عبور غرب از اردوغان

غرب در چارچوب مقابله با اسلام اصیل و حرکت های ضداستعماری و ضداستبدادی برآمده از اندیشه های اسلامی همواره به دنبال الگوسازی بوده است

غرب در چارچوب مقابله با اسلام اصیل و حرکت‌های ضداستعماری و ضداستبدادی برآمده از اندیشه‌های اسلامی همواره به دنبال الگوسازی بوده است. با توجه به این‌که کشورهای عربی چنین موقعیتی را نداشته‌اند، غرب تلاش کرده تا در سال های اخیر مدل ترکیه‌ای را به منطقه القا کند به‌گونه‌ای که در محافل رسانه‌ای و سیاسی غرب، ترکیه به‌عنوان نماد اسلامخواهی معرفی و خواستار حرکت‌ ملت‌ها در این عرصه شده‌اند.

هر چند که ترکیه همچنان با حزب عدالت و توسعه و نخست وزیری اردوغان به بازیگری در منطقه ادامه می دهد اما روند تحولات این کشور از شرایطی خاص حکایت دارد.

رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه این روزها دورانی سخت را سپری می کند. وی درحالی تلاش دارد تا در سمت ریاست جمهوری ترکیه قرار گیرد که روند تحولات ترکیه مغایر با اهداف وی پیش می رود، اعتراض های مردمی به سیاست های اردوغان همچنان ادامه دارد و بسیاری از شهرها شاهد تظاهرات علیه سیاست های دولت است که گزارش های منتشره از فساد در دستگاه های سیاسی و امنیتی ترکیه نیز به چالشی برای وی مبدل شده است، به گونه ای که فرصتی برای جریان های سیاسی برای به چالش کشاندن اردوغان فراهم شده است.

هر چند احتمال پرونده سازی از سوی گروه های مخالف در پرونده های فساد مطرح شده علیه مقامات ترکیه دور از ذهن نیست اما بررسی کارنامه ترکیه نشانگر نقش و عملکرد اردوغان در وضع کنونی است.

در طول سه سال اخیر اردوغان سیاست های گذشته خود را که مبنی بر حمایت از مطالبات مردم و همگرایی منطقه ای کنار نهاده و با غر بگرایی عملا از فضای داخلی کشور فاصله گرفته و به عامل بحران در منطقه مبدل شده است.

جنگ افروزی در منطقه آنکارا را عملا گرفتار حاشیه ها ساخت، به گونه ای که از یک سو فرصت برای جریان های مخالف برای تقویت موقعیت خود را فراهم ساخت.

عملکردهای اردوغان در عرصه منطقه ای موجب نارضایتی مردم از سیاست های وی شده که تزلزل بیشتر موقعیت داخلی وی را همراه داشته باشند.

از سوی دیگر، این سناریو مطرح است که تاریخ مصرف دولت ترکیه برای غرب به پایان رسیده و آنها به دنبال چهره ای جدید از جمله بازگشت سوسیالیست های جمهوریخواه به قدرت هستند تا طرح های خود را با آنها اجرایی سازند.

ناکامی های دولتمردان ترکیه در اجرای سیاست های غرب در منطقه زمینه ساز این تحرکات است بویژه این که اردوغان دیگر مانند گذشته از حمایت های منطقه ای برخوردار نیست و غرب نمی تواند از آن به عنوان الگوی منطقه ای بهره گیرد.

براین اساس غرب بیشتر به صورت پنهان و آشکار در مسیر حذف اردوغان حرکت کرده و ایجاد فضای باز برای مخالفان از جمله این رفتارهاست.

نکته مهم آن که غرب در منطقه سیاست حذف نظام ها و دولت های اسلامی را ولو آنهایی که مانند نظام ترکیه اسلامی سکولار و فاقد اصالت های اسلامی است در دستور کار دارد.

تحولات مصر، تونس، لیبی نشان می دهد غرب سعی دارد تا چنان عنوان کند که الگوی اسلامی پاسخگوی نیازهای مردمی نیست و در نهایت باید از صحنه حذف شود.

هر چند غرب ترکیه را به عنوان نمادی از الگوی اسلامی در منطقه ترویج می کرد اما اکنون در چارچوب سناریوی غرب مبنی بر ناکارآمدی دولت های اسلامگرا و لزوم رویکرد ملت ها به غرب، ترکیه نیز کارآمدی خود را از دست داده، بنابراین حذف دولت اردوغان و آمدن جریان های لائیک در دستور کار غرب قرار دارد.

این سناریو زمانی بیشتر تقویت می شود که رویکردهای اخیر اردوغان به کشورهای منطقه و حتی چین و روسیه نیز جهت ترمیم نسبی چهره خود، چندان خوشایند غرب نبوده و به انتقاد از مواضع وی پرداخته اند چنان که حتی پارلمان اروپا بار دیگر پرونده حقوق بشر ترکیه را مطرح کرده است البته رویکرد غرب همگرایی مطلق با جریان های لائیک و مخالفان دولت کنونی ترکیه نیست بلکه آنها برآنند تا موازنه قدرت را چنان چینش کنند که هم اسلامگرایان و هم دیگر جریان ها گزینه ای جز رویکرد به غرب و اجرای خواسته های آنها برای حفظ قدرت نداشته باشند.

به هر حال روند تحولات در ترکیه نشان می دهد که دولتمردان این کشور به ریاست اردوغان با چالش های بسیاری مواجه است که برگرفته از سیاست های نادرست وی در عرصه داخلی و خارجی است.

اردوغان با رویکرد به غربگرایی از مدیریت درونی کشور غافل شده که نتیجه آن نیز فساد جاری در ساختار سیاسی و امنیت این کشور و در نهایت سوء استفاده احزاب رقیب برای حذف وی از قدرت شده است.

دراین میان البته نمی توان نقش غرب را در باجگیری از ترکیه در ورای این بحران ها نادیده گرفت.

قاسم غفوری