خداحافظ هامون

به بهانه درگذشت خسرو شکیبایی

«خسرو شکیبایی» بازیگر سینما، تئاتر و تلویزیون ساعت ۹ صبح جمعه ۲۸ تیر در سن ۶۴ سالگی به علت نارسایی قلبی در بیمارستان پارسیان تهران درگذشت.

در شناسنامه اسمش «خسرو» است ولی خانواده و بچه محل ها او را «محمود» صدا می کردند. خسرو شکیبایی متولد فروردین ۱۳۲۳ در خیابان مولوی تهران.پدر خسرو سرگرد ارتش بود و وقتی او ۱۴ ساله بود بر اثر سرطان از دنیا رفت.

او قبل از اینکه وارد عرصه تئاتر شود، در حرفه هایی چون خیاطی و کانال سازی وآسانسورسازی کار می کند. در ۱۹ سالگی برای اولین بار روی صحنه تئاتر می رود و بعد از مدتی به عباس جوانمرد، معرفی و به صورت کاملاً حرفه ای بازیگر تئاتر می شود.

او تحصیلاتش را در رشته بازیگری در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران به پایان برد. او تا پیش از انقلاب فقط در عرصه تئاتر فعالیت داشت و فعالیت حرفه ای در عرصه سینما را با بازی در فیلم «خط قرمز» (۱۳۶۱، کیمیایی) آغاز کرد اما سرآغاز دوره تازه فعالیت بازیگری شکیبایی را باید فیلم «هامون» (۱۳۶۹، مهرجویی) دانست. او به خاطر بازی در این فیلم سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول را در هشتمین جشنواره فیلم فجر به دست آورد. او همچنین برای بازی در فیلم «کیمیا» (۱۳۷۴، درویش) بار دیگر برنده سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول از سیزدهمین جشنواره فیلم فجر شد و برای فیلم «سالاد فصل»(۱۳۸۳،جیرانی) نیز سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل را به دست آورد.

این بازیگر همچنین برای فیلم «کاغذ بی خط» تندیس حافظ را از ششمین جشن ماهنامه دنیای تصویر دریافت کرد و در سال ۱۳۸۶ تندیس جشن یازدهم خانه سینما را برای فیلم «اتوبوس شب» از آن خود کرد.

«خسرو شکیبایی» اخیراً در دومین جشن منتقدان سینمایی، جایزه یکی از برترین بازیگران سی سال سینمای پس از انقلاب را روی صحنه از دستان محمدباقر قالیباف، محمد خزاعی و محمدرضا جعفری جلوه گرفت و با ابراز تشکر، صحنه را ترک کرد.

تله فیلمهای «بختک» ساخته یوسف صیادی، «پیوند» ساخته سعید عالم زاده و «آشیانه ای برای زندگی» ساخته حمید طالقانی از آخرین کارهای شکیبایی بود.

شکیبایی بازی در نمایشهایی چون زیر گذر لوطی صالح، سنگ و سرنا، لحظه، کتیبه، پنجه عدالت، صیادان، سمک عیار، همه پسران من، شب بیست و یکم و بیا تا گل برافشانیم، مجموعه های تلویزیونی مدرس، روزی روزگاری، خانه سبز، سرزمین سبز، کاکتوس، تفنگ سرپر، گل های وحشی و در کنار هم را در کارنامه خود دارد.

او برای فیلمهای «یکبار برای همیشه»، «سایه به سایه» و «کاغذ بی خط» نامزد دریافت سیمرغ بلورین بوده است. خط قرمز، دادشاه، صاعقه، رابطه، دزد و نویسنده، ترن، شکار، هامون، عبور از غبار، ابلیس، جستجو در جزیره، سارا، پرواز را بخاطر بسپار، یکبار برای همیشه، بلوف، کیمیا، پری، درد مشترک، لژیون، سایه به سایه، خواهران غریب، سرزمین خورشید، عاشقانه، روانی، زندگی، دختردایی گمشده، میکس، دختری بنام تندر، کاغذ بی خط، مزاحم، اثیری، صبحانه برای دو نفر، ازدواج صورتی، سالاد فصل، حکم، ستاره ها، عروسک فرنگی، چه کسی امیر را کشت؟، دلشکسته، دوشیزه باران، حیران، از جمله کارهای سینمایی وی بوده اند.

خسرو شکیبایی علاوه بر هنرنمایی درنقش آفرینی در سینما و تئاتر، برخی از شعرها ی سهراب سپهری را دکلمه کرده و چند آلبوم موسیقی با نامهای نامه ها و نشانی ها، مهربانی، پریشانی و مسافر را روانه بازار کرده و در بیست و ششمین جشنواره فیلم فجر نیز بازیگر و گوینده تیزر جشنواره بوده است.

«خسرو شکیبایی» ۱۳ مهر سال گذشته نیز به دلیل حادشدن بیماری اش و ابتلا به دیابت بستری شده بود، اما به درخواست خودش، این خبر تکذیب شد.

خسرو شکیبایی برنده تندیس بهترین بازیگر نقش اول مرد در جشن یازدهم خانه سینما، گفت: در میان مردم مرسوم است که آن را که بیشتر به دیده می آید و گره ژانر به دست او باز می شود، به عنوان بازیگر اول می شناسند، اما بردن این جایزه یک جور لطف خدا در مورد من بوده، درست است که این نقش برایم یک مقدار سخت بود به این علت که در جاده ای که ما می رفتیم در هر لحظه اش خطرات مختلفی وجود داشت، مثل چپ کردن اتوبوس و... همین طور فرصت نداشتیم تمرین کنیم که ببینیم قلق آن چگونه است و حتی دو بار هم نزدیک بود که در یک زاویه ۹۰ درجه ماشین چپ شود، اما به هر حال لطف خدا بود؛ چون ۴۳ نفر در آن اتوبوس بودند و من اگر سکاندار آن بودم حتماً دستی روی شانه من و حتی روی شانه کیومرث پوراحمد بوده که این فیلم ساخته شده است. آنجا حتی باران هم که می آمد، خوب بود و از آن استفاده می شد.

شکیبایی در مورد اولین کار پوراحمد در خصوص سینمای جنگ و اعتمادش به وی اظهار داشت: وقتی کسی کارگردان هست دیگر فرق نمی کند، اگر صد فیلم بسازد، صد و یک اش را هم اگر در ژانر دیگری باشد می سازد. یک کارگردان جدا از هر چیزی که منسوب به اوست، باید چیزی مانند ژن در وجودش باشد که بتواند هر نوع فیلمی را بسازد و از آنجایی که «اتوبوس شب» اولین کار جنگی کیومرث است، آن را دوست دارم.او می افزاید: از طرفی من فکر می کنم دل نوشته های حبیب احمدزاده، پوراحمد را به سمت این فضا کشانده و بر روی آن تأثیر گذاشته است.

شکیبایی برای اولین بار توانسته در جشن خانه سینما به دور از مشغله های کاری اش شرکت کند و دور قبل نیز تنها پیامی برای جشن فرستاده بود که خود در این باره می گوید: خجالت می کشم که نتوانستم برایشان کاری انجام دهم، چرا که آنجا کسانی حضور داشتند که وقتی به یادشان می افتیم بدنمان حتی برای لحظه ای می لرزد؛ یعنی یک اتفاق روحی است که به صورت فیزیکال هم احساس می شود، من دیشب جعفر والی را دیدم و بسیاری عزیزان دیگر مثل عزت ا... انتظامی، محمدعلی کشاورز، علی نصیریان و... پرویز پرستویی هم که یک استثناست و چه اجرای زیبایی داشت و چقدر برای مخاطبش احترام قائل بود و... شاید اگر به بعضی از ما که جز بازیگری کاری نکرده ایم و آبرویی در این زمینه داریم بگویند بیایید و کار اجرا انجام دهیم، می ترسیم برویم به سمتش، اما پرویز آن را به خوبی انجام داد.

▪ جمشید مشایخی: جای او در سینمای ایران خالی خواهد ماند

جمشید مشایخی گفت: جای خسرو شکیبایی همچون پرویز فنی زاده در سینمای ایران خالی خواهد ماند.

این بازیگر پیشکسوت سینمای ایران درحالی که بشدت از خبر درگذشت خسرو شکیبایی متاثر بود با اشاره به روزهای آشنایی اش با این هنرمند به ایسنا گفت: در سالهای قبل از انقلاب محمود استاد محمد سریالی را به نام «خلیل ده مرده» کارگردانی می کرد که بنده به همراه زنده یاد اکبر مشکین از بازیگران آن بودیم و خسرو هم نقش آدم چرب زبانی را در این سریال داشت که موتوری را می دزدید و به قدری زیبا و شیرین بازی کرد که شیفته اش شدم.

او ادامه داد: خسرو شکیبایی در تئاتر و سینمای ایران آن قدر درخشید که ستاره شد.او با یادآوری همکاری اش در سریال «بوی گلهای وحشی» با زنده یاد شکیبایی گفت: با اصرار او، بنده در این مجموعه حضور پیدا کردم. او هنرمندی بسیار پاک و شریف و دوست داشتنی بود که تسلط زیادی روی کارش داشت و قطعاً فقدان او بسیار سخت خواهد بود.مشایخی درگذشت این هنرمند را به خانواده اش و همه هنردوستان تسلیت گفت.

▪ حمید فرخ نژاد: شکیبایی آدم را به یاد چیزهای خوب می انداخت

حمید فرخ نژاد گفت: حضور خسرو شکیبایی آدم را به یاد چیزهای خوب می انداخت.این بازیگر سینما در پی درگذشت خسرو شکیبایی گفت: خبر مرگ شکیبایی را که شنیدم، شوکه شدم. یک چیزهایی و یک کسانی آدم را به یاد گذشته های خوب می اندازند و اسم آنها مساوی است با یک حس خیلی خوب؛ مثل حس روزهای ابری خوب، که شکیبایی هم این طور بود.

او در ادامه تأکید کرد: خیلی حیف شد که شکیبایی رفت. همه چیز می آید و همه چیز می رود؛ ولی حیف شد. بنویسید حیف شد!

▪ فریدون جیرانی: واقعاً حیف شد؛ خسرو شکیبایی جایگزین ندارد

فریدون جیرانی اظهار تأسف کرد از این که سینمای ایران یکی از بهترین بازیگرهای خود را از دست داد.

این کارگردان سینمای ایران که «سالاد فصل»اش، سیمرغ بلورین بهترین بازیگری را برای شکیبایی به همراه آورده است، در پی درگذشت این هنرمند در جملات کوتاهی گفت: هیچ حرفی نمی توان زد؛ واقعاً حیف شد.

سینمای ایران بازیگر باشخصیت، خوب و توانایی را از دست داد که جایگزین کردن آن غیرممکن است.

▪ مسعود رسام: خسرو شکیبایی نقشها را زندگی می کرد

مسعود رسام گفت: طی سالیان ساخت سریالهای «سرزمین سبز» و «خانه سبز» با زنده یاد خسرو شکیبایی زندگی کردم و خیلی ویژگیها از او یاد گرفتم.این کارگردان سینما و تلویزیون خاطرنشان کرد: طی سه سال همکاری با زنده یاد خسرو شکیبایی در وهله نخست، بازیگری و در وهله دوم، فروتنی، مهربانی و مردم دوستی را از او یاد گرفتم.او با اظهار تأسف از جای خالی شکیبایی از این پس در عرصه هنر گفت: می گویند هرکه را می خواهی بشناسی در سفر بشناس.ما در سریال «سرزمین سبز» مجبور شدیم به شهرهایی آبادان، خرمشهر و حتی چابهار سفر کنیم و تمامی ارزش هایی که در بالا از آنها یادکردم در طول همین سفرها از او یادگرفتم.

مسعود رسام درباره شیوه بازی زنده یاد خسرو شکیبایی در فیلمها و سریالها خاطرنشان کرد: او نقش ها را بازی نمی کرد، بلکه آنها را زندگی می کرد.

خسرو شکیبایی، مثل یک کودک ابتدا قصه را باور می کرد، و پس از این که باورش می شد درآن فضا و مکان است، جملات و کلمات را بیان می کرد. هیچ نقشی برای او بازی نبود و همان طور که خودش اعتقاد داشت تمامی نقشها را زندگی می کرد.

این کارگردان تلویزیون درباره حضور خسرو شکیبایی در تلویزیون پس از رسیدن به شهرت یادآور شد: او خودش بازی در تلویزیون را دوست داشت و ارتباط انبوه را می پسندید. روزی که می خواستیم او را برای بازی به خانه سبز دعوت کنیم، فکر نمی کردیم قبول کند، اما زنده یاد خسرو شکیبایی یک ساعت پس از تلفن ما به دفتر آمد، قراردادش را امضا کرد و گفت: دلم می خواهد با شما کار کنم.

▪ بیژن بیرنگ: خسرو شکیبایی حق بزرگی بر فرهنگ این ملت دارد

بیژن بیرنگ گفت: خسرو شکیبایی یکی از موفق ترین، قوی ترین و دوست داشتنی ترین بازیگرانی بود که در عمرم دیدم.

کارگردان سریال «خانه سبز» و «سرزمین سبز» که از حضورهای ماندگار خسرو شکیبایی در عرصه تلویزیون است، در گفتگویی با ایسنا، یادآور شد: هیچ گاه یادم نمی رود وقتی برای بازی در سریال «خانه سبز» از ایشان دعوت کردم، خسرو شکیبایی در اوج موفقیت بود؛ اما ساخت سریال «خانه سبز» و در پی آن «سرزمین سبز» دو سال همکاری در شرایط دوستانه را برای ما رقم زد.

او همکاری با این هنرمند را برای خود افتخار دانست و افزود: حضور خسرو شکیبایی در یک فیلم یا سریال، بیش از من برای بازیگرانی که مقابل ایشان قرار می گرفتند، افتخار بود؛ چراکه یکی از خصوصیات خوب ایشان این بود که اعتقاد داشتند اگر بازیگر نقش مقابلش به خوبی ایفای نقش کند، او هم می تواند به خوبی بازی کند؛ از این رو همواره به بازیگر نقش مقابل خود یاری می داد تا نقشش را به خوبی ایفا کند.

بیژن بیرنگ متذکر شد: او از جمله هنرمندانی بود که راه سختی را برای رسیدن به موفقیت طی کرد و سرانجام به موفقیتهایی دست یافت که حقش بود و شاید هم بیشتر از اینها حق داشت.این کارگردان با اشاره به مشکلات مالی هنرمندان در زمان حیات و از جمله این هنرمند، به طرح این پرسش پرداخت که مگر ما چند بازیگر همانند خسرو شکیبایی داریم؟ !آیا تعداد آنان به انگشتهای دست می رسد؟!

وی سپس ادامه داد: این در حالی است که ماحصل مالی و هنری ایشان به هیچ وجه با هم قابل مقایسه نیست. خسرو شکیبایی شاید پس از حضور در تلویزیون بود که تازه موفق شد خانه ای صد متری آنهم با تخفیفهای بسیار، به دلیل معروفیتی که کسب کرده بود تهیه کند؛ در غیر این صورت پیش از آن او و خانواده اش در گوشه ای از تهران زندگی می کردند و خسرو شکیبایی هر گاه که می خواست خود را سر صحنه برساند، با مشکل مواجه بود.

وی ادامه داد: خسرو شکیبایی امروز حتماً حق بزرگی بر مردم و فرهنگ و اندیشه های این ملت دارد. خوب است جامعه و مسؤولان در قبال خدمات ایشان احساس مسؤولیت کنند؛ چرا که امروز مسؤولیت خانواده و زندگی آنان بر گردن همه ما است.

▪ بیتا فرهی: بهترین خاطرات سینمایی من با شکیبایی بود

همبازی زنده یاد خسرو شکیبایی در فیلمهای سینمایی «هامون» و «کیمیا» از بازی در کنار آن مرحوم به عنوان بهترین خاطرات سینمایی خود یاد کرد.

بیتا فرهی که در «هامون» و «بانو» داریوش مهرجویی و «کیمیا» احمدرضا درویش در کنار مرحوم شکیبایی به ایفای نقش پرداخته، به خبرگزاری مهر گفت: بهترین خاطراتی که من در سینما دارم با حضور خسرو شکیبایی بوده است. عزیزی که از دست ما رفت.

این بازیگر سینما که به دلیل شنیدن خبر درگذشت نابهنگام شکیبایی در وضعیت مناسب روحی قرار نداشت، خاطرنشان ساخت: نبود خسرو شکیبایی ضایعه ای تأسف بار برای جامعه هنری ایران خواهد بود. باید خیلی پرمعناتر از این درباره مرحوم شکیبایی صحبت می کردم، ولی متأسفانه خیلی شوکه شده ام.

▪ ابوالقاسم طالبی: غافلگیر شدیم

ابوالقاسم طالبی کارگردان فیلم سینمایی «دستهای خالی» با بازی شکیبایی نیز که تحت تأثیر این واقعه ناگوار قرار گرفته بود، یادآور شد: دو شب پیش بود که با خسرو درباره قرارداد حضورش در مجموعه تلویزیونی «به کجا چنین شتابان» صحبت می کردیم.خبر درگذشت زنده یاد خسرو شکیبایی بازیگر توانا عرصه های مختلف سینما، تئاتر و تلویزیون، خانواده و اهالی هنر را غافلگیر کرده است.