در فصل بهار ممکن است چه بلاهایی سرتان بیاید

تا به حال چیزی درباره « سندرم بهار» شنیده ب ودید فکرش را می کردید بهار با همه زیبایی هایش می تواند تغییراتی بیمارگونه در بدن شما ایجاد کند

فصل‌ها شوخی شوخی با ما بازی‌هایی جدی می‌کنند و ما جدی جدی حال‌مان تغییر می‌کند. نور کم می‌شود یک جور واکنش نشان می‌دهیم، زیاد می‌شود یک جور دیگر! آنقدر که اصطلاح افسردگی پاییزه و زمستانه برای ما آشناست، تب بهاره را نمی‌شناسیم. تب بهاره اصطلاحی است که در بعضی منابع برای توصیف برخی علایم جسمی و روانی که با فرا رسیدن فصل بهار در بدن ما ایجاد می‌شوند، به کار رفته است. اما تب بهاره، می‌تواند حالت‌هایی دوگانه را ایجاد کند؛ یک عده از شادی و هیجان زیاد غش می‌کنند و عده دیگر از اضطراب و افسردگی! برای هر ۲ راهکارهایی هست و پیشنهادهایی. هر چه که هست ناامید نشوید زیرا ناامید شدن بزرگ‌ترین خیانتی است که در حق خودتان می‌کنید! این حالت‌ها همه موقتی و زودگذر هستند و با کمی صبوری درست می‌شوند. صبور باشید!

خواب زمستانه تمام شد!

وقتی فصل زمستان می‌رسد، بدن انسان هورمونی به نام ملاتونین آزاد می‌کند که روی میزان خواب انسان تاثیر زیادی می‌گذارد. هر چقدر میزان ملاتونین ترشح شده بیشتر باشد، ساعات خواب انسان هم بیشتر می‌شود. با رسیدن بهار و بیشتر‌شدن مقدار نوری که روزانه دریافت می‌شود، یکی از بخش‌های حساس به نور در چشم ما به مغز یک پیغام مهم می‌فرستد: «زمستان تمام شده و باید دست از ترشح ملاتونین برداری!» مغز هم با دریافت این پیغام ملاتونین‌سازی‌ را کم می‌کند و یک نتیجه جالب به دست می‌آید؛ با کم شدن میزان ترشح ملاتونین مقدار بیداری و هشیاری انسان‌ها به طرز معناداری بیشتر می‌شود.

● چرا سرگیجه می‌گیریم؟

بهار که می‌رسد علاوه بر شکفتن گل‌ها و چه چه زدن پرنده‌ها، اتفاق‌های دیگری هم می‌افتد که چندان خوشایند نیستند. احساس سرگیجه یا گیجی، بمب انرژی بودن و اشتیاق بیش از حد جزو همان مواردی است که آدم باید حواسش را جمع آن‌ها کند، همه این‌ها زیر سر «سروتونین» است. سروتونین بهبودبخش روحیه است و یکی از انتقال دهنده‌های عصبی مهمی است که نقش زیادی روی خلق‌وخو دارد. با رسیدن بهار مقدار ترشح سروتونین در بدن انسان افزایش می‌یابد. همین تاثیر، تب بهاره را هم همراه دارد.

● انسان‌های اولیه چقدر می‌خوابیدند!

خیلی جالب است! انسان‌شناسان می‌گویند، اجداد ما، انسان‌های اولیه، زمستان را در حالت نیمه‌بیداری می‌گذراندند، یعنی چیزی شبیه خواب زمستانه را تجربه می‌کردند. احتمالا الان دلیل رخوت و تنبلی زمستانه معلوم شد! با تمام شدن زمستان و رسیدن بهار، انسان‌های اولیه ناگهان با شرایط جدیدی روبه‌رو می‌شدند. فصل شکار، تولیدمثل و جمع‌آوری آذوقه فرا می‌رسید و آن‌ها باید تمام توان خود را به کار می‌گرفتند.

نکته جالب دیگر درباره خود عبارت تب بهاره است. تب بهاره توسط مستعمران ساکن در ایالات متحده استفاده می‌شد و به علائمی مثل ضعف، خستگی، زود رنجی و بدخلقی اطلاق می‌شد. البته این علائم یک دلیل ساده داشتند: «نرسیدن ویتامین‌های میوه‌ها و سبزی‌های تازه به بدن در فصل زمستان.»

احتمالا داستان بیماری اسکوروی را به خاطر دارید. دریانوردانی که به‌علت نرسیدن ویتامین C به بدن شان بیمار شدند و به محض دریافت این ویتامین رو به بهبود گذاشتند. بنابراین در گذشته علائم اسکوروی به نوعی همان «تب بهاره» نامیده می‌شد که با گذشت زمان تغییر پیدا کرد.

● فصل‌ها چه تاثیری بر سلامت ما می‌گذارند؟

داستان هر چه که بوده، در یک نکته هیچ شکی نیست: «فصل‌های مختلف روی سلامت انسان و میزان مقاومتش در برابر بیماری‌های مختلف تاثیر می‌گذارند.» قبل از همگانی شدن واکسیناسیون بیماری‌هایی مثل سرخجه و سرخک در فصل بهار بسیار زیاد می‌شدند. مشکلاتی مثل ورم و التهاب مفاصل هم به‌عنوان تاثیر بیماری نقرس در نظر گرفته می‌شود که در این فصل بیشتر می‌شود.

متخصصان پوست و مو هم در این فصل سرشان شلوغ است چون میزان شکایت از التهاب پوستی در بهار زیاد است. متخصصان زنان و زایمان هم با قطعیت بهار را به‌عنوان فصل بارداری‌های ناخواسته معرفی می‌کنند. البته دلیل این مسئله هنوز مشخص نشده است. فقط افزایش میزان اسپرم مردان در فصل بهار می‌تواند سر نخی به دست متخصصان بدهد.

در فصل بهار میزان خودکشی افزایش پیدا می‌کند اما میزان حمله قلبی، عملکرد نامناسب بدن و آنفلوآنزا خیلی کم می‌شود، درست بر خلاف زمستان که این مشکلات بیشتر هستند. دربهار مقدار بیماری‌های مقاربتی هم رو به کاهش می‌گذارد. در حقیقت تاثیراتی که بهار روی ذهن و بدن انسان‌ها می‌گذارد بیش از هر چیزی وابسته به هورمون‌هاست. هورمون‌ها هستند که عاشق پیشگی بهاره، رفتارهای بدون فکر، گیجی و حتی ناراحتی و افسردگی را توجیه می‌کنند.

● اختلال عاطفی فصلی

پزشکان تب بهاره را بخشی از واکنش انسان نسبت به تغییرات فصلی می‌دانند. تقریبا از اواسط دهه ۸۰ میلادی جامعه پزشکان «اختلال عاطفی فصلی» را به دنیا معرفی کردند که شامل اختلال در خلق و افسردگی پاییزه و زمستانه می‌شد. جالب بود که بعد از معرفی افسردگی زمستانه، علائم قابل توجهی از اختلالات بهاره را هم کشف کردند. یکی دیگر از دلایل اصلی این اختلال بهاره، تغییر ساعت بدن به دلیل میزان نور دریافتی‌اش است. ریتم شبانه روزی ساعت بدن تحت‌تاثیر میزان نور تغییر می‌کند. (دقت کرده‌اید وقتی قرار است راس ساعت معینی بیدار شوید، حتی بدون کوک کردن ساعت هم می‌توانید حول و حوش آن ساعت از خواب بلند شوید؟ این همان ساعت بدن است.)

تحقیقات نشان می‌دهند، آب و هوای بهاره می‌تواند موجب شیدایی خفیف و کم شدن ساعت خواب شود که دومی به‌دلیل همان ماجرای ملاتونین و سروتونین است.

● جلوگیری از تب بهاره در محل کار

دنیا که ماشینی بشود نتیجه‌اش همین می‌شود دیگر؛ زبان طبیعت را نمی‌فهمیم و حرص می‌خوریم، در محیط‌های بسته کار می‌کنیم و از تغییراتی که در بیرون از محل کار اتفاق می‌افتد بی‌خبریم. انسان‌ها به جای استفاده از نور خورشید باید به نور فلورسنت قناعت کنند. برای این‌که با تغییرات فصلی بهار در محل کارتان راحت‌تر کنار بیایید، بهتر است این توصیه‌ها را به کار بگیرید و نتیجه را خودتان به چشم ببینید.

گلدان‌های کوچک سفید و رنگی با گل‌های تازه و شاداب را از دست ندهید. حتما میز کارتان برای یک گلدان کوچک جا دارد؛ پس از این جای هر چند کوچک استفاده کرده و کمی رنگ و بو به محل کارتان اضافه کنید. هیچ‌کس به اندازه شما به فکرتان نیست پس خودتان از روحیه خودتان مراقبت کرده و حسابی سر حالش بیاورید.

صبح‌ها زودتر بیدار شوید و ورزش کنید. ساعت‌تان را ۳۰ دقیقه زودتر از همیشه کوک کنید و برای ورزش کردن بیرون از خانه بروید. پیاده روی و دویدن برای شما مناسب است. حتی اگر بتوانید ۳ روز در هفته هم ورزش کنید خیلی زود تاثیرات شگفت آور آن را روی شرایط جسمانی و روحیه‌تان خواهید دید.

کنفرانس‌های کاری را بیرون از محل کار تشکیل بدهید. خیلی از شرکت‌ها و ادارات فضاهای سبز دارند یا در نزدیکی شان پارک‌های کوچکی وجود دارد که برای تشکیل دادن کنفرانس‌ها مناسب هستند. پرینت مواردی که باید مطرح کنید را در کیف‌تان بگذارید و به همراه همکاران به فضای سبز بروید و از این روش می‌توانید برای ملاقات‌های کاری هم استفاده کنید.

خیلی‌ها از حالا برای تعطیلات سال بعدشان برنامه‌ریزی کردند شما لازم نیست برنامه‌ریزی‌های دور و دراز داشته باشید. اگر از حالا برای تابستان و مسافرت برنامه‌ریزی کرده‌اید چرا برای کارتان برنامه‌ریزی نکنید؟ این‌که برای خودتان هدف‌گذاری کنید می‌تواند به شما کلی روحیه بدهد. مثلا قرار بگذارید که تا اوایل تابستان یکی از مهارت‌هایی که در کارتان مفید واقع می‌شود را یاد بگیرید یا به کلاس زبان بروید، مهارت‌های کامپیوتری‌تان را بهبود ببخشید و هزار و یک کار دیگر. شما سعی کنید برای خودتان هم یک جایزه در نظر بگیرید. به‌طور مثال در کنار یاد گرفتن مهارت‌هایی که به باعث پیشرفت شغلی‌تان می‌شود، یک کار هم برای دل خودتان انجام بدهید.

از تعطیلات‌تان به درستی استفاده کنید. باور کنید که تعطیلات را برای استراحت و تنوع گذاشته‌اند نه برای خانه نشینی و خوابیدن! به اندازه کافی بخوابید اما روزتان را با خواب از بین نبرید. اگر از آخر هفته‌ها و روزهای تعطیل به‌خوبی استفاده کنید، برای هفته کاری انرژی بیشتری خواهید داشت. حتی از ساعت‌های بعد از کار در روزهای هفته هم می‌توانید لذت ببرید. روزهای بهار و تابستان بلند هستند و هوا دیر تاریک می‌شود. می‌توانید با اعضای خانواده به دیدن اقوام بروید، به پارک‌ها یا موزه‌ها سری بزنید، یک فیلم سینمایی ببینید و خلاصه حال و هوای‌تان را عوض کنید.

● به بدن‌تان گوش کنید

باور کنید بدن همه ما حرف می‌زند؛ مسلما بدن زبان ندارد اما با نیازهایش، خواسته‌هایش را بیان می‌کند. یاد بگیرید با زبان بدن‌تان آشنا شوید و به خواسته‌هایش توجه کنید. وقتی شیرینی می‌خورید بعد از مدت زمان کوتاهی بدن‌تان به سایر خوراکی‌های شیرین دست رد می‌زند، در مورد سایر طعم‌ها هم همین‌طور است. این یعنی دیگر به قند یا ترشی نیازی ندارد. خیلی وقت‌ها هم برعکس است یعنی هوس یک خوراکی را می‌کنید. هوس‌کردن اغلب به این معناست که بدن‌تان به ویتامین‌های موجود در آن خوراکی نیاز دارد. زبان هر بدنی با بدن دیگر فرق دارد. اگر یک مدت به خواسته‌های‌تان توجه کنید می‌توانید مترجم بدن خودتان شوید.

در فصل بهار هم بدن شروع می‌کند به حرف زدن و اگر به حرف‌هایش گوش ندهید احتمال این‌که سرخورده شده و ناراحت‌تان کند، زیاد می‌شود اما بدن چه می‌گوید؟ می‌گوید فصل باران و برف و هوای تیره تمام شده و دیگر خبری از گل و لای نیست، نمی‌توانید بهانه هوای سرد را هم بیاورید. هوا آفتابی شده و همه چیز برای تجدید قوا آماده است، پس به‌جای حبس کردن خودتان در یک فضای محدود و بسته از همه این امکانات به نفع بدن‌تان استفاده کنید. مطمئن باشید وقتی به خواسته‌های‌تان احترام بگذارید بدن‌تان بیکار نیست که سر به سرتان بگذارد!

● چطور از تب بهاره خلاص شویم؟

این تب بهاره کلافه‌تان کرده؟ غصه نخورید. هر چیزی راه‌حلی دارد. راه‌حل درمان تب بهاره خیلی ساده‌تر از آن چیزی که فکرش را بکنیداست؛ از خواب زمستانه بیدار شوید و فعالیت کنید! بله! تمام هورمون‌های شما و تمام طبیعت طوری طراحی شده‌اند که شما بتوانید بیشترین میزان فعالیت خود را در این فصل داشته باشید. حالا فکرش را بکنید، شما خودتان را در خانه حبس کرده باشید یا در نهایت به کارهای روزمره یا فعالیت‌های گاه و بی‌گاه بپردازید. خب معلوم است که یک دنیا انرژی درون‌تان سرکوب می‌شود و حال‌تان بد می‌شود. بلند شوید، از خانه بیرون بروید، پیاده‌روی کنید، با اقوام‌تان به پیک‌نیک و گردش بروید و خلاصه تا جایی که می‌توانید این همه انرژی هدیه شده از طبیعت را تخلیه کنید.

پنجره‌های خانه را باز کنید و بگذارید هوای بهاری وارد شود. این هوای تازه و عطر گیاهان شما را با طبیعت آشتی می‌دهد و برای پذیرفتن این فصل جدید آماده‌تان می‌کند البته اجباری نیست که یک دفعه خودتان را بهاری کنید. کم‌کم بعضی کارها را انجام دهید تا بدن‌تان خودش را وفق بدهد.

طبیعت را به خانه‌تان بیاورید! خیلی راحت است کمی از شکوفه‌های درختان را، مثلا شکوفه‌های گل یاس را توی یک ظرف آب بریزید و در فضای سالن خانه قرار دهید. این عطر خوش می‌تواند حسابی حال و هوای‌تان را تازه کند.

این روزها بیشتر ما زندگی شهری را تجربه می‌کنیم که معمولا خالی از گل و گیاه است. آپارتمان‌نشین‌ها که درکل با حیاط و باغچه خداحافظی کردند و شما برای سلام دوباره بد نیست به سراغ خرید گل و گیاه بروید. گلدان‌های زیبای بهاره را تهیه کنید، روش‌های مراقبت شان را بپرسید و باغبان آن‌ها شوید. اگر فضای‌تان خیلی کوچک است می‌توانید از تراریوم‌های کوچولوی زیبا استفاده کنید که مثل یک شیشه عطر از طبیعت می‌مانند. در نهایت برای سرگرم کردن هر چه بیشتر خودتان می‌توانید گلدان‌های سفالی ساده‌ای بخرید و آن‌ها را با سلیقه خودتان رنگ آمیزی کنید. گیاهان از بزرگ‌ترین منابع آرامش بخش آدم‌ها هستند سپس مطمئن باشید باغبانی کردن و رسیدگی به یک موجود زنده زیبا به خوشحالی‌تان کمک زیادی خواهد کرد.

یکی از بهترین راه حل‌ها عوض کردن حال و هوای زمستانه خانه است. کمی از رنگ‌های بهاره را وارد خانه‌تان کنید، لازم نیست هزینه زیادی بکنید، می‌توانید از چند عدد کوسن ساده شروع کنید، کوسن‌های زرد، صورتی و سفید می‌توانند حسابی سر حال‌تان بیاورند. می‌توانید عکس یا پوستر مکان‌ها یا گل‌های مورد علاقه‌تان را در اطراف خودتان قرار دهید و مطمئن باشید حال‌تان را بهتر می‌کنند. دکور و چیدمان خانه را عوض کنید. حسابی سر خودتان را گرم بکنید. خلاصه نگذارید تب بهاره روی‌تان را کم کند، شما او را از رو ببرید!

● آن‌هایی که افسردگی بهاره دارند، بخوانند

آن‌هایی که دچار افسردگی فصلی می‌شوند به گوش باشند؛ خودتان را نبازید! حالت‌های آزار‌دهنده مختلفی می‌توانند برای‌تان پیش بیایند و امان‌تان را ببرند اما ناامید نشده و صبر داشته باشید.( برای خودتان تکرار کنید که باید صبور باشم.) همه این‌ها زودگذر و موقتی است؛ اصلا نترسید و خودتان را نبازید. وقتی بترسید خودتان را بیشتر می‌بازید، شجاع و قوی باشید.(برای خودتان تکرار کنید باید شجاع باشم.)

به تغذیه‌تان اهمیت بدهید. از ویتامین‌های مفید برای اعصاب در گروه ویتامین‌های B و C استفاده کنید. ورزش کنید. پیاده‌روی کنید. ارتباطتان را با دنیای اطراف‌تان قطع نکنید، هر چند یک نیروی درونی ناشناخته قوی بخواهد شما را به درون خودتان فرو ببرد. با دوستان‌تان تلفنی هم که شده حرف بزنید. به دیدن شان بروید یا دعوت شان کنید. فیلم‌های شاد و سرگرم‌کننده ببینید، کتاب‌های خوب و امید بخش بخوانید، اصلا چه ایرادی دارد؟ رمان‌های عاشقانه بخوانید! به موسیقی‌های شاد گوش کنید و به‌خودتان روحیه بدهید. در سخت‌ترین شرایط هم سراغ شادی بروید؛ شاید اولش مجبور شوید به‌دنبالش بگردید اما بعد از یک مدت خیلی کوتاه، خودش آدرس‌تان را پیدا کرده و مرتب سر می‌زند.

اگر از نظر مالی امکانش را دارید گاهی اوقات برای خودتان چیزهای کوچک اما زیبا بخرید. یک تابلوی رنگی زیبا، یک دستبند بافت شاد یا هر چیزی که حال‌تان را بهتر می‌کند. اصلا می‌توانید به سراغ یاد گرفتن چیزهای تازه بروید. هیچ‌چیزی به اندازه یاد گرفتن نمی‌تواند روح را تازه کند؛ بالاخره روح هم خسته می‌شود و با یاد گرفتن می‌تواند این خستگی را به در کند. قرار نیست به سراغ یاد گرفتن کارهای سخت بروید، می‌تواند یک کار ساده هنری باشد، می‌تواند خیاطی و گلدوزی، گلسازی‌، نواختن یک ساز یا یاد گرفتن یک زبان تازه باشد. تا جایی که می‌توانید فرصت فکر کردن را از خودتان بگیرید و در عوض عمل کنید، آنقدر سر خودتان را گرم کنید که یکدفعه به‌خودتان بیایید و ببینید چه زود گذشت این افسردگی بهاره و چه بی‌خودی خودتان را ناراحت کردید. در نهایت هم اگر دیدید حال‌تان بهتر نشده یا علائم افسردگی در شما هست، تلفن را بردارید و به یک متخصص اعصاب و روان زنگ بزنید؛ از او بخواهید هر چه سریع‌تر وقتی را برای معاینه شما بدهد چون وضعیت اورژانسی است. با داروهایی که در دنیای پزشکی وجود دارد خیال‌تان را راحت کنیم که خیلی زودتر از چیزی که انتظار دارید حال‌تان خوب می‌شود. آدمی است دیگر، یک وقت‌هایی روحش درد می‌گیرد، باید دنبال درمانش برود؛ داروهایی مثل فلوکستین می‌توانند به تنظیم سروتونین کمک کنند و خیلی خیلی زود، در حد چند روز شما را به زندگی عادی و شاد برگردانند البته با تجویز پزشک متخصص و نه به‌صورت خودسرانه!