رفتم بدنسازی, کهیر زدم

آقای محمدعلی می گوید «اندامم زیبا و تماشایی شده بود و برای حفظ آن تلاش زیادی می کردم اما بیماری این فرصت را به من نداد »

آقای محمدعلی می‌گوید: «اندامم زیبا و تماشایی شده بود و برای حفظ آن تلاش زیادی می‌کردم اما بیماری این فرصت را به من نداد.» اگر شما هم برای داشتن اندام زیبا در حال استفاده از مکمل‌ هستید یا رژیم‌غذایی غیراصولی دارید، بهتر است گفت‌وگویی را که با آقای محمدعلی انجام داده‌ایم بخوانید تا از کم و کیف ماجرای بدنسازی و مشکل ایشان مطلع شوید. در ادامه مطلب نیز می‌توانید نظر کارشناسان «سلامت» را درباره مشکل ایشان بخوانید.

آقای محمدعلی که ۲ سال است به دلیل ابتلا به کهیر، ورزش را کنار گذاشته، می‌گوید:

هرروز تخم‌مرغ و نیم کیلو گوشت می‌خوردم!

▪ بدنسازی را از چه زمانی شروع کردید؟

تقریبا از ۱۶ سالگی ورزش وزنه‌برداری را شروع کردم و تا قبل از سربازی آن را ادامه دادم. ۲۶ ساله بودم که تصمیم گرفتم به باشگاه بدنسازی بروم. قدم ۱۸۰ سانتی‌متر و وزنم ۸۰کیلوگرم بود. بدن آماده و ورزیده‌ای داشتم. به محض ورود به باشگاه، من را با مکمل‌ها و داروهای مختلف آشنا کردند ولی علاقه‌ای به مصرف آنها نداشتم و فکر می‌کردم بدن خوبی دارم و با تمرین درست می‌توانم عضلاتم را بزرگ و تقویت کنم اما دیرزمانی نگذشت که متوجه شدم عضلات به آن راحتی‌ای که من تصور می‌کردم رشد نمی‌کنند بنابراین تصمیم گرفتم مصرف مکمل‌ها را شروع کنم و رژیم‌غذایی‌ام را تغییر دهم.

▪ چه مکمل‌هایی مصرف می‌کردید؟

دوستان داروهای استروییدی، ناندرولون و تستوسترون را پیشنهاد کردند ولی از آنجا که خواهرم پزشک است و همیشه درباره عوارض این داروها به من تذکر می‌دهد، خیلی بااحتیاط مصرف مکمل‌های ویتامینی و آمینواسیدها را شروع کردم. البته او با این داروها هم مخالفت می‌کرد.

▪ رژیم‌غذایی‌تان چه تغییری کرد؟

مربی‌ام رژیم‌غذایی برایم نوشت که در آن انواع موادغذایی مانند نان سبوس‌دار، قارچ، سینه‌مرغ، گوشت‌قرمز، تخم‌مرغ و... گنجانده شده بود. میزان مصرف منابع پروتئینی‌ام به چند برابر رسیده بود به‌طوری که اواخر روزی ۱۵-۱۰ تخم‌مرغ و نیم‌کیلوگرم گوشت مصرف می‌کردم.

▪ با این رژیم‌غذایی و مصرف مکمل‌ها دچار عارضه‌ای هم شدید؟

یک روز نزدیک صبح با خارش شدید کمرم از خواب بیدار شدم. خارش بسیار آزاردهنده بود وقتی در آینه نگاه کردم، متوجه شدم پوستم کاملا قرمز و کمی متورم است. ضایعه‌ها به سرعت پیشرفت کردند و در سر و صورتم هم ایجاد شدند. به یک کلینیک‌ مراجعه کردم و آنجا برایم آمپول کورتونی تجویز شد و ظرف مدت چند ساعت، تمام علایم محو شدند اما دوباره فردا صبح با همین علایم از خواب بیدار شدم.

▪ نام بیماری‌تان چه بود؟

کهیر! پزشکان گفتند شاید علت آن مصرف یک ماده حساسیت‌زا باشد و چیز مهمی نیست ولی اینطور نبود و هر بار با تجویز کورتون، علایم از بین می‌رفت و به محض از بین رفتن اثر دارو، دوباره ظاهر می‌شد. بیماری‌ام آنقدر شدید بود که ۲ماهی خانه‌نشین شدم و در نهایت برای کنترل کهیر، کورتون خوراکی برایم تجویز شد که باید روزانه مصرف می‌کردم.

▪ با این شرایط قادر به ادامه تمرین‌ها بودید؟

دیگر به ورزش و رژیم‌غذایی‌ام ادامه ندادم و چون پزشک علت ایجاد کهیرها را مصرف یک ماده حساسیت‌زا می‌دانست، هر نوع غذایی را با احتیاط مصرف می‌کردم. این حالت آنقدر برایم آزاردهنده بود که فقط درصدد بهبود بودم و برای درمان به پزشکان مختلفی مراجعه کردم تا شاید راه‌حلی پیدا شود.

▪ آیا راه‌حلی پیدا شد؟

بعد از ۲ سال مصرف کورتون و چاقی ناشی از آن، بالاخره به پزشکی معرفی شدم که بیماری?ام را کهیر مزمن تشخیص داد و بیماری‌ام با دارویی که تجویز کردند، به طور کامل درمان شد. الان حدود یک سال از بهبود من می‌گذرد و هیچ دارویی مصرف نمی‌کنم.

▪ در حال حاضر ورزش می‌کنید؟

قصد دارم دوباره بدنسازی را آغاز کنم ولی به نظر من بدنسازی بدون رژیم‌غذایی و مصرف مکمل‌ها امکان‌پذیر نیست و خیلی نگرانم که دوباره دچار مشکل شوم.

● نگاه متخصص پوست

پاسخ

دکتر مجتبی امیری

به پرسش

میزگرد تناسب اندام

چرا کهیر می‌زنیم؟

▪ علت ایجاد کهیر چیست؟

کهیر، واکنشی پوستی به یک عامل خارجی است و با ضایعه‌های قرمز، متورم و خارش‌دار ظاهر می‌شود. دو نوع کهیر وجود دارد؛ کهیر حساسیتی که کمتر از ۲۴ ساعت طول می‌کشد ولی ممکن‌است عود کند و کهیرهای واسکولیتی که بیش از ۲۴ساعت طول می‌کشد. علت این مشکل پوستی بسیار متنوع است مثلا کهیر سرمایی در اثر سرما، کهیر آفتابی در اثر مواجهه پوست با اشعه‌آفتاب و کهیر کولینرژیک به دنبال فعالیت بدنی ظاهر می‌شود. البته برخی از داروها یا غذاها نیز باعث بروز این بیماری می‌شوند اما شایع‌ترین نوع کهیر، ناشی از آلرژی حساسیتی است. معمولا پس از ۳ ماه تمام علایم کهیر کاملا برطرف می‌شود و بیمار بهبود می‌یابد ولی گاه بیماری بیش از ۳ ماه طول می‌‌کشد که در این صورت با کهیر مزمن روبه‌رو خواهیم بود.

▪ چرا بیماری تا این حد طولانی می‌شود؟

در ۳۰درصد مواقع، علت طولانی‌شدن بیماری، عوامل روانی مانند افسردگی، اضطراب و استرس‌های مزمن است اما شناسایی عامل چندان کار راحتی نیست و عوامل خارجی واکنش‌دهنده باید بررسی شوند. به‌خصوص در حساسیت‌های غذایی، درمان به مراتب پیچیده‌تر است. مهم‌ترین عامل طولانی‌شدن بیماری، ‌شناسایی نشدن عامل آن است و به همین دلیل بدن فرد دائم در معرض محرک قرار می‌گیرد و حساسیت نشان ‌می‌دهد.

▪ آیا ممکن است علت بروز کهیر در بدن آقای محمدعلی مصرف غذایی خاص باشد؟

بله، یکی از متهمان اصلی در بروز بیماری کهیر، تخم‌مرغ است که از مهم‌ترین عوامل شایع‌ در ایجاد حساسیت‌ها محسوب می‌شود.

▪ اما آقای محمدعلی مدت‌ها این ماده خوراکی را مصرف می‌کرده‌اند. ممکن‌است یکباره بدن چنین واکنش شدیدی به این ماده‌غذایی نشان دهد؟

بله، ممکن‌است کسی سال‌ها غذا یا دارویی را مصرف کند و هیچ حساسیتی هم در او دیده نشود ولی به دلایل ناشناخته، سیستم ایمنی بدن وارد عمل شود و حساسیت دارویی یا غذایی شکل ‌گیرد. حساسیت به غذا یا دارو، همیشه بلافاصله پس از مصرف خود را نشان نمی‌دهد و ممکن‌است بعد از یک هفته یا بیشتر ایجاد شود ولی در دفعات بعد، بروز آن بلافاصله اتفاق خواهد افتاد. در حساسیت‌های غذایی، موارد مشکوک حذف و سپس یکی‌یکی به رژیم غذایی اضافه می‌شوند تا عامل شناسایی شود. البته درمان این بیمار اشتباه بوده است زیرا مصرف کورتون به مدت طولانی، جایی در درمان کهیر مزمن ندارد و فقط باعث افزایش وزن بیمار و حتی در دوز بالا، بروز ضایعه‌های آکنه‌ای می‌شود.

▪ آیا مصرف مقدار زیاد منابع پروتئینی و تخم‌مرغ می‌تواند اثر سوء بر ارگان‌های بدن داشته باشد؟

بله، بدن توان محدودی برای هضم موادغذایی دارد و بدیهی است که مصرف بی‌رویه هر ماده غذایی در درازمدت می‌تواند مضر باشد و باعث حساسیت شود.

▪ مصرف مکمل‌ها چطور؟

مکمل‌ها حاوی طیف وسیعی از داروها و مواد مختلف و هورمونی هستند که احتمال ایجاد حساسیت با مصرف آنها هم وجود دارد.

▪ آقای محمدعلی قصد دارند دوباره ورزش را شروع کنند ولی از آنجا که عامل اصلی بیماری برایشان مشخص نشده، خیلی نگران هستند دوباره کهیرها عود کند. توصیه شما به این جوان چیست؟

بهتر بود در همان روزهای ابتلا به بیماری، نمونه‌برداری از ضایعه‌ها انجام می‌شد. این آزمایش شاید می‌توانست کمک زیادی به شناسایی علت ایجاد بیماری کند. شناسایی عوامل محرک غذایی کار دشواری است و ما با توجه به شرح‌حال بیمار فقط می‌توانیم در این مورد حدس بزنیم. خوشبختانه بیماری این آقا در حال حاضر کنترل شده است که به دو دلیل می‌تواند باشد؛ یا عامل به‌وجود آورنده کهیر حذف شده یا بدن حساسیت‌زدایی کرده است. حساسیت‌زدایی، یعنی بدن بعد از مدتی خود را با عامل محرک وفق داده و دیگر آن را بیگانه تلقی نمی‌کند. به آقای محمدعلی توصیه می‌کنم اگر به عامل حساسیت زایی شک دارند، از آن دوری کنند چون احتمال دارد با کوچک‌ترین تحریکی بیماری‌شان دوباره آغاز شود و این بار به مراتب شدیدتر بروز خواهد کرد. در مورد رژیم‌غذایی‌شان هم بهتر است با یک متخصص تغذیه مشورت کنند. این آقای جوان رژیم‌غذایی‌ نادرستی داشته‌اند و مکمل‌ها را درست مصرف نکرده‌اند ولی نباید این اشتباه را تکرار کنند.

● نگاه متخصص تغذیه

۹۰ درصد مکمل‌های بدنسازی زیانبارند

دکتر محمدحسن انتظاری

مدیر گروه تغذیه دانشگاه علوم‌پزشکی اصفهان

نیاز یک فرد عادی به پروتئین ۸/۰ گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن است و مطالعه‌ها نشان داده بدن قادر نیست بیش از ۲ گرم پروتئین (به ازای هر کیلوگرم وزن بدن) را برای ساخت ماهیچه صرف کند یعنی حتی یک ورزشکار حرفه‌ای در بهترین شرایط و با بیشترین فعالیت فیزیکی، بیش از این مقدار پروتئین را نمی‌تواند به شکل مفید مصرف کند بنابراین مصرف مازاد پروتئین مانند مصرف بیش از حد آب است و بدن مقدار موردنیاز را می‌گیرد و بقیه را دفع می‌کند.

پروتئین‌ فقط در گوشت و تخم‌مرغ وجود ندارد؛ برنج، نان و بسیاری از موادغذایی مقدار قابل‌توجهی پروتئین دارند و در یک رژیم‌غذایی سالم باید میزان پروتئین این مواد هم در نظر گرفته شود. نکته مهم دیگر این است که مواد پروتئینی مانند گوشت و تخم‌مرغ نباید به‌تنهایی استفاده شوند و حتما باید آنها را همراه با برنج و نان مصرف کرد.

این مقدار از مواد پروتئینی که این آقا مصرف می‌کرده‌اند، برای بدن مضر است و در درازمدت روی عملکرد کلیه‌ها و کبد اثر منفی می‌گذارد. حتی در ورزشکاران حرفه‌ای نیز بهتر است میزان پروتئین ۲/۱ تا ۸/۱ گرم به ازای هرکیلوگرم وزن بدن در نظر گرفته شود.

از سوی دیگر، مکمل‌هایی که در ایران به فروش می‌رسند، گرچه از نظر فهرست دارویی فدراسیون ورزشی مجاز هستند ولی نمی‌توان به خالص بودن این محصولات اعتماد کرد چون مکمل‌ها با مارک‌های معتبر آمریکایی و کانادایی که در کشورهایی مانند هند، پاکستان و امارات ساخته شده‌اند، به دست متقاضیان می‌رسد. حتی برخی از آنها داخل ایران تولید می‌شوند. این مکمل‌ها مرغوب نیستند و برای اینکه ورزشکار زودتر نتیجه مطلوبی به دست آورد، به آن هورمون مردانه اضافه می‌کنند و ناخالصی‌شان زیاد است و این ناخالصی‌ها ممکن است در بدن برخی از افراد واکنش حساسیتی مانند کهیر ایجاد کند. در مجموع ۹۰ درصد مکمل‌های بدنسازی زیانبارند، ۵ درصد آنها بی‌اثر و

۵ درصدشان مفید هستند و در ایران کمتر می‌توان مکمل بی‌خطر و مفیدی را یافت. این بیمار با این شرایط می‌تواند ورزش را آغاز کند ولی نباید اشتباه‌های قبل را تکرار کنند مثلا میزان مصرف تخم‌مرغ نباید از روزی یک دو عدد بیشتر شود و اگر ۱۰۰کیلوگرم وزن دارند، در نهایت می‌توانند روزی ۲۰۰ گرم پروتئین دریافت کنند و باید میزان پروتئین تمام موادغذایی را در نظر بگیرند. زیرا هرگونه افراط‌گری را در مصرف موادغذایی برای ایشان اشتباه است.

● نگاه متخصص پزشکی ورزشی

ظرفیت حجم عضلات شما

به ژنتیک‌تان بستگی دارد

دکتر احمد باقری‌مقدم

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان

در بدنسازی قدرتی، استعداد ژنتیکی و سرشتی افراد نکته اصلی محسوب می‌شود. ظرفیت حجم عضلات در هر فردی به ژنتیک او بستگی دارد، چنانچه در برخی ممکن است باوجود رژیم غذایی و فعالیت ورزشی این حجم عضلات به حد دلخواه نرسد و شاید به همین دلیل باشد که برخی ورزشکاران به استفاده از مکمل‌ها و داروهای هورمونی بدنسازی روی می‌آورند. مصرف مکمل در ورزشکاران باید با تجویز پزشک باشد ولی مکمل‌هایی مانند کراتین و آمینواسیدهای موجود در ایران یک مشکل اساسی دارند و آن هم ناخالصی آنهاست. بیشتر آنها آلوده به استروییدها، هورمون‌ها و مواد ناشناخته هستند و به همین دلیل باید از مصرف آنها اجتناب کرد.

مصرف پروتئین، تخم‌مرغ و مکمل در آقای محمدعلی خیلی بیشتر از حد طبیعی‌ای است که برای یک ورزشکار حرفه‌ای در نظر گرفته می‌شود. مقدار مجاز پروتئین مصرفی برای ورزشکار تقریبا برابر ۲ گرم در ازای هر کیلوگرم وزن بدن است بنابراین ایجاد واکنش حساسیتی در این آقا دور از انتظار نیست. ایشان می‌توانند ورزش را شروع کنند ولی قبل از هر چیز بهتر است تست کلیوی و تست حساسیت انجام دهند. رژیم‌غذایی ایشان باید متعادل باشد و حتی‌المقدور مکمل استفاده نکنند. آقای محمدعلی همواره باید به خاطر داشته باشند ورزش بدنسازی به افزایش بار تمرینی در طول زمان نیاز دارد، باید حوصله داشته باشند و زمان بیشتر و طولانی‌تری را برای عضلانی شدن بدنشان صرف کنند

پرنیان پناهی

بازخوانی پرونده پزشکی آقای محمدعلی با حضور دکتر مجتبی امیری متخصص پوست دکتر احمد باقری‌مقدم متخصص پزشکی ورزشی دکتر محمدحسن انتظاری متخصص تغذیه