کلید موفقیت در کسب و کار

بررسی کارآفرینی دیجیتالی و نقش آن در توسعه جامعه اطلاعاتی کشور

صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) امروزه افق های نوینی در کسب و کار و اشتغال زایی مولد ایجاد کرده که همگی در توسعه پایدار در دهکده جهانی نقش مهمی ایفا کرده است . عصر سایبر (Cyber age) که امروزه مرزهای فیزیکی را در نوردیده است و چهره ای جدید از دنیای ارتباطات و اطلاعات را فرا روی شش میلیارد نفر ساکنان کره خاکی قرار داده است، نمونه عینی عصری است که آلوین تافلر از آن به نام انقلاب ارتباطات (Third Wave) یاد می کند.

جامعه شناسی جامعه اطلاعاتی جهان ما را به این حقیقت رهنمون می کند که دیجیتالی شدن مولفه های موثر در زندگی بشر امروزی اعم از تجارت ، بازاریابی ، آموزش ، اطلاع رسانی و ارتباطات و حتی حمل و نقل یک واقعیت غیرقابل انکار است که مرحله گذار از سنت به مدرنیسم دیجیتالی را نوید می دهد. فناوری اطلاعاتی و ارتباطی روز به عنوان یک صنعت در حال توسعه و پیشرفت نقش فوق العاده ای در توسعه زیرساخت های فرهنگی، اقتصادی و علمی و حتی سیاسی کشورهای مختلف جهان داشته است .

یکی ازاین زیر ساخت ها، حوزه کسب و کار است که برای همه کشورهای جهان به عنوان یک سمبل رفاه و پیشرفت تلقی می شود. فناوری اطلاعات را باید قوی ترین صنایع در اشتغالزایی دانست. کمتر صنعتی در دنیا به اندازه این صنعت در کاهش سطح بیکاری در ملل جهان و ارتقای درآمد ملی نقش تاثیرگذاری داشته است . گزارش امروز را به بررسی کارآفرینی دیجیتالی بر توسعه جامعه اطلاعاتی ایران اختصاص داده ایم. موضوعی جدید اما ناآشنا برای بسیاری از خوانندگان و حتی مسوولان .

● کسب و کار از نوعی دیگر

کسب و کار وبی بسیار مهم است . حتی دریافت ایده های مبتنی بر فناوری اطلاعات نیز مهم است . اخیراً سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران اقدام جالب و شایسته ای انجام داده است که طی آن ایده های دیجیتالی شهروندان از طریق سایت www.tehran.ir/aco دریافت و مورد بررسی قرار می گیرد. این همان اهتمام اثربخش به راه اندازی کسب و کارهای تحت ICT به شمار می رود.

اشتغالزایی مولدی که کسب و کار الکترونیکی (ICT based works) در جامعه امروزی دنیا ایجاد کرده است، فرصتی برای به کارگیری افراد مختلف با سطوح دانش و تخصص در نقاط مختلف جهان و در داخل کار گروه های تیمی شبکه ای است . اکنون دیگر لازم نیست شرکت های ساختمانی برای مشاوره طراحی و معماری مسافت ها را طی کنند. محیط های الکترونیکی و پایگاه های اطلاع رسانی تیم های مشاور طراحی در اقصی نقاط جهان زمینه های تبادل ایده ها و افکار را در teamwork های گوناگون فراهم می کنند و از طریق پهنه جهانی وب تبادل اطلاعات، صورت می گیرد. این مساله برای خرید ، فروش ، مشاوره ، بازاریابی ، آموزش نیز صادق است . بازاریابی و آموزش الکترونیکی افق های جدیدی در اقتصاد و دانش ایجاد کرده است . مدرسه های اینترنتی بسیاری هم اکنون در وب فعالیت می کنند و دانشجویان آنها از اقصی نقاط کره خاکی است. در کشور ما نیز دانشگاه مجازی علم و صنعت www.elaerning-iust.ir و دانشگاه علوم حدیث www.hadith.ac.ir در این حوزه فعالیت می کنند.

این دانشگاه ها می توانند زمینه همکاری با اساتیدی که می توانند از طریق یک تعامل الکترونیکی دو سویه ، با دانشجویان ارتباط برقرار کنند و به آنها آموزش دهند را فراهم کند و زمینه یک کارآفرینی الکترونیکی را خلق کنند. فروشگاه های تجارت الکترونیک و بانک های سرویس دهنده خدمات پول الکترونیک مانند پارسیان و سامان در تقویت پتانسیل تجارت الکترونیک در کشور و رشد کارآفرینی دیجیتالی موثر هستند.

● کارآفرینی دیجیتالی در ایران

توجه به کارآفرینی دیجیتالی در ایران از اوایل دهه ۸۰ هجری شمسی آغاز شده است و با توجه به اینکه تاکنون چند همایش و چند کتاب در این حوزه اجرا و تحریر شده است اما شواهد حاکی از آن است دولت برای حمایت از این نوع کارآفرینی اقدام شایسته ای ارائه نداده است.

اکنون که چند سالی از ابلاغیه تاریخی اصل ۴۴ قانون اساسی می گذرد و می توان از بستر کارآفرینی دیجیتالی برای توسعه امر خصوصی سازی در کشور بهره برد. برای نیل به آرمان های سند چشم انداز ۲۰ ساله توسعه فرهنگی و علمی کشور نیز اهتمامی اثر بخش به سوی افق های طلایی اشتغالزایی دیجیتالی ، پارامترهای راهبردی هستند که باید دردستور کار مسوولان کشور در حوزه اشتغالزایی و فناوری اطلاعات قرار بگیرد. شرکت های زیادی درایران در یک دهه اخیر در زمینه کسب و کار الکترونیکی به گام ها و موفقیت های شایانی دست پیدا کرده اند.

● رویکردهای مهم در کارآفرینی دیجیتالی

کارآفرینی دیجیتالی را می توان از چند منظر در جامعه اطلاعاتی ایران مورد بررسی و کاوش قرار داد که به طور خلاصه در ادامه به آنها اشاره شده است . باید پذیرفت کارآفرینی دیجیتالی در کشور جوان و مستعد ایران با بیش از ۱۲ میلیون کاربر اینترنت و هزاران فارغ التحصیل رشته فناوری اطلاعات می تواند فرصتی برای تحقق آرزوهای دیجیتالی باشد .

● کارآفرینی دیجیتالی و جامعه اطلاعاتی

کارآفرینی دیجیتالی و جامعه اطلاعاتی ایران در حقیقت یک نگاه از درون به مختصات اثرگذار کسب و کار الکترونیکی روی تقویت نهاده های جامعه اطلاعاتی ایران است. کارآفرینی دیجیتالی (digital entrepreneurship)، یک فرصت ارزشمند برای تقویت و خلق نوآوری های دیجیتالی و بالندگی و نشاط در جامعه اطلاعاتی ایران است . هر جا کسب و کاری رونق بگیرد درآمدی هم ایجاد می شود و درآمد، خود موتور محرک خلق و پرورش ایده های جدید است . دولت باید برای توسعه بسترهای تقویت جامعه اطلاعاتی کشور به مقوله کارآفرینی دیجیتالی از منظر آکادمیک و حرفه ای نگاه کند. برگزاری همایش تجلیل از کارآفرینان توسط دانشکده کارآفرینی دانشگاه تهران در هفته های آتی را می توان اولین برنامه های آکادمیک در سال جدید برای توسعه کارآفرینی دانست اگر چه وزیر کار نیز در اوایل سال قول داد به این کارآفرینی با توجه به نامگذاری سال ۸۷ به نوآوری، بیش از پیش توجه کند.

● توسعه خدمات دولت الکترونیکی

کارآفرینی دیجیتالی و توسعه خدمات الکترونیک واقعیتی غیرقابل انکار است . کارآفرینی دیجیتالی می تواند در یکی از حوزه های بانکداری الکترونیک (banking-e)، تجارت الکترونیک(commerce- e)، روابط عمومی الکترونیک (public relations -e)، آموزش الکترونیک(learning-e) و گردشگری الکترونیک (tourism- e) اتفاق افتد و زمینه کسب و کار و اشتغالزایی مولد هزاران نیروی مستعد را فراهم کند. دولت الکترونیک (government-e) باید بستر این فعالیت را فراهم کند. کشوری که دولت الکترونیک آن قوی باشد و اطلاع رسانی و خدمات نهاد دولت به مخاطب از طریق بستر الکترونیکی رهنمون و هدایت شود ، قطعاً زمینه های توسعه کارآفرینی و پرورش کارآفرینان دیجیتال در آن سریع تر رشد می یابد. کارآفرین دیجیتال می تواند از طریق دولت الکترونیک، کسب و کار متنوعی را شکل و هدایت دهد که سیستم های الکترونیکی مشاوره قضایی ، مراکز آموزش الکترونیک رسمی ، مراکز صدور گواهی دیجیتالی از این جمله هستند.

● شهروند الکترونیکی و ارتقای سطح زندگی

کارآفرینی دیجیتالی از منظر شهروند الکترونیک و ارتقای سطح زندگی، رویکردی به جایگاه اثر بخش شهرداری الکترونیک در ساز و کارهای خدمات شهری نوین است . قطعاً انتظاری که از شهرداری به عنوان یک مرکز خدماتی شهری می رود ، تنها مربوط به تنظیفات نیست . همین طور از شهرداری ها در جامعه اطلاعاتی کنونی انتظار نمی ورد که خدمات آنها سنتی باشد .

راه اندازی مرکز کارآفرینی در شهرداری منطقه دو تهران خود نمونه ای از اهتمام شهرداری تهران به مقوله کسب و کار الکترونیکی است . نقش شهرداری و شهروند الکترونیک در هدایت نیروهای فعال جامعه اطلاعاتی کشور یک نقش جدیدی است که می توان برای آن تعریف کرد. شهرداری الکترونیک تهران که درنشانی www.tehransama.ir قرار دارد ، می تواند زمینه های تشکیل مرکز کارآفرینی دیجیتالی پایتخت را مانند مرکز وبلاگ نویسان تهران فراهم کند. آرزوهای دیجیتالی پایتخت نشینان را باید شهرداری تهران برآورده کند. قطعاً اهمیت به جایگاه شهروند الکترونیک (citizen-e) و در کنار آن توجه به رویکردهای شهرداری الکترونیک (municipality-e) مولفه هایی از تقویت بستر کارآفرینی دیجیتالی در کلان شهر ها به ویژه تهران است .

● کلام آخر

کارآفرینی دیجیتالی یک گام به جلو در مسیر اشتغالزایی نوین در ایران است . در فهرست میلیاردرهای جهان که هر سال مجله FORBES اعلام می کند، کارآفرینان دیجیتالی جهان رتبه یک رقمی در اختیار دارند. پل آلن و بیل گیتس رهبران مایکروسافت سال ها است که در صدر این فهرست قرار دارند.

تدوین واحد کارآفرینی دیجیتالی و توسعه زیرساخت های کارآفرینی مبتنی بر فناوری اطلاعات در دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی کشور گامی است که اهتمام همه ارکان نظام را می طلبد. ما می توانیم ده ها هزار کارآفرین دیجیتال در کشور پرورش دهیم که هر یک ، صدها کارمند و مجموعه را مدیریت و صدها محصول و خدمات را تولید کنند، اگر دولت بخواهد و حمایت کند.

علی محمد آقازمانی