایش داستان های او موضوع تازه یی نیست؛ رابطه حرفه یی لیش و کارور از ۱۰ سال پیش که برای اولین بار در «نیویورک تایمز» مطرح شد، موضوع مناقشه های ادبی بوده است. تًس گلیگر، بیوه کارور که خود نیز شاعر و رمان نویس است، به همراه چند روزنامه نگار و پژوهشگر مدتی است که درصدد اثبات دخل و تصرف بیش از حد لیش در داستان های مشهورترین مجموعه کارور هستند؛ «وقتی از عشق حرف می زنیم از چه حرف می زنیم».

دو سال پیش مجله «نیویورکر» روایت ویرایش نشده داستان «تازه کارها» از این مجموعه را منتشر کرد و موارد ویرایش آن را نیز در وب سایت خود به نمایش گذاشت. «تازه کارها» عنوانی بود که کارور برای داستانی که عنوان مجموعه از آن گرفته شده انتخاب کرده بود و «وقتی از عشق حرف می زنیم ...» انتخاب گوردن لیش بود. اکنون، بیست سال پس از مرگ زودهنگام این نویسنده برجسته داستان کوتاه، مساعی تس گلیگر و دوستانش به نتیجه رسیده است؛ در «مجموعه داستان های ریموند کارور» که انتشارات لایبرری آو امریکا بیستم آگوست در۹۶۰ صفحه منتشر کرده، روایت ویرایش نشده کارور از این ۱۷ داستان برای نخستین بار منتشر شده است.

علاوه بر این، انتشارات جاناتان کیپ در انگلستان این هفته مجموعه «تازه کارها» را به صورت مستقل در حدود ۲۲۰ صفحه به بازار می فرستد و سرانجام خوانندگان داستان های کارور می توانند خود درباره محاسن یا مضار ویرایش گوردن لیش داوری کنند.

مجموعه داستان «وقتی از عشق حرف می زنیم از چه حرف می زنیم» که در ۱۹۸۱ با ویرایش گوردن لیش منتشر شد، دومین مجموعه داستان این نویسنده بود و در واقع با انتشار این کتاب بود که کارور به شهرت رسید. انتشار این مجموعه به دلیل مینی مالیسم استادانه اش رویداد ادبی مهمی تلقی شد و کارور عمدتاً به دلیل انتشار آن به عنوان مروج سبک مینی مالیسم شناخته شد.

ولی بسیاری از هواداران کارور خبر داشتند که گوردن لیش ویرایش سنگینی بر داستان های او اعمال کرده و مقدار زیادی از آنها را حذف کرده است. همکاری لیش با کارور از مجله «اسکوایر» آغاز شد که گوردن لیش از اعضای تحریریه آن بود و چند تا از نخستین داستان های کارور را در این مجله منتشر کرد. این همکاری بعدها در انتشارات مک گراهیل با انتشار اولین مجموعه داستان کارور- «می شه لطفاً ساکت باشی؟» (۱۹۷۶)- ادامه یافت. لیش دومین مجموعه کارور- «وقتی از عشق حرف می زنیم ...»- را در انتشارات ناپف منتشر کرد که با استقبال منتقدان مواجه شد و پس از انتشار این کتاب بود که کارور به یکی از نویسندگان تاثیرگذار بر ادبیات جهان تبدیل شد.

بیشتر داستان های این مجموعه ۵۰ درصد یا در یکی دو مورد تا ۸۰ درصد حذف شده اند و گوردن لیش از دیالوگ ها گرفته تا فضای داستان ها و از نام و موقعیت شخصیت ها تا عنوان داستان ها را تغییر داده است. ریموند کارور در هشتم ژوئیه ۱۹۸۰ پس از بررسی نمونه های نهایی کتاب نامه یی هفت صفحه یی به ویراستارش نوشت و به انتشار کتابش با آن مقدار ویرایش اعتراض کرد. روایت لیش به قدری با آنچه کارور برای او فرستاده بود فاصله داشت که به نظر کارور قابل تشخیص نبود. «گوردن بسیار عزیز، مجبورم از این کار کنار بکشم. خواهش می کنم به حرفم توجه کن ... من از هر جهت آن را بررسی کرده ام، هر دو روایت داستان ها را مقایسه کرده ام ... آنقدر که نزدیک است چشم هایم از کاسه دربیاید ... شاید اگر خودم تنها بودم و هیچ کس دیگری این داستان ها را ندیده بود، قبول می کردم که روایت های تو از بعضی روایت هایی که من فرستاده بودم بهتر است، و می توانستم با این قضیه کنار بیایم و چیزی نگویم.

ولی تس همه آنها را دیده و به دقت بررسی کرده.» مجموعه داستان جدیدی که کارور به ناشر تحویل داده بود، اولین مجموعه یی بود که پس از ترک اعتیاد به الکل و جدایی از همسر اولش و آشنایی با تس گلیگر نوشته بود و به همین دلیل برایش شروع دوباره یی محسوب می شد و اهمیت زیادی داشت. کارور که در ۱۹۸۸ در ۵۰ سالگی از دنیا رفت، در دوران حیات کوتاهش سعی کرد خودش بعضی از این داستان ها را به حالت اول برگرداند. پنج داستان از این مجموعه را اصلاح و در نشریات یا مجموعه های دیگر منتشر کرد، ولی برخی را نیز با ویرایش آقای لیش باقی گذاشت. مجموعه داستان «وقتی از عشق حرف می زنیم...» به دلیل مینی مالیسم استادانه اش با اقبال مواجه شد، ولی به اعتقاد گلیگر و دوستانش گستردگی داستان های مجموعه «کلیسای جامع» در اصل در داستان های این مجموعه نیز وجود داشته و فقط باید از قید ویرایش افراطی گوردن لیش رها می شدند. کارور خود در گفت وگویی با فصلنامه «پاریس ریویو» در ۱۹۸۳ برچسب مینی مالیست را که برایش شهرت و اعتبار به همراه آورده بود، رد می کند؛ «در مورد مینی مالیست چیزی حاکی از محدودیت دید و آفرینش وجود دارد که من آن را دوست ندارم.»

تس گلیگر به همراه ویلیام استال و مورین کرول، ویراستاران مجموعه اخیر داستان های کارور، سال ها برای انتشار مجموعه یی که عنوان «تازه کارها» را برایش انتخاب کرده اند مبارزه کرده اند و اعتقاد دارند که «تازه کارها» نماینده کارورً واقعی است. با اینکه گلیگر بارها اعلام کرده بود که به هیچ وجه قصد ندارد با انتشار این مجموعه جلوی انتشار مجموعه «وقتی از عشق حرف می زنیم ...» را بگیرد، ولی انتشارات ناپف با انتشار مجموعه جدید مخالف بود و عنوان می کرد که هر کتاب مهمی حاصل همکاری مولف و ناشر است، و هرچند ممکن است در ویرایش این داستان ها افراط شده باشد، ولی این کتاب از این نظر منحصر به فرد نیست. با همه اینها، انتشار «تازه کارها» این سوال را مطرح می کند که آیا انتشار این داستان های «واقعی» واقعیت کاروری ترین کتاب کارور را پس از قریب به ۳۰ سال در ذهن خوانندگان کمرنگ می کند؟

مژده دقیقی