توقعات بجا و نابجا در جریان خواستگاری

هر انسانی برای ازدواج کردن معیارهایی دارد و برای انتخاب فرد مورد نظر خود با این معیارها وارد میدان می شود و طرف مقابل خود را مورد بررسی قرار می دهد

هر انسانی برای ازدواج کردن معیارهایی دارد و برای انتخاب فرد مورد نظر خود با این معیارها وارد میدان می‌شود و طرف مقابل خود را مورد بررسی قرار می‌دهد. داشتن معیار به نوبه خود امری غیر قابل انکار است و شکی نیست که ازدواج‌های بدون آگاهی، در آینده برای زوجین مشکلات عدیده‌ایی را به وجود می‌آورد.

بعضی خانم‌ها در تصورات خود برای ازدواج مردی را تصور می‌کنند که آن‌ها را به تمام آروزهای‌شان برساند و بعضی دیگر از آقایان نیز زنی را تصور می‌کنند که بدون هیچ مشکلی زندگی آن‌ها را اداره کند و به هیچ کدام از خواسته‌های مردش نه نگوید. این‌گونه تصورات بیشتر از این‌که فرد را به ازدواج در یک فضای واقع‌بینانه نزدیک کند هر چه بیشتر دور می‌سازد.

پیامبر اکرم می‌فرمایند:«لو دعالک إسرافیلُ و جِبریلُ و میکائیلُ و حملةُ العرشِ و أنا فیهِم ما تَزَوجت إلاّ المرأةَ التی کُتبت لک. اگر منِ پیامبر همراه با حضرت جبرائیل، میکائیل و فرشتگان حامل عرش برای اینکه یک همسر خوب نصیبت شود دعا کنیم، جز آن همسری که خدا برایت درنظر گرفته، نصیبت نخواهد شد.»[۱]

این‌گونه نیست که هر ایده‌آلی را ما آرزو کنیم در بیرون حتما پیدا شود و حال اگر پیدا شد حتما نصیب ما شود. سطح توقعات را باید تنظیم کرد. واقعا این‌گونه نیست که هر چه ما بخواهیم و لو به این‌که خواسته ما یک خواسته به ظاهر درستی باشد، باید همان بشود. معلوم نیست اگر خدا همسری نصیب ما کند که همه توقعات ما را برآورده کند به خیر و صلاح ما باشد. برای حل این مسئله به یک مثال اشاره می‌کنیم: شخصی که تا به حال موقعیتی برایش پیش نیامده که عصبانی شود هیچ‌گاه نمی‌تواند ادعا کند که من آدم خونسرد و آرامی هستم؛ این فرد وقتی می‌تواند این ادعا را داشته باشد که در فضایی قرار گرفته باشد که می‌توانسته عصبانی شود ولی با خویشتن‌داری، عصبانیت خود را کنترل کرده؛ در جریان ازدواج هم دقیقا همین مسیر باید طی شود؛ گاهی اوقات خداوند همسری را نصیب انسان می‌کند که کم و کاستی‌هایی دارد، حال اگر فرد تحمل کرد نه تنها چیزی را از دست نداده بلکه درجات بالایی از مقامات معنوی هم نصیبش می‌شود.پس کم و کاستی‌های همسر همیشه هم نمی‌تواند امر بدی باشد؛ چرا که فرد با تحمل آن، از این کاستی‌ها برای خودش سکوی پرش درست می‌کند.

وقتی به آمارها رجوع می‌شود ،مشاهده می‌شود که یکی از بزرگ‌ترین موانع ازدواج بالا بودن توقعات دختر و پسر از همسر آینده‌شان می‌باشد. در تحقیقی در این‌باره، در یکی از دانشگاه‌های کشور، نزدیک به ۵۰درصد از دانشجویان دختر و پسر مانع ازدواج‌شان را نیافتن فرد ایده‌آل خود دانسته‌اند و فقط ۷درصد از آن‌ها مانع ازدواج خود را عدم تمایل به ازدواج برشمرده‌اند.[۲]

توقعات و انتظارات جوانان نسبت به ازدواج و انتخاب همسر آینده خود، گاه بجا و در بعضی مواقع نابجا می‌باشد. دراین‌جا لازم است تعریف درستی از این دو دسته توقعات ارائه شود:

توقعات نابجا: هرگاه دختر یا پسر برای ازدواج و انتخاب همسر آینده خود، توقع و خواسته‌ایی داشته باشند که از اصل و اساس با واقعیت‌هایی که در آن زندگی می‌کند مطابق نباشد و در سطح بالای آن، با دستورات دین مبین اسلام که بزرگ‌ترین واقعیت زندگی هر مسلمان است، منافات داشته باشد، آن توقع و خواسته نابجا می‌باشد و فرد باید از آن دست بردارد.

توقعات بجا: توقعاتی که اصل و اساس آن با واقعیاتی که فرد در آن زندگی ‌می‌کند مطابقت داشته و در دامن افراط و تفریط نیفتاده باشد، توقع بجا محسوب می‌شود.

کم نبوده‌اند دخترانی که به دلیل بالا بودن توقع‌شان، بسیاری از فرصت‌های ازدواج را از دست داده‌اند و الان حسرت آن را می‌خورند و در مقابل هم چه بسیار پسرانی که با خوب و بد کردن‌های بی‌مورد و بالا رفتن سنشان، الان به ازدواج تمایل زیادی ندارند. متاسفانه باید گفت این مسئله نه تنها دامن جوانان غیر مذهبی ما را گرفته، که جوانان مذهبی ما هم از آسیب‌های این مشکلات مصون نمانده‌‍اند .

باید پذیرفت که بالا رفتن توقعات چه از جنس دنیوی آن باشد و چه از جنس معنوی آن، مانند اینکه دختری فقط ازدواج با افراد مذهبی خاصی را قبول دارد و به غیر از آن موارد به ازدواج با هیچ شخص دیگری تن در نمی‌دهد، همه عاملی شده تا ازدواج در بین جوانان ما کم رونق شود و حال باید گفت که آسیب‌ها و خطرات هول‌ناکی به خاطر این مسئله جوامع ما را مورد تهدید واقع می‌سازد.

سفارشات اسلام در بحث ازدواج، به آسان‌گیری و پایین آوردن سطح توقعات است و این را به عنوان یک اصل معرفی می‌کند.در اینجا لازم است برای نمونه به برخی روایات در این باب اشاره‌ایی داشته باشیم:

۱. در حدیثی از امام صادق علیه‌السّلام آمده که روزی رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم به منبر رفتند و پس از حمد و ثنای الهی فرمودند:«ایّها النّاس اِنّ جبرئیل اتانِی عَن اللّطیفِ الخبیرِ فقالَ: انَّ الاَبکارِ بِمَنزلة ِالثّمرِ علی الشّجر اذا اَدرَک ثمرة فلم یجتنی افسدته الشّمس و نثرته الرّیاح و کذلک الابکار اذا ادرکن ما یدرک النّساء فلیس لهنّ دواءٌ الّا البُعُولة و الّا لَم یُؤمِن عَلَیهِنَّ الفساد لانّهنّ بشرٌ. ای مردم، جبرئیل از پیشگاه الهی نزد من آمد و گفت دختران بکر مانند میوه درختند، موقعی که می‌رسد اگر چیده نشود اشعه آفتاب فاسدش می‌کند و وزش باد آن را پراکنده می‌سازد. همچنین دختران وقتی بحدّ بلوغ رسیدند و مانند زنان در خویشتن تمایل جنسی احساس نمودند، داروئی جز شوهر ندارند و اگر همسر نگیرند از فساد ایمن نیستند چرا که بشرند و بشر از خطا و لغزش مصون نیست‏.»[۳]

۲.«عن ابراهیم بن محمّد الهمدانیّ قال: کتبت الی ابی‌جعفر علیه‌السّلام فی التّزویج فاتانی کتابه بخطّه قال رسول اللَّه صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم : اذا جاءکم من ترضون خلقه و دینه فزوّجوه إِلَّا تَفْعَلُوهُ تَکُنْ فِتْنَةٌ فِی الْأَرْضِ وَ فَسادٌ کَبِیرٌ . ابراهیم همدانی میگوید در باره ازدواج نامه‏ای به امام باقر علیه السّلام نوشتم. حضرت بخطّ خود جواب داد که رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم فرموده:با کسی که از اخلاق و دینش رضایت دارید ازدواج کنید و خودداری شما از وصلت با او باعث فساد و فتنه بزرگ در جامعه خواهد شد.»[۴]

روایاتی ازاین قبیل تمام تاکیدشان بر این است که جوانان مومن، در لوای خواسته‌ها و توقعات سطح بالای‌شان، از هدف اصلی ازدواج باز نمانند و برای رسیدن به این هدف از بعضی خواسته‌هاشان که نبودش به آن هدف، آسیبی نمی‌رساند دست بردارند.

ذبیح الله محمدی بردبری

پی نوشت‌ها:

۱.میزان الحکمه/ح ۱۶۵۰۰

۲.مقاله۰۳۹;مقایسه دیدگاه های دختران و پسران دانشجو درباره همسرگزینی و ازدواج۰۳۹;،نویسندگان: سعیدی رضوانی،نوید؛ حسن زادگان رودسری،ماهرخ نشریه: رشد آموزش علوم اجتماعی پاییز ۱۳۷۲ - شماره ۱۷

۳.روایات تربیتی، محمد تقی فلسفی، ج۱‏، ص ۱۸۲، و الکافی، جلد۵، ص۳۳۷

۴.روایات تربیتی، محمدتقی فلسفی، ج۱، ص۱۸۱، و الکافی، جلد۵، ص۳۴۷