دیابت چقدرآب می خورد

هزینه های اقتصادی بیماری قند

بار مالی دیابت، سرسام‌آور است. هزینه‌هایی که برای درمان دیابت بر بودجه دولت‌ها تحمیل می‌شود، ارقامی است نجومی. این بار مالی از جیب مالیات‌دهندگان برداشته می‌شود. از این‌رو، دیابت یک معضل اقتصادی نیز می‌باشد. به همین علت است که این قاتل خاموش، در عین حال به‌عنوان یک هیولای اقتصادی، بهداشتی، پزشکی، روانی و اجتماعی نیز قابل تعریف و توصیف است...

ارقام منتشر شده، متفاوت است. آمریکای شمالی (ایالات متحده)، استرالیا، سوئد، انگلیس و یکی دو کشور دیگر، بیلان دقیق‌تری را منتشر کرده‌اند. در آمریکا، کل هزینه‌های اقتصادی مربوط به دیابت، بالغ بر ۱۷۴ میلیارد دلار در سال (۲۰۰۷) گزارش شده است. از این رقم، ۱۱۶ میلیارد مربوط به هزینه‌های مستقیم (طبی) و ۵۸ میلیارد مربوط به هزینه‌های غیرمستقیم بوده است. به این ترتیب که:

▪ مراقبت‌های دیابت ۲۷ میلیارد

▪ عوارض مزمن دیابت ۵۸ میلیارد

▪ سایر هزینه‌ها ۳۱ میلیارد

ـ جمع ۱۱۶ میلیارد

و هزینه‌های غیرمستقیم شامل:

▪ غیبت از کار (شاغلان) ۶/۲ میلیارد

▪ کاهش تولید (شاغلان) ۲۰ میلیارد

▪ کم‌کاری (شاغلان) ۸/۰ میلیارد

▪ از کارافتادگی (بی‌کاری) ۹/۷ میلیارد

▪ کاهش کل تولید به علت مرگ‌های زودرس

▪ ۷/۲۶ میلیارد

ـ جمع ۵۸ میلیارد

جمع هزینه‌های جاری برای دیابت:

▪ ۱۷۴=۱۱۶+۵۸

این ارقام نشان‌دهنده آن است که هزینه‌های جاری دیابت در مقایسه با سال ۲۰۰۲، ۴۲ میلیارد افزایش یافته است. این رقم، یعنی ۳۲ درصد است. به عبارت دیگر ۸ میلیارد دلار رشد در هر سال.

خرج هر بیمار دیابتی در سال ۷۴۴/۱۱ دلار است. از این رقم فقط ۶۴۹/۶ دلار آن خرج دیابت می‌شود و باقی‌مانده آن (۵۰۹۵) برای خود بیمار (نه بیماری) هزینه می‌شود. از کل هزینه‌های بهداشتی آمریکا، از هر ۵ دلار، ۱ دلار آن خرج بیماران دیابتی (نه بیماری) می‌شود، در حالی که از هر ۱۰ دلار، فقط ۱ دلار آن خرج خود بیماری (نه بیمار) می‌شود، یعنی یک فرد دیابتی، خرج‌اش تنها مربوط به خود بیماری دیابت نیست بلکه یک خرج اضافی هم دارد که مربوط به خود اوست.

● هزینه‌های طبی دیابت

از کل هزینه‌های طبی دیابت که معادل ۱۱۶ میلیارد دلار می‌باشد، ۲۷ میلیارد آن برای درمان‌های مستقیم، ۵۸ میلیارد آن برای عوارض دیابت و ۳۱ میلیارد آن برای هزینه‌های جانبی خرج می‌شود. خرج یک بیمار دیابتی، ۳/۲ برابر یک فرد غیردیابتی است. در حال حاضر ۸/۵ درصد کل جمعیت آمریکا با تشخیص دیابت تحت درمان‌اند و حدود ۷۵ میلیون نفر هم در مرحله پیش دیابت هستند. هزینه‌های طبی ناشی از دیابت برای بیماران بستری در بیمارستان، ۳/۵۸ میلیارد و برای بیماران سرپایی (مطب) ۹/۹ میلیارد دلار برآورد شده است.

هزینه‌های غیرمستقیم مربوط به دیابت در جدول آورده شده است. در سال ۲۰۰۲کل روزهای بستری در بیمارستان ۹/۱۶ میلیون روز- نفر و در سال ۲۰۰۷، این رقم ۳/۲۴ میلیون روز- نفر گزارش شده که نشان می‌دهد ظرف ۵ سال ۳/۷ میلیون رشد داشته است. متوسط هزینه‌های بیمارستانی برای هر نفر روز، ۱۸۵۳ دلار و برای عوارض مزمن دیابت ۲۲۸۱ دلار (عوارض عصبی، عروق محیطی، قلبی عروقی، کلیوی، متابولیک و چشمی) در مجموع بوده است. در سال ۲۰۰۷، حدود ۱۵ میلیون کار- روز غیبت، ۱۲۰ میلیون کار- روز کاهش بهره‌وری، ۶ میلیون کار- روز کاهش تولید و ۱۰۷ میلیون کار- روز بی‌کاری، مربوط به جمعیت دیابتی‌ها بوده است. دیابت مسبب ۴۴۵۰۰۰ مورد از کارافتادگی فقط در یک سال، گزارش شده است و مرگ‌های زودرس در شاغلان دیابتی، ۹/۲۶ میلیارد دلار به اقتصاد آمریکا ضرر زده است. بار مالی دیابت به احتمال قریب به یقین، بیش از ۱۷۴ میلیارد دلار (در سال) است.

زیرا خیلی از هزینه‌های جانبی، به طور دقیق قابل شناسایی و محاسبه نبوده و منظور نشده‌اند. در سال ۲۰۰۶ چیزی حدود ۹/۲۲ میلیارد دلار به طور مستقیم خرج عوارض دیابت شده است و برای هر نفر در سال، ۱۰ هزار دلار خرج شده است. به علاوه، هر بیمار دیابتی، چیزی حدود ۱۶۰۰ دلار از جیب خود خرج می‌کند که این علاوه بر هزینه‌های سرسام‌آوری است که دولت می‌پردازد. این رقم، پول کمی نیست زیرا درآمد سالیانه یک خانوار دیابتی (۴۰ درصد خانوار‌ها) حداکثر ۳۵ هزار دلار در سال است نه بیشتر. برآورد شده است که ۲ تا ۳ درصد کل بودجه بهداشتی هر کشور، صرف دیابت می‌شود. در سال ۲۰۰۵، کل جمعیت دیابتیک در آمریکا ۸/۲۰ میلیون نفر و در سال ۲۰۰۷، ۶/۲۳ میلیون گزارش شده یعنی رشدی معادل ۵/۱۳ درصد ظرف ۲ سال. علل این امر عبارت‌اند از: افزایش شیوع چاقی و اضافه وزن، ارتقای روش‌های تشخیصی، کاهش حد نصاب گلوکز خون برای تشخیص دیابت، افزایش جمعیت سالمندان و طول عمر بیشتر در انگلیس. هزینه درمان پای دیابتیک، حدود ۲۵ هزار پوند برای هر بیمار در سال است. در انگلیس، سالی ۵ هزار بیمار دیابتیک دچار قطع پا می‌شوند، یعنی هفته‌ای ۱۰۰ مورد قطع پا. در ایران، آمار دقیق و صحیحی که از مراکز و منابع پژوهش چند مرکزی و منتشر شده باشد، وجود ندارد.

البته اظهار نظرهای مختلف و پراکنده و ارقام مختلف توسط مسوولان در سمینارها ارایه شده است. یک تحقیق دانشگاهی، توسط محققان مرکز تحقیقات غدد و متابولیسم اصفهان، انجام شده و در مجله غدد درون‌ریز و متابولیسم ایران به چاپ رسیده است (ج ۴، ش ۲، ۱۳۸۱): بر اساس پژوهش فوق، که روی ۲۲۳۴۹ بیمار دیابتی نوع ۲، صورت گرفته است، هزینه‌های مستقیم پزشکی شامل ویزیت پزشک، آزمایش‌های پاراکلینیک، دارو، عمل جراحی، بستری در بیمارستان، و غیره...، و هزینه‌های غیرمستقیم دیابت ناشی از کاهش بازدهی، ناتوانی، از کارافتادگی و مرگ و میر زودهنگام، تخمین زده شده است: در افراد دیابتی نوع۲، بالای ۴۰ سال شهر اصفهان هزینه‌های مستقیم پزشکی منسوب به دیابت، در سال ۱۳۷۷، حدود ۹۹۸/۸ میلیارد ریال و هزینه‌های غیرمستقیم منسوب به دیابت بالغ بر ۱۶۷ میلیارد ریال برآورد گردید. بر اساس این تحقیق، هزینه‌های سرانه‌ غیرمستقیم هر بیمار دیابتی غیروابسته به انسولین بالای ۴۰ سالگی، ۶/۱۸ برابر هزینه‌های سرانه مستقیم بوده است. کل هزینه‌های منسوب به دیابت در بیماران دیابتی نوع ۲ در شهر اصفهان، به ۴/۱۷۶ میلیارد ریال بالغ گردید و هزینه‌ سرانه هر فرد معادل ۳/۷۸۹۳۸۶۸ ریال برآورد شد. با تعمیم و تسری این یافته‌ها به تعداد بیماران دیابتی نوع ۲ در سال ۱۳۷۷ که ۲/۱ میلیون نفر در کل کشور بوده است، کل هزینه‌های ناشی از این بیماری، در سال ۱۳۷۷ (با لحاظ کردن تورم در همان سال)، چیزی حدود ۶/۹۴۷۲ میلیارد ریال در سال بالغ گردیده است.

دکتر منوچهر جزایری

متخصص داخلی و فوق‌تخصص غدد و متابولیسم