اوزون برون خزر در حال انقراض است

مروارید سیاه در بازارهای جهانی و روی میز صبحانه طبقه‌ اشراف و اعیان جایگاه ویژه‌ای دارد. مروارید سیاه‌ یا خاویار در اصل تخم ماهیان خاویاری یا استروژن است. دریای خزر در شمال …

مروارید سیاه در بازارهای جهانی و روی میز صبحانه طبقه‌ اشراف و اعیان جایگاه ویژه‌ای دارد. مروارید سیاه‌ یا خاویار در اصل تخم ماهیان خاویاری یا استروژن است. دریای خزر در شمال ایران را می‌توان بزرگ‌ترین منبع تولید خاویار دانست؛ به گونه‌ای که بیش از ۹۳ درصد خاویار جهان را تامین می‌کند. دریای خزر برای این که بتواند این جایگاه ممتاز را برای خود حفظ کند، ۵ گونه از ماهیان خاویاری در خود جای داده است. ما ایرانیان همواره همه ‌این ۵ گونه را به نام ‌«اوزون برون‌» صدا کرده‌ایم؛ در حالی که این‌گونه نیست و اوزون برون فقط یکی از این ۵ گونه و اتفاقا کوچک‌ترین آنهاست. به همین دلیل کوچکی، خاویار این ماهی از گونه‌های دیگر هم ارزان‌تر است، اما گوشت لذیذی دارد و بسیاری به خوردن کباب اوزون‌برون علاقه دارند. آن هم از نوع طبیعی‌اش.

اوزون برون با همه‌ شهرتی که دارد، اکنون در معرض خطر انقراض قرار گرفته است؛ گونه‌ای که اگر روند شکار و صید آن به همین منوال ادامه یابد، باید نسل این ماهی لذیذ و نسبتا با ارزش را تا چند سال آینده فراموش شده دانست. این ماهی دماغ دراز (به ترکی اوزون = دراز و برون = دماغ) و دیگر همخانواده‌‌هایش از عصر ژوراسیک تاکنون زندگی کرده‌اند، آنها از قدیمی‌ترین موجودات دریایی و زنده‌ دنیا هستند؛ به گونه‌ای که می‌توان به آنها لقب فسیل‌های زنده داد، اما اکنون پس از چند میلیون سال زندگی آنها در معرض انقراضند. اوزون برون‌ها حداکثر تا ۱.۵ متر رشد می‌کنند و حداقل در ۱۲ سالگی به بلوغ می‌رسند، این یعنی که‌ یک ماهی اوزون برون از لحظه‌ تولد تا زمانی که قابلیت تخمگذاری و زاد و ولد داشته باشد، حداقل ۱۲ سال زمان نیاز دارد و هر اتفاقی که در این مدت برای او بیفتد، به انقراض نسلش می‌انجامد بی‌آن که حتی یک بچه ماهی تولید کند. برای همین طرح‌های حفاظت از این ماهی بسیار زمانبر بوده و حوصله و برنامه‌ریزی دقیق نیاز دارد.از سوی دیگر اوزون برون مانند دیگر ماهیان خاویاری از گونه‌ ماهیان آنادرم (کوچ رود) هستند.

آنها برای زاد و ولد باید به مناطق بالا دست رودخانه‌ها مهاجرت و آنجا تخم‌ریزی کنند. حال تصور کنید که آلودگی رودخانه‌ها، بستن سد‌های متعدد بر این رودها و صید تفریحی مسافران کنار رودخانه چه بلایی بر سر آنها می‌آورد. امروزه وظیفه‌ مدیریت و حفظ و رهاسازی ماهیان خاویاری در دریای خزر به عهده‌ ایران است اما صید غیر مجاز همه‌ ساحل‌نشینان و آلودگی‌های زیاد این منطقه، بیشتر طرح‌های ایران را با شکست مواجه کرده است.دماغ درازان دوست داشتنی و قدیمی خزر در حال انقراض هستند و زمانی که شما مشغول کباب کردن یکی از اوزون برون‌های خزر هستید، دارید سرعت این انقراض را افزایش می‌دهید. باور کنید خوردن ماهی کباب شده‌ پرورشی (هرچند که پرورش ماهیان خاویاری چندان موفقیت‌آمیز نبوده) چندان هم بد نیست. آن را امتحان کنید و بیشتر از آن که از مزه‌ کباب ماهی لذت ببرید، از نقشی اندک که در نجات این ماهی داشته‌اید، لذت ببرید.