فرزندانمان را برای دور ماندن از اعتیاد آماده کنیم

امروزه گرایش به موادمخدر نسبت به سالهای گذشته بیشتر شده و متأسفانه پای این غول خانمان برانداز به مدارس نیز باز شده است

امروزه گرایش به موادمخدر نسبت به سالهای گذشته بیشتر شده و متأسفانه پای این غول خانمان برانداز به مدارس نیز باز شده است. برخی از والدین تصور می کنند که نباید با بچه ها در مورد چنین مسائلی صحبت کرد اما اگر ما به عنوان نزدیک ترین و دلسوزترین افراد به فرزندانمان آموزش های صحیح را ارائه نکنیم، ممکن است قبل از اینکه بتوانند راه درست را انتخاب کنند در دام افراد سودجو گرفتار شوند.

پیشگیری از سوءمصرف مواد در سال های قبل از مدرسه

از آن جایی که بنیاد همه عادات بهداشتی، از تغذیه درست گرفته تا رعایت بهداشت فردی از سال های پیش از مدرسه برقرار می شود، این سال ها زمان مهمی برای پایه ریزی یک زندگی عاری از مواد هستند. توصیه های زیر را در مورد فرزندان خردسالتان به کار گیرید:

-با فرزندانتان در مورد لذت سالم زندگی کردن صحبت کنید.

به او بگویید که از خودتان مراقبت کرده اید. احساس خوشحالی می کنید که سالم هستید و می توانید، بدوید، بازی کنید، ورزش کنید و ساعت ها کار کنید. با این عبارت می توانید سر صحبت را با فرزندانتان باز کنید «من خوشحالم که سالم هستم و می توانم...»

-توانایی تصمیم گیری فرزندانتان را تشویق کنید تا جایی که ممکن است اجازه بدهید تا بچه شما خودش تصمیم بگیرد چه لباسی بپوشد. حتی اگر لباس هایی که انتخاب می کند کاملا مناسب نباشد شما توانایی تصمیم گیری را در او تقویت کرده اید.

-تأکید کنید فرزند شما خودش مسئول حفظ سلامت بهداشت فردی و تمیزی محیط شخصی اش است.

-راهنمایی های بهداشتی شما باید صریح و روشن، مرتبط با تجربه های کودک و با جملات مثبت باشد.

-سعی کنید کارهایی مثل مسواک زدن دندان ها، مرتب کردن اسباب بازی ها، تمیز کردن میز غذا خوری برای کودک به صورت فعالیتی لذت بخش درآید.

فعالیت ها را به مراحل قابل کنترل تقسیم کنید تا به این شکل به فرزندانتان مهارت طراحی یک فعالیت را آموزش بدهید.

-به کودکتان یاد دهید خود را از خطراتی که در محیط زندگی اش وجود دارد دور نگه دارد.

-مواد شیمیایی سمی و خطرناکی که در خانه ها یافت می شود به فرزندتان نشان دهید موادی مثل واکس، مایعات سفیدکننده و ضدعفونی کننده های سبزی ها.

-اخطار روی برچسب چنین موادی را برای بچه ها بلند بخوانید.

-به او بگویید مواد غذایی و داروهایی را که پزشک تجویز کرده است را فقط باید از شما، بستگان نزدیک، مربیان و مراقبانی که شما می شناسید قبول کند.

- بگویید داروها وقتی که توسط پزشک تجویز می شوند برای بیمار مفید هستند اما ممکن است برای فرد دیگری مضر باشند.

- به فرزندانتان کمک کنید تفاوت بین زندگی واقعی و افسانه ها را دریابند.

- کودکان در سال های قبل از مدرسه ممکن است تخیلات غیرواقعی را به رنگ واقعیت ببینند.

- از او بپرسید در مورد یک فیلم، یا داستان و یا کارتون چه فکری می کند.

- به او بگویید از چه چیزهایی خوشتان می آید و چه چیزهایی را دوست ندارید.

- برایش توضیح دهید چگونه پرخاشگری و رفتارهای بد ممکن است به افراد صدمه بزند.

-ناکامی را به فرصتی برای یادگیری تبدیل کنید. اگر برجی که با قطعات خانه سازی درست کرده است خراب شد و فرو ریخت در مورد راه حل های این مشکل صحبت کنید.

- احساس خوشحالی خود را وقتی فرزندتان به شما کمک می کند ابراز کنید.

- هر وقت و هر فرصت را برای تقویت اعتماد به نفس کودک مغتنم بدانید.

پیشگیری از مصرف مواد در دوره پیش دبستانی و سال های آغازین دبستان

کودکان ۵ تا ۸ ساله هنوز به پدر و مادر خود چسبندگی زیادی دارند اما در عین حال همزمان در حال شناخت و تجربه خودشان هم هستند. به علاوه با ورود به مدرسه بچه ها زمان بیشتری را با همسالان خودشان می گذرانند و اطلاعاتی را از جمله اطلاعات و صحبت هایی درباره مواد از محیط مدرسه و همچنین از رسانه ها دریافت می کنند. خیلی مهم است که مرتبا در مورد یک زندگی سالم و عاری از مواد صحبت کنید و همچنین به او بگویید که بهترین راهنما در بین افراد در رابطه با اطلاعات محیطی شما هستید.

- در مورد ضررهای سیگار و مواد صحبت کنید. در این صحبت ها بر روی اثرات زودرس متمرکز شود. درک پیامدهای درازمدت مواد برای بچه ها در این سنین قدری سخت است. به بچه ها بگویید سیگار کشیدن باعث بدبو شدن دهان، بدن و لباس افراد می باشد .

- با بچه ها در مورد پیام هایی که از رسانه ها و آگهی ها در مورد مواد دریافت می کنند صحبت کنید. برنامه های تلویزیونی، آگهی ها و فیلم های سینمایی ممکن است مصرف سیگار، و یا مواد را به طور مستقیم یا غیرمستقیم تشویق کنند. از فرزندانتان بپرسید در مورد فیلم هایی که می بیند چه فکر می کند. چنین سوال هایی اطلاعات باارزشی از تفکر و ذهنیت فرزندانتان به شما می دهد.

- وقتی صحبت از مواد می شود این موضوعات را با بچه هایتان بحث کنید: سیگار، تریاک و سایر مواد چه هستند، برای چه مصرف مواد غیرقانونی و ممنوع است و چه ضررهایی از مصرف مواد ایجاد می شود. همچنین تفاوت بین مصرف دارویی و مصرف غیردارویی را توضیح دهید و بگویید چگونه مصرف مواد بر خانواده و دوستان کسی که مصرف می کند هم تاثیر می گذارد.

- قوانین مشخص و واضحی در خانه وضع کنید و آن چنان که می خواهید فرزندتان رفتار کند، رفتار کنید. به بچه ها در مورد دلایل یک قانون توضیح دهید و اگر خودتان سیگار یا مواد دیگری مصرف می کنید بدانید که چه پیامی به فرزندانتان می دهید.

- به بچه ها کمک کنید که راه های مختلف بیان احساساتشان را بیابند. بچه هایی که از بیان احساساتشان در گفت وگوی رودر رو خجالت می کشند ممکن است این احساسات را از طریق نقاشی، بازی یا نوشتن نامه به پدر و مادر یا نزدیکان بیان کنند.

- بر روی مهارت حل مسئله با تمرکز بر مسائلی که بچه ها در این سن با آن روبرو هستند، کار کنید. به فرزندانتان کمک کنید که راه حل های پایدار برای مسائلی مثل انجام تکالیف مدرسه، اختلاف یا دعوا با یک دوست، یا مشکل قلدری در مدرسه بیابند. به آنها نشان دهید راه حل های موقت مشکل را به درستی حل نمی کند.

- به بچه ها بیاموزید توان گریز از موقعیت های ناراحت کننده را داشته باشند. همچنین بچه ها باید بدانند لازم نیست به دوستی که رفتار خوبی با آنها ندارد وابسته باشند.

- سعی کنید با دوستان فرزندتان و والدین آنها آشنا شوید. از طریق ارتباط تلفنی یا حضوری با آنها مطمئن شوید که آیا آنها هم همچنین نظرات شبیه شما در مورد مواد دارند.

- بچه هایتان را به برنامه های اجتماعی و گروه هایی که به نقش مهم سبک سالم زندگی تاکید می کند منتقل کنید. در چنین برنامه های دسته جمعی پیام های منفی شما در مورد مواد تکرار و تقویت می شود و بچه ها هم ضمن توسعه روابط دوستانه سالم اوقات خوشایندی خواهند داشت.

پیشگیری از مصرف مواد در نوجوانان دبیرستانی

همه نوجوانان ایرانی دراین سن چیزهایی در مورد مواد می دانند. شنیدن مطالبی در مورد مواد و زندگی عاری از مواد همیشه جزئی از زندگی روزمره نوجوانان است. آنها می توانند مواد مختلف را از هم تشخیص دهند و غالبا می دانند مصرف گهگاه، تفننی و اعتیاد چه معنی دارد. آنها احتمالا دوستان و هم سن و سالانی را دیده اند که سیگار یا چیزهای دیگری مصرف می کنند و شاید احساس می کنند که دچار پیامد خاصی نشده اند . ممکن است نوجوانان در این سن سیگار، یا مواد دیگر را تجربه کرده یا برای مصرف آن تحت فشار دوستان و همسالان قرارگرفته باشند. همچنین ممکن است تعارف دوستانشان را برای مصرف مواد رد کرده و سعی کرده باشند پاک بمانند.

نکاتی که به زندگی سالم و عاری از مواد در این دوره کمک می کنند:

۱- دیگر زمان صحبت کلی در مورد مواد گذشته است.

در این سن باید با جزئیات واقعی بیشتری صحبت کنید. خیلی باارزش است که به فرزند نوجوانتان بگویید مصرف مواد می تواند برایش پیامدهای مخرب جبران ناپذیری داشته باشد یا او را در موقعیت خطرناکی قرار دهد. همچنین بگویید هرکس ممکن است به مصرف مواد وابسته یا معتاد شود و برخی ترکیب های مواد ممکن است حتی کشنده باشد.

۲- به فرزندتان با تأکید بگویید که مواد چه تأثیر مخربی بر آینده یک نوجوان دارد.

بگویید چگونه مصرف مواد ممکن است شانس ورود یک نوجوان دبیرستانی به دانشگاه یا شاغل شدن او را در حرفه ای که دوست دارد، از بین ببرد.

۳- به فرزندتان بگویید چگونه سعی کند رهبر گروه همسالان خودش باشد.

او باید مسئولیت شخصی کارهای خود را برعهده بگیرد و به دیگران هم بگوید که آنها هم چنین کنند. رهبری کردن جزئی از ابراز وجود مثبت است. نوجوان باید تمرین کند تا روی گروه تأثیر مثبت بگذارد.

۴- از گزارش های خبری تلویزیون و روزنامه ها برای بازکردن سرصحبت استفاده کنید.

اگر خبری در مورد حادثه، تصادف، یا بیماری بدنبال مصرف مواد وجود داشت با او از پیامدهای مشکل ساز مصرف مواد که باید از ابتدا پیش بینی می شدند سخن بگویید.

۵-فرزند نوجوان خود را برای کارهایی که خوب انجام می دهد و انتخاب های مثبتی که می کند تشویق کنید.

به او نشان دهید که رفتار و ویژگی های خویش را متوجه هستید و آنها را قدر می دانید.

به او بگویید از اینکه الگوی خوبی برای خواهر یا برادر کوچک تر و سایر بچه ها است خوشحال هستید.

همچنین به او صریحا بگویید که اگر او سیگار یا هر ماده ای مصرف کنند چقدر ناراحت می شوید.

مریم سادات کاظمی