جوانه ها

روی یک شاخه معمولا بخشهایی دیده می شوند در نوک شاخه و ساقه قرار دارد جوانه جانبی یا محوری در محور برگ یا در زاویه بین برگ و شاخه وجود دارد

روی یک شاخه معمولا بخشهایی دیده می‌‌شوند که عبارتند از :

۱) جوانه انتهایی : در نوک شاخه و ساقه قرار دارد. جوانه جانبی یا محوری : در محور برگ یا در زاویه بین برگ و شاخه وجود دارد.

۲) جوانه فرعی : در نواحی گره روی جوانه محوری یا در یکی از دو طرف آن قرار گرفته‌اند و رشد نمی‌کنند مگر اینکه جوانه محوری از میان برود و فقط در بعضی گونه‌ها وجود دارد.

۳) جوانه نابجا : گاهی جوانه‌ها در محلی غیر از گره‌های ساقه (بین موگره ساقه، یا حتی روی ریشه و برگ) بوجود می‌آیند که آنها را جوانه نابجا گویند.

۴) اثر برگ : در پایین هر جوانه جانبی هر جوانه جانبی اثری است که محل اتصال برگ افتاده را نشان می‌دهد.

۵) اثر دسته آوند : در پایین هر جوانه جانبی اثر افتهای آوندی هم دیده می‌شود. این بافتها رابط ساقه و برگ و جوانه بوده‌اند.

به لحاظ استقرار به روی ساقه شامل : جوانه انتهایی، جانبی، فرعی و نابجا تقسیم می‌شوند و به لحاظ اندامی که تولید می‌کنند شامل جوانه گل، برگ، مرکب.

ساقه‌های چوبی در ساقه‌های چوبی مانند گردو در نوک شاخه جوانه‌ای به نام جوانه انتهایی و در طول شاخه آن جوانه‌های جانبی وجود دارد و در پایین هر جوانه اثر آوند و اثر برگ دیده می‌شود. در طول ساقه‌های چوبی در محل ارتباط بافتهای آوندی برگ و جوانه گره وجود دارد و در سطح ساقه برآمدگیهای کوچکی به نام عدسک دیده می‌شود.

جوانه از یاخته‌های مرسیتمی تشکیل شده است. این یاخته‌ها در برابر عوامل نامساعد محیط بسیار حساس‌اند و نیاز به محافظت دارند به همین مناسب اغلب جوانه‌ها از برگهای تغییر شکل یافته‌ای به نام پولک تشکیل شده‌اند. جوانه‌های گیاهان علفی و معدودی از گیاهان چوبی پولکهای حفاظتی ندارند و آنها را جوانه برهنه می‌‌نامند.

ساقه گیاهان دو لپه‌ای علفی ساختار ظاهری این گیاهان شبیه به ساقه جوان گیاهان چوبی است. اما جوانه‌ها برهنه و در سراسر عمر گیاه فعال‌اند. برگهای این گیاهان نمی‌ریزند و در نتیجه اثر برگها و اثر بافتهای آنها روی ساقه دیده نمی‌شود.

ساقه گیاهان تک لپه‌ای ذرت و نخل دو نمونه از گیاهان تک لپه‌ای هستند. ذرت تک لپه‌ای علفی است که ساقه آن از نیام برگها پوشیده شده است. اگر نیام را جدا کنیم در ساقه آن گره و میانگره دیده می‌شود ساقه در محل گره‌ها کمابیش تخم مرغی شکل و در یک نقطه فرورفته است.

ساقه نخلها دارای جوانه انتهایی مخروطی شکل بسیار بزرگند. که برگهای جدید و گل از آن تولید می‌شوند. اگر نقطه رشد انتهایی آسیب ببیند گیاه می‌میرد. برگها نزدیک به هم در بالای ساقه تولید می‌شوند در نتیجه میانگره‌ها کوتاهند. در ساقه نخل جوانه، گره و میانگره بوضوح دیده نمی‌شوند. ساقه نخل رشد قطری ندارد و قطر آن از بالا به پایین یکسان است. علت قطور بودن ساقه نخل بزرگ شدن یاخته‌ای پارانشیمی ساقه و تمرکز ماده چوب و سایر مواد دیگر در دیواره‌های آنهاست.

▪ گره : محل ارتباط بافتهای آوندی برگ و جوانه با بافتهای آوندی ساقه گره نام دارد. میانگره : فاصله بین دو گره مجاور را میانگره می‌‌نامند.

▪ عدسک : در سطح ساقه برآمدگیهای کوچکی به نام عدسک دیده می‌شود که ((تبادل گازی در گیاهان|تبادل گازی بین بخش درونی ساقه با محیط پیرامون آنرا امکانپذیر می‌سازد. و در ساقه‌های مسن دیده می‌شود.

▪ جوانه های فعال : به جوانه های که توانائی تولید شاخه یا برگ گل را دارند و در فصل بهار با ایجاد شرایط مساعد شروع به رشد می کنند (Active bud) و یا جوانهای فعال گویند .

▪ جوانه ای مختلط : در داخل جوانه ممکن است یک جوانه هم تولید گل بکند و هم تولید برگ به این نوع جوانه ها جوانه ای مختلط گویند .

▪ جوانه های ساده : به جوانه ای که یا برگ تولید میکنند و یا گل تولید میکنند جوانه های ساده گویند مانند : هلو - بادام و .......

▪ جوانه ای مرکب : به جوانه های گویند که علاوه بر تولید گل و برگ شاخه و میوه نیز تولید میکنند و تنها تفاوت آنها این است که چندین جوانه در داخل فلس یک جوانه محصور است مانند:انگور و ....

▪ اهمیت جوانه ای مرکب : در صورت سرما زدگی شاخه های اولیه یا محصول اولیه جوانه ثانویه و یا ثالثیه فرصت رشد و تولید میکنند و محصول ثانویه تولید میکنند مانند : انگور در فصل بهار و ....

در گیاه پرتغال محل جوانه در روی شاخه یک ساله است.