نگاهی به وضعیت زیرساختی بانکداری الکترونیک در ایران

یکی از راهکارهای توسعه بانکداری الکترونیکی گسترش دسترسی به ابزارهای مختلف پرداخت الکترونیکی است

یکی از راهکارهای توسعه بانکداری الکترونیکی گسترش دسترسی به ابزارهای مختلف پرداخت الکترونیکی است. افزایش دسترسی مردم به چنین امکانات و ابزارهایی می تواند زمینه اجرایی شدن تجارت الکترونیکی را فراهم آورد.

● فناوری های بانکداری الکترونیک

۱) بانکداری از طریق موبایل

یکی از جدیدترین فعالیتهایی که از سرویسهای الکترونیکی استفاده میکند ارایه خدمات بانکی و مالی به مشتریان از طریق تلفن همراه با امکان ارسال و دریافت پیام های کوتاه میباشد.

سرویسی که مشتریان را قادر میسازد اطلاعاتی مانند مانده حساب بانکی خود و غیره را از طریق گوشی تلفن همراه خود مطلع شوند. این کار با امنیت و محرمانهای بالا صورت میپذیرد.

نمونهای از خدماتی که بانکها بر روی تلفنهای همراه به مشتریان خود ارائه میدهند عبارتند از:

▪ چک کردن مانده حساب شخصی

▪ مشاهده چند مبادله مالی آخر که بر روی حساب خود مشتری انجام شده است.

▪ درخواست صورتحساب

▪ دستور انتقال پول از یک حساب مشتری به حسابهای دیگر او.

▪ درخواست دسته چک

ارسال پیامهای کوتاه از طرف بانک به مشتری که این پیامها بعنوان SMS شناخته شده است. این سرویس را میتوان در سیستم تلفنهای بیسیم دیجیتالی بر روی شبکه CSM استفاده نمود. با استفاده از سرویس SMS پیامهای کوتاه (۱۶۰ حرف) به تلفن همراه فرستاده شده و نمایش داده میشود.

۲) بانکداری بر اساس اینترنت

در این شیوه بانک ها به مردم امکان می دهند با ورود به سایت بانک فعالیت های مختلفی نظیر بررسی وضعیت حساب، گرفتن صورت حساب، ارسال حواله های الکترونیکی و ... را انجام دهند. در این فرایند کاربر یا مشتری بانک حتما باید از گذر واژه ها و شناسه های مورد تایید بانک استفاده کند.

۳) بانکداری بر اساس پست الکترونیک

در این شیوه تمامی تراکنش ها و اطلاعات مالی و تغییرات مورد نیاز از طریق بانک به اطلاع مشتری می رسد و مشتری می تواند اقدامات لازم را در کوتاه ترین زمان ممکن انجام دهد.

۴) بانکداری بر اساس دستگاههای پایانه فروش

در این روش بانکها برای گسترش دسترسی مشتریان به امکانات پرداخت الکترونیک و جلوگیری از حمل و نقل بی مورد پول دستگاه هایی به نام POS یا پایانه فروش در اختیار مراکز فروش قرار می دهند و به مشتریان امکان می دهند با استفاده از کارت های بدهی خود از فروشگاه ها خرید کنند.

۵) بانکداری بر اساس دستگاه های خودپرداز

دستگاه های خود پرداز یکی از مظاهر بانکداری الکترونیک هستند که به بانک ها امکان می دهند با استفاده از دستگاه های خودپرداز یا خود دریافت به مشتریان امکان بدهند در ساعت های خارج از وقت اداری بتوانند به پول موجود در حساب بانکی خود دسترسی پیدا کنند.

۶) بانکداری بر اساس تلفن ثابت

در این شیوه که بیشتر برای اطلاع رسانی به مشتریان بانک ها استفاده می شود بانک ها گذر واژه هایی را در اختیار مشتریان خود قرار می دهند و آنها با استفاده از شماره تلفن می توانند به تلفن های گویای بانک متصل شوند و اطلاعات حساب خود را به صورت صوتی یا فکس دریافت کنند.

۷) بانکداری بر اساس شعب خودکار

شعبه خودکار شیوه جدیدی در ارائه خدمات بانکداری است در این روش سعی شده با استفاده از امکانات نرم افزاری و سخت افزاری مجموعه کاملی برای تامین حداکثر نیازهای یک مشتری فراهم شود. نیازهایی همچون تبدیل پول، دریافت پول خرد یا درشت و... این شعبه ها معمولا در فروشگاه ها، فرودگاه ها، ترمینال های مسافرتی و هتل ها مورد استفاده قرار می گیرند.

● ابزارهای پرداخت در دنیای الکترونیکی

یکی از راهکارهای توسعه بانکداری الکترونیکی گسترش دسترسی به ابزارهای مختلف پرداخت الکترونیکی است. افزایش دسترسی مردم به چنین امکانات و ابزارهایی می تواند زمینه اجرایی شدن تجارت الکترونیکی را فراهم آورد. از جمله ابزارهای پرداخت الکترونیکی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

۱) انـواع کـارتـهـای بـانـکـی (Debit/Credit Cards, Prepaid Cards , SVC, Charge Card , ...)

۲) چک الکترونیکی

۳) پول الکترونیکی (Digital Cash)

۴) حواله الکترونیکی (درون بانکی, بین بانکی)

۵) کارت و یا کوپن مخصوص فروشنده

آنچه در گام اول مهم می نماید افزایش سطح آگاهی عمومی از اصطلاحات و کاربری هر یک از ابزارهای پرداخت می باشد. در ادامه با تعریف هرکدام از این اصطلاحات آشنا خواهیم شد:

▪ کارت حافظه : یک کارت پلاستیکی است که روی آن به اندازه مشخص برای مثال چند کیلو بایت حافظه الکترونیکی تعبیه شده و از طریق اتصال به دستگاه مخصوص قابل شناسایی است. کارت تلفن نوعی کارت حافظه محسوب میشود.

▪ کارت هوشمند : شبیه کارت حافظه، یک کارت پلاستیکی است که یک قطعه فلزی شامل حافظه، پردازنده و نرمافزار مربوطه روی آن گنجانده شد و ضمن توان پردازش از امنیت بیشتری نسبت به کارت حافظه برخوردار است. سیم کارت تلفن همراه یک نوع کارت هوشمند است.

▪ کارت مغناطیسی: اطلاعات مختصر دارنده کارت در یک نوار مغناطیسی روی کارت پلاستیکی تعبیه میشود. ملیکارت (سیبا) نوعی کارت مغناطیسی است.

▪ کارت پلاستیکی: همانگونه که از ظاهرش پیداست تنها یک کارت پلاستیکی است که نوشتههای روی آن ارزشمند است. کارت خدمات اینترنت یک کارت پلاستیکی است که نام کاربری و رمز عبور روی آن نوشته شده است.

▪ کارت اعتباری: دارنده این کارت میتواند به میزان اعتباری که در حساب خود دارد از طریق این کارت خرید کند و یا پول دریافت نماید. ممکن است مبلغ اعتبار فرد بیش از مبلغ سپرده فرد باشد. کارتهای اعتباری دو نوع هستند.

الف) کارتهای محدودی که توسط برخی شرکتها برای خرید از محصولات شرکتهای طرف قرارداد عرضه میشود کارت های ارائه شده از سوی شرکت ثمین از این دسته هستند.

ب) کارتهای اعتباری عمومی که توسط بانک عرضه میشود و همه جا قابل استفاده است.

کارت موجودی حساب: کارتی که با حساب شخصی در بانک ارتباط دارد و به کمک آن میتوان موجودی را مستقیماً از بانک (دستگاه خودپرداز) دریافت نمود و یا مبلغ مورد نظر را مستقیماً از آن پرداخت کرد. در این روش بیش از سپرده نمیتوان هزینه کرد. کارتهای بانکهای کشور از این نوع هستند.

کارتهای اعتباری و موجودی حساب ممکن است به صورت مستقیم در دستگاههای پرداخت خودکار مورد استفاده قرار گرفته و یا در اینترنت به کار گرفته شوند.

بر خلاف عرف عمومی که کلیه کارت های مورد استفاده در جامعه را کارت اعتباری تلقی می کنند، کارت های بانکی را معمولاً از ابعاد مختلفی همانند نوع تکنولوژی، دامنه کاربرد و چگونگی تسویه، به اشکال مختلف دسته بندی می کنند که انواع کارت ها بر مبنای چگونگی تسویه به شرح زیر قابل تقسیم است:

▪ کارت های بدهکار (DEBIT CARDS)

▪ کارت های اعتباری(CREDIT CARDS)

▪ کارت های هزینه(CHARGE CARDS)

دارنده کارت نقدی در ابتدای هر دوره یا ماه مقداری وجه نقد در حساب کارت خویش واریز می نماید و بدین ترتیب شرکت کارت را بدهکار می سازد و به تدریج با خرید خود از فروشگاه های طرف قرارداد شرکت، کارت آن را هزینه می کند، به همین دلیل آن کارت را بدهکار نیز می نامند. شرکت کارت نقدی از باقی ماندن مقداری از پول های مشتریان برای مدتی ولو کوتاه در حساب های خویش برای سرمایه گذاری و دادن اعتبار و تسهیلات استفاده می کند و سود می برد. برای آن که کارت نقدی جاذبه داشته باشد و به تدریج بستر فرهنگی خود را پیدا کند می بایستی برای خریداری توسط کارت تخفیف هایی در نظر گرفته شود. در عین حال شرکت کارت نقدی بایستی فروشگاه ها را نیز حمایت کند تا آنان به ارائه خدمات بهتر به مشتریان تشویق شوند. همکاری یا عدم همکاری فروشگاه ها که اصطلاحاً مشترک نامیده می شوند، نقش عمده ای در توفیق یا شکست این حرکت دارد.

منبع:هفته نامه پردازشگر