چندمنظورگی فرهنگ و ترویج

وقتی كه وزارت جهاد سازندگی با وزارت كشاورزی ادغام شد, مراكز خدمات كشاورزی باید كاركردی ترویجی – كشاورزی پیدا می كرد با توجه به اینكه مراكز یاد شده هنوز شكل نمایی و نهایی و آزمانی خود را پیدا نكرده بودند, اینجا یك خلائی برای ارتباط با مردم و به ویژه جوانان روستایی وجود داشت

طرح فعال سازی كتابخانه های روستایی در قالب فعالیت های آموزشی و فرهنگی و ترویجی از جمله برنامه های جدید معاونت ترویج و نظام بهره برداری وزارت جهاد كشاورزی است كه در حال بررسی، تدوین و تكمیل ات.

گفتگو : مجید زارعی ، رئیس ستاد تدوین طرح تشكل های بخش كشاورزی

● بازگشت دوبارۀ وزارت جهاد كشاورزی به كتابخانه های روستایی و در قالب طرح فعال سازی با چه هدفی صورت گرفته یا می گیرد؟

▪وقتی كه وزارت جهاد سازندگی با وزارت كشاورزی ادغام شد، مراكز خدمات كشاورزی باید كاركردی ترویجی – كشاورزی پیدا می كرد. با توجه به اینكه مراكز یاد شده هنوز شكل نمایی و نهایی و آزمانی خود را پیدا نكرده بودند، اینجا یك خلائی برای ارتباط با مردم و به ویژه جوانان روستایی وجود داشت. خلاء مذكور ارتباط با مراكز فرهنگی – ترویجی مردمی بود. مراكز خدمات ترویجی جهاد كشاورزی در این میان آخرین حلقۀ اداری و ارتباطی ما محسوب می شود كه متأسفانه میزان گستردگی ارتباطش با اقشار مردم روستا محدود است. به همین دلیل هم ما احساس كردیم از ظرفیت های موجودمان، كه كتابخانه های روستایی هم یكی از عناصر اصلی ترویجی ما برای اطلاع رسانی و ... است، نتوانسته ایم استفادۀ لازم را ببریم. طرح فعال سازی كتابخانه های روستایی كشور در این راستا بود كه شكل گرفت. ما دیدیم از كتابخانه های روستایی می توان برای مشاوره و كارآفرینی، بسیج جوانان در سازندگی روستاها، استقرار ناظرین فنی مزارع، استقرار سربازان سازندگی و سازماندهی مردم، ایجاد تشكل های مردمی (NGOS)، اجرای تئاتر و سرودهای ترویجی و... استفاده كرد.

خلاصه نكته ای كه ما در طرح فعال سازی بیش از همه بدان تكیه و تأكید داشتیم، استفادۀ چندمنظوره از كتابخانه های روستایی با كاركردهای توسعۀ روستایی و كشاورزی بود.

● در این بین بحثی كه پیش می آید بحث تولی گری كتابخانه های روستایی است...

▪ تولی گری كتابخانه های روستایی با انجمن كتابخانه های عمومی شهرستان هاست كه یك نهاد عمومی است و وظایفی مانند مطالعه، بررسی و تدوین برنامه و بودجه سالانه جاری و عمرانی كتابخانه های تحت پوشش و همكاری با سایر دستگاه های دولتی در زمینه ساخت، تجهیز، تكمیل و بازسازی كتابخانه ها و... را دارد.

طبق تبصرۀ ماده ۱۰ قانون تأسیس و نحوه اداره كتابخانه های عمومی كشور، "وظایف انجمن های كتابخانه های عمومی بخش، شهر و روستا در چارچوب وظایف انجمن های كتابخنه های عمومی شهرستان و تركیب انجمن های مذكور با لحاظ نوع اعضای انجمن كتابخانه های عمومی شهرستان به موجب دستورالعملی است كه به تصویب هیأت امناء می رسد."

● و اما وظایف وزارت جهاد كشاورزی در قالب این طرح فعال سازی چگونه تعریف می شود؟

▪ ما در حال بررسی هستیم و در ارتباط با مأموریت های وزارتخانه به دنبال اهداف آموزشی و ترویجی هستیم و با سایر وزارتخانه ها مثل فرهنگ و ارشاد اسلامی وظیفۀ همكاری داریم و به همین خاطر نمی توانیم نسبت به مسائلی چون تهاجم فرهنگی و... بی تفاوت باشیم تا بتوانیم با این تعامل استعددهای موجود در روستائیان و به ویژه جوانان را كه مخاطبان اصلی كتابخانه های روستایی به شمار می روند، كشف و شناسایی كنیم.

●در حال حاضر چه تعدادی از این كتابخانه ها فعال هستند و نوع كتاب هایی كه نیازهای آن ها را تشكیل می دهد، چه كتاب هایی هستند؟

▪ حدود ۱۷۸۵ كتابخانه روستایی فعال در كشورمان وجود دارد كه در آمار مربوط به سال ۱۳۸۲ استخراج شده است. این كتابخانه در روستا هایی كه میانگین جمعیت آن ها ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ نفر است فعالیت دارند.

كتاب های مورد نیاز این كتابخانه بر اساس همان نیازهای اعلام شدۀ پیشین است، اما ما آمده ایم كو اولویت ها را از كتابدارها خواسته ایم كه باز می شود. یعنی در این سیاهه ابتدا كتاب های دینی و مذهبی، بعد كتاب های مربوط به كودكان و نوجوانان و در ادامه و به ترتیب كتاب های ادبی و هنری، علمی، آموزشی و كمك درسی و سایر موضوعات ازجمله كتب و نشریات كشاورزی قرار دارند. بدین ترتیب اینجا موضوعات همان موضوعات قدیمی است و تنها نیاز به اضافه كردن منابع جدید است. البته این ها هم نتایج یك بررسی اجمالی است و نتایج اصلی بعد از تحلیل داده ها و دریافت ها اعلام خواهد شد.

●و بالاخره پراكندگی این كتابخانه در روستاهای هر استان چقدر است و برای فعال كردن آن ها چه اقدامات راهبردی دیگری لازم است؟

▪در آماری كه ما به دست آورده ایم و در نتیجه بازدیدهایی كه داشته ایم استان مازندران با ۲۱۱ باب و استان قم با ۹ باب بیشترین و كمترین كتابخانه های روستایی را در بر می گیرند.

و اما برای فعال كردن كتابخانه های روستایی لازم است كه سایر دستگاه ها مثل سازمان دهیاری ها و شهرداری ها، كه طبق قانون مراكز فرهنگی زیر نظر آن ها اداره می شوند، نیز به میدان بیایند. به عبارتی این طرح جهادی و ملی جز با تعامل و تفاهم بیشتر و بهتر و تنگاتنگ تر دستگاه ها و مراجع ذیربط به آن نتیجۀ متعالی كه ما در نظر داریم نخواهد رسید و امیدواریم در این زمینه همكاری های لازم صورت بگیرد.