روایت شیک یا مدرن؟

● نگاهی کوتاه به فیلم «برخورد خیلی نزدیک» ساخته اسماعیل میهن دوست
آیا هر قصه‌ای که از «روایت خطی» عدول کند می‌تواند وارد حوزه‌ای شود که آن را از لحاظ رعایت قواعد ساختاری پذیرفتنی …

نگاهی کوتاه به فیلم «برخورد خیلی نزدیک» ساخته اسماعیل میهن دوست

آیا هر قصه‌ای که از «روایت خطی» عدول کند می‌تواند وارد حوزه‌ای شود که آن را از لحاظ رعایت قواعد ساختاری پذیرفتنی بدانیم؟ «برخورد خیلی نزدیک» ساخته اسماعیل میهن دوست، از همان آغاز با یک راوی شروع می‌شود که می‌خواهد از بخش پایانی یک ماجرا، دست به روایت بزند و یک قصه معمایی را با چیدن قطعات پازل کنار هم و رجعت به گذشته، شکل دهد؛ اما ما واقعاً با چه نوع ژانری روبه‌رو هستیم؟ یک «ملودرام» که قرار است روابط آدم‌های روایت را در روندی اشک انگیز شکل دهد؟ یک کمدی با ایده‌هایی بیلی وایلدری درباره اعتمادها و سوءتفاهم‌های یک زندگی مشترک؟ یک فیلم معمایی درباره یک جنایت از پیش طراحی شده؟ «تریلر»ی مثل «چه کسی گهواره را تکان می‌دهد؟» درباره نفوذ یک زن انتقامجو به یک زندگی موفق، برای متلاشی کردن آن؟ واقعیت این است که ما نه تنها برای این سؤال‌ها، در فیلم جوابی پیدا نمی‌کنیم که اساساً دلمشغولی فیلم، نویسنده متن و کارگردان، اینها نیست. قرار است ما شاهد فیلمی با حضور دو ستاره موفق در گیشه این سالها باشیم تا بازتولیدکننده لحظات خنده‌دار و گریه‌داری شوند که به شکل «فرمول» برای سینمای «عامه پسند- گیشه‌پسند» ایران، طی دهه‌ها «تعریف» شده است. آن تغییر شکل روایت هم نه در خدمت بیان قصه‌ای مدرن یا پست مدرن، که صرفاً به منظور شیک جلوه دادن کالایی قدیمی است که این روزها، دیگر با آن شکل و شمایل قدیمی‌اش، بین مخاطبان، مشتاق چندانی ندارد. کل قصه تنها براساس زنجیره‌ای از اتفاق‌ها شکل می‌گیرد و گاهی اوقات گره‌گشایی به همان شیوه سهل‌انگارانه پنجاه سال این نوع سینما یعنی پشت در ایستادن و گوش دادن به گفت‌وگوی دو تا آدم دیگر، صورت می‌گیرد! البته فیلم، خیلی شیک است همه چیزش شیک است اما اگر نظرم را بخواهید می‌گویم در گیشه موفق نخواهد بود. مخاطبان علم در مقابل این نوع آثار یک جمله کوتاه دارند: «خیلی فیلم است!» و این یعنی فضایش را، روابط‌اش را باور نکرده‌اند. خودشان را جای آدم‌های فیلم نگذاشته‌اند؛ در یک کلام، در فیلم با آنها ارتباط برقرار نکرده.