آیا جامعه عربستان در حال پوست اندازی است؟

اقدام اخیر شماری از زنان عربستان که در اعتراض به ممنوعیت رانندگی بانوان، پشت فرمان خودرو هایشان نشستند و در سطح شهرها رانندگی کردند، نشانه ای است هر چند کوچک از تغییرات اجتماعی …

اقدام اخیر شماری از زنان عربستان که در اعتراض به ممنوعیت رانندگی بانوان، پشت فرمان خودرو هایشان نشستند و در سطح شهرها رانندگی کردند، نشانه ای است هر چند کوچک از تغییرات اجتماعی بزرگی که جامعه این کشور به خود می بیند.

پس از اینکه ۰۳۹;منال شریف۰۳۹; یکی از شهروندان زن عربستان سعودی حدود سه هفته پیش به دلیل رانندگی بازداشت و پس از ۱۰ روز با گذاشتن وثیقه آزاد شد، تعدادی از زنان این کشور با استفاده از شبکه های اجتماعی اینترنتی و با شعار ۰۳۹;ما همه منال شریف هستیم۰۳۹; اقدام به انتشار فراخوانی کردند که در آن از زنان این کشور خواسته شد که در اقدامی نمادین و در اعتراض به ممنوعیت رانندگی زنان روز جمعه ۱۷ ژوئن (۲۷خرداد ماه) پشت فرمان اتومبیل هایشان بنشینند و به رانندگی در سطح خیابان ها بپردازند.

زنان در عربستان از نظر برخورداری از حقوق اجتماعی در وضعیت بسیار دشواری قرار دارند به طوری که عملا شهروند درجه دو در کشورشان محسوب می شوند. علاوه بر ممنوعیت رانندگی، زنان این کشور با مشکلات دیگری از جمله ممنوعیت های گسترده برای اشتغال، حق رای، رفت و آمد و نیز خشونت در داخل خانواده روبرو هستند.

این در حالی است که طی سال های اخیر آنان از نظر توانمندی های علمی به جایگاه بسیار بالایی رسیده اند و همین باعث شده برای احقاق حقوق خود بکوشند.

تحولات اخیر در جهان عرب و گسترش موج تغییرخواهی این فرصت را پیش روی زنان عربستان قرار داد تا در اقدامی تابوشکنانه، خواهان برخورداری از حقوق ابتدایی خود باشند.

بسیاری از کارشناسان معتقدند رخداد روز جمعه در عربستان بیانگر این است که جامعه این کشور رفته رفته در حال تغییر بسیاری از ساختارها و صورت بندی های اجتماعی است.

کشور عربستان همانند دیگر کشورهای عربی طی سال های اخیر شاهد تغییراتی جدی در سطح اجتماعی بوده است. رشد طبقه متوسط شهرنشین، افزایش شمار افراد تحصیل کرده و سیر صعودی استفاده از وسایل ارتباطی جدید همچون اینترنت از مظاهر اصلی تحولات اجتماعی اخیر در عربستان بوده است.

بنابر آماری که یکی از موسسات معتبر در سال ۲۰۰۵ میلادی اعلام کرد، ۴۰ درصد از جمعیت عربستان را کودکان و نوجوانان زیر ۱۵ سال تشکیل می دهند. این جمعیت در کنار جمعیت قابل توجه افراد ۱۵ تا سی ساله این کشور بیانگر این است که عربستان در آینده ای نزدیک به یکی از جوان ترین کشورهای خاورمیانه تبدیل می شود.

طرفه این که این جوانان به دلیل تحصیلات و آگاهی بالا و استفاده از وسایل ارتباطی جدید دارای ارزش هایی بسیار متفاوت با نسل های پیش از خود و نیز با ساختارها و ارزش های رسمی کنونی در کشورشان هستند.

بر این اساس برخی پیش بینی می کنند در صورتی که ساختار سیاسی این کشور همپای تحولات اجتماعی حرکت نکند و مناسبات قدرت را از شکل سنتی تغییر ندهد امکان بروز نوعی شکاف میان دولت و ملت در آینده ای نه چندان دور بسیار محتمل است.

نباید فراموش کرد که ریشه بسیاری از قیام های مردمی که سرآخر منجر به تغییر ساختار سیاسی شده، پیش از هر چیز تحولات تدریجی اجتماعی و تغییر باورها و ارزش های حاکم بر جامعه بوده است که در نهایت به دلیل تضاد میان جامعه و حکومت و نبود هیچ اراده ای در حاکمان برای تغییر رویه و به روز کردن خود، این تحول اجتماعی به تحول سیاسی منجر شده است.

گرچه هنوز پیش روی نیروهای تحول خواه در عربستان موانع جدی از جمله تسلط انحصاری آل سعود بر قدرت، حکومت، اقتصاد، رسانه و نهادهای مذهبی عربستان، بافت سنتی و قبیله‌ای و حاکمیت فرهنگ سیاسی ضعیف وجود دارد، اما بسیاری معتقدند تحولات اجتماعی در سال های اخیر، وجود یک جمعیت جوان، افزایش روزافزون وسایل ارتباط جمعی، افزایش فراوان نیروهای تحصیل‌کرده و دانشگاهی، رشد آگاهی‌های فردی، افزایش حمایت ‌های بین‌المللی از تحول در این کشور باعث خواهد شد که جنبش تحول خواهی یکی از فاکتورهای تاثیرگذار در تحولات آینده عربستان سعودی به حساب آید.

منبع: خبرگزاری ایرنا