سرانجام خودبینی و خودستایی

ذات اقدس خداوند خودستایی را وصف گروهی از اسرائیلیها دانسته، می‌فرماید: (ألم تر الی الذین یزکون أنفسهم بل الله یزکی من یشاء و لا یظلمون فتیلا) ؛ آیا نمی‌نگرید کسانی را که خود پسند و مغرورند و خویش را می‌ستایند! مدح و خودستایی سه حالت دارد: گاهی انسان دروغ می‌گوید و ادعای بیجایی دارد.

ذات اقدس خداوند خودستایی را وصف گروهی از اسرائیلیها دانسته، می‌فرماید: (ألم تر الی الذین یزکون أنفسهم بل الله یزکی من یشاء و لا یظلمون فتیلا) ؛ آیا نمی‌نگرید کسانی را که خود پسند و مغرورند و خویش را می‌ستایند! مدح و خودستایی سه حالت دارد: گاهی انسان دروغ می‌گوید و ادعای بیجایی دارد. چنین کسی که درباره او گفته شده: «هلک من ادعی وخاب من افتری» گذشته از خودبینی مذموم، سخنش کذب و حرام است؛ اما گاهی سخن و ستایش او کذب نیست؛ یعنی حقیقتا درجه‌ای علمی یا کمالی عملی دارد؛ اما همین عجب و غرور، زشت است. خودستایی به این معنا که من این کمال را دارم، تکبر، غرور، عجب است و مذموم. گاهی کسی کمال علمی یا عملی را دارد و ضرورت هم اقتضا می‌کند که خود را به داشتن آن معرفی کند که از باب عجب و خودستایی و خودپسندی نیست؛ بلکه از باب اتمام حجت و از باب (أما بنعمه ربک فحدث) است، چنانکه امیرالمومنین(ع) گاهی در نامه‌هایی که برای امویان می‌نگارد خود را به عظمت معرفی می‌کند و آنگاه می‌فرماید: ( لولا ما نهی الله عنه من تزکیهٔ المرء نفسه لذکر ذاکر فضائل جمهٔ) ؛ اگر خداوند از خودستایی نهی نکرده بود، فضایل فراوان خود را برمی‌شمردم. غرض آن که، اگر انسان توفیق خدمتی یافت و آنگاه آن را به رخ دیگران کشید، عمدا سعی خود را هدر داده است و اگرخدا به ما توفیقی داده، علمی آموخته و عملی اندوخته‌ایم باید معتقد باشیم نعمت الهی است و آن رابه خدا نسبت بدهیم نه به خود.

خودستایی، کار اسرائیلی‌ها و برخی از ترسایان است که به دروغ گفتند: (نحن ابناء الله و أحباؤه) یا گفتند: (لن یدخل الجنهٔ الا من کان هودا أو نصاری)؛ بهشت مخصوص یهودیها یا ترساهاست که این نیز دروغ است یا گفتند: (لن تمسنا النار الا أیاما معدودهٔ قل اتخذتم عند الله عهدا فلن یخلف الله عهده أم تقولون علی الله ما لا تعلمون) ؛ ما در قیامت، بیش از چند روز معذب نیستیم. خداوند می‌فرماید: آیا شما از خداوند عهد و میثاقی گرفته اید؟ این خودستایی‌ها برای چیست؟خودبینی و خودستایی، بسیار زشت است و اگر به صورت بیماری واگیرداری درآید و به جامعه ستایی و گروه ستایی تبدیل گردد، بلای عظیمی می‌شود و خطر نژاد پرستی مانند نژادپرستی اسرائیلی‌ها را در پی دارد؛ از این رو قرآن و سنت معصومین(ع) خودستایی فردی را تحریم و منع کرده‌اند تا به نژادپرستی منجر نشود.