مذاکره هسته یی در بیم و امید

سرانجام مسافران سویس راهی شهر پارک ها و فواره ها شدند شهری خوابیده در دل کوه های آلپ که قرار است مهم ترین رویداد هسته یی ایران را میزبانی کند

سرانجام مسافران سویس راهی شهر پارک‌ها و فواره‌ها شدند. شهری خوابیده در دل کوه‌های آلپ که قرار است مهم‌ترین رویداد هسته‌یی ایران را میزبانی کند. هفته‌هاست که شهر آرام ژنو، مقر مذاکرات هسته‌یی امروز، به شهری پر هیاهو و مرکز خبرهای رسانه‌های جهان بدل شده است. حالا همه چشم‌ها به قلب قاره اروپا، سویس دوخته شده تا شاهد یکی از مهم‌ترین رویدادها پس از شش ماه توقف مذاکرات از دولت دهم تا دولت حسن روحانی باشد.

بر این اساس روز گذشته هواپیمای هیات ایرانی به سرپرستی محمدجواد ظریف، مذاکره‌کننده ارشد جمهوری اسلامی تهران را به مقصد ژنو ترک کرد. قرار است وزیر امور خارجه درصدر هیات سیاسی، فنی و حقوقی با بسته‌یی متفاوت و جدید به استقبال گروه ۱+۵ برود که به نظرمی رسد دیر زمانی است برای این رویداد مهم اتمی در «کاخ ملل» به انتظار نشسته‌اند. هر دو طرف بنای سازگاری داشته و هر کدام هر آنچه در چنته داشته‌اند به‌کار گرفته‌اند تا نتیجه‌یی متفاوت با مذاکرات گذشته را رقم زنند. از تغییر ترکیب هیات امریکایی گرفته تا توصیه‌های کاترین اشتون برای مثبت نگه داشتن فضای مذاکرات، از پیشنهاد ظریف گرفته که قرار است این‌بار در پاورپوینت به شش کشور طرف مذاکره ارائه شود تا ملاقات‌های تهران با طرف‌های چینی. همه‌چیز برای یک گفتمان هسته‌یی قوی آماده است. ظاهرا طرف‌های مذاکره‌کننده مثل مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا خانم کاترین اشتون، امریکا، روسیه، انگلیس، فرانسه، چین و آلمان همچنین تیم مذاکره‌کننده هسته‌یی ایران، هیچ‌کدام نمی‌خواهند بدون توافق اولیه میز خود را ترک کنند. توافقی محکم که به تعبیر جان کری، وزیر خارجه ایالت متحده همان « باز شدن پنجره دیپلماسی با ایران» است. تهران هم قرار است با دستانی پر، دور جدید گفت‌وگوها را آغاز کند. طرح جدیدی که حاوی پیشنهادات «سازنده، واقع بینانه و منطقی» است. نگاه مثبت غرب به همین جا ختم نمی‌شود چنان که هانس بیلیکس مدیرکل پیشین آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که یکی از نامدارترین متخصصان حقوق بین‌الملل در جهان است خبر داده است که در صورت توافق کشورهای مذاکره‌کننده با ایران، این توافق جایگزین قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد خواهد شد. خبر خوشی که به نظر می‌رسد یکی از اهداف مهم جمهوری اسلامی در این دور از مذاکرات باشد.

▪ پنجره باز دیپلماسی با ایران

حالا غرب چشم به تغییراتی که از آمدن حسن روحانی آغاز شده است دوخته است. تغییراتی که امیدواری‌هایی درباره دست یافتن به راه‌حلی در جریان مذاکره ژنو به وجود آورده است. در این میان تحرکات دیپلماسی غرب نیز حکایت از نگاهی تازه به دغدغه‌های جمهوری اسلامی ایران در زمینه پیشرفت‌های هسته‌یی دارد. جان کری که به نظر می‌رسد این روزها سخت در تدارک یک نشست موفق بود و برای تحقق آن نیز بسیار فعال ظاهر شده است، روز یکشنبه از لندن در یک کنفرانس سیاست خارجی در کالیفرنیا به میزبانی کمیته امور عمومی امریکا اسراییل (آیپک) تاکید کرد که «پنجره دیپلماسی با ایران در حال باز شدن است ». کری در همین ویدئو کنفرانس ماهواره‌یی گفت که «به توافق نرسیدن بهتر از رسیدن به توافقی بد است». کری در اظهاراتش که بخش‌هایی از آن در وزارت خارجه امریکا منتشر شده است، گفت: در حال حاضر پنجره دیپلماسی در حال باز شدن است اما می‌خواهم بدانید که چشم‌های ما نیز باز است. به گزارش ایسنا وزیر امور خارجه امریکا در بخش دیگری از اظهاراتش گفت: ما اگرچه به دنبال یک راه‌حل صلح‌آمیز برای حل موضوع برنامه هسته‌یی ایران هستیم، اما کلمات آنها باید با اعمال‌شان مطابقت داشته باشد. ما در هر تعاملی با ایران مواظب نیازهای امنیتی اسراییل هستیم. ما متوجه لزوم اطمینان، شفافیت و مسوولیت‌پذیری در این پروسه هستیم. من قویا معتقدم که توافق نکردن بهتر از یک توافق بد است. اما آنچه که قرار است در «کاخ ملل» از سوی تهران رونمایی شود طرح پیشنهادی مکتوبی است که به صورت «پاورپوینت» به اعضای گروه ۱+۵ در نشست امروز ارائه شود. در مقدمه این طرح که دارای چارچوب زمانی است، گام‌های اول و آخر مشخص شده است تا مسیر مذاکرات روشن باشد. همچنین گام‌های میانی در طول مذاکرات و پس از برداشته شدن گام اول تعیین می‌شود. به گزارش ایرنا، جمهوری اسلامی ایران برای تغییر مسیر عملی مذاکرات از فضای «تقابل» به «تعامل»، پیشنهاداتی کاملا منطقی و واقع‌بینانه ارائه خواهد کرد.

▪ در ژنو با امریکا مذاکره می‌کنیم

اما همان‌طور که مجمع عمومی سازمان ملل متحد فرصتی شد تا مذاکره وزرای خارجه ایران و امریکا متفاوت‌ترین رویداد این اجلاس قلمداد شود حالا عباس عراقچی از مذاکرات دوباره هیات ایرانی با طرف‌های امریکایی در حاشیه نشست ژنو خبر می‌دهد. بر این اساس روز گذشته سید عباس عراقچی، معاون وزیر امور خارجه و عضو هیات مذاکره‌کننده جمهوری اسلامی ایران اعلام کرد: ایران با اعضای گروه ۱+۵ از جمله امریکا در حاشیه مذاکرات ژنو گفت‌وگوهای دو جانبه خواهد داشت. عراقچی در گفت‌وگو با ایرنا در پاسخ به این پرسش که آیا هیات ایرانی در حاشیه مذاکرات ژنو با اعضای گروه ۱+۵ گفت‌وگوهای دو جانبه خواهد داشت؟ افزود: گفت‌وگوهای دو جانبه بین هیات ایرانی و اعضای ۱+۵ در حاشیه مذاکرات ژنو همچون گذشته صورت می‌گیرد. عراقچی در پاسخ به این پرسش که آیا با امریکا نیز گفت‌وگوی دو جانبه خواهیم داشت؟ اظهار داشت: «این موضوع، امری معمول است و گفت‌وگوها و تبادل نظرهای جانبی با امریکا همچون گذشته صورت می‌گیرد.»هر چند یکشنبه شب عراقچی از شبکه دوم سیما به صراحت اعلام کرد که اصل غنی‌سازی خط قرمز ایران است اما روز گذشته سطح و میزان غنی‌سازی اورانیوم را با غرب قابل مذاکره دانست.

▪ پرونده ایران از شورای امنیت خارج شود

اما از آنجا که پرونده اتمی ایران سال‌هاست که به شورای امنیت منتقل شده است، یکی از اهداف این مذاکرات برای تهران می‌تواند خروج این پرونده از شورای امنیت سازمان ملل باشد. از همین رو عراقچی در این باره تصریح کرد: زمانی که به گام آخر رسیدیم باید روشن شود که برنامه ایران و وضعیت تحریم به چه شکل است و اگر به هر ترتیبی است، شکل آن چگونه است و چگونه به سرانجام می‌رسد البته در آنجا پرونده ایران از شورای امنیت خارج و عادی شده و در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با آن برخورد می‌شود. حالا هر چه را تیم محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه برای این ‌مهمانی حساس تدارک دیده بود در چمدان مسافران تهران در شهر ژنو جای گرفته است. چمدانی که همه امید ایران برای گشایش کلاف سردرگم پروسه هسته‌یی شده است. اما آنچه پیش از سفر انتظار می‌رود همان جمله معروف ظریف است که صادقانه خواستار دعا و همدلی مردم و دوستداران ایران و از پیشداوری حذر کردن است. به گفته او «کاری دشوار آغاز شده است و به حمایت و دعای همه مردم ایران و نخبگان سیاسی نیاز داریم» حالا همه چراغ‌های رابطه روشن است برای رسیدن به یک راه‌حل منصفانه برای همه ‌مهمانان ژنو. شاید که ژنو آبستن رویدادی مهم در عرصه دیپلماسی هسته‌یی باشد.

زهره آقایانی