سه مشخصه مهم از دوره ظهور

تمدن غرب اساس پیشرفت خویش را بر مبنای توجه به انسان پایه گذاری کرده و انسان محوری و انسان مداری جزو نرم افزارهای اساسی در پیشرفت غرب محسوب می گردد

۱) تربیت و پرورش

تمدن غرب اساس پیشرفت خویش را بر مبنای توجه به انسان پایه گذاری کرده و انسان محوری و انسان مداری جزو نرم افزارهای اساسی در پیشرفت غرب محسوب می گردد. اما همان انسان که مقصود و غایت پیشرفت تلقی شده همان انسان در تمامیت وجودیش در این تمدن فراموش شده و بحران تمدن غرب در ابعاد مختلف اخلاقی اجتماعی و تربیتی آن موید صریح این غفلت و ناکامی است . انسانی که فقط از یک سو نظاره شد و تنها ابعاد مادی او در محاسبه آمد انسانی است کاریکاتوری و ابتر و بالطبع نمی توان او را در عالم خارج انسان نامید و مشکل غرب در همین سو تفاهم کوچک است !

چندین قرن است که برای آسایش تن هر چه فرمول اقتصادی و سیاسی به یاد داشته اند و هر چه امکانات علمی و تکنیکی در اختیار داشته اند به استخدام درآورده اند تا شاید بتوانند آسایش این جهانی انسان را بدو باز گردانند حال آن که او پس از این همه تلاش هیچ گونه آرامشی در خود نمی یابد جهان را تنگ و تاریک و سرد می بیند و در آن احساس حقارت و پوچی می کند و این جریان به اعتقاد منتقدین درون این نظام جز به نابودی انسان نمی انجامد. و این آن چیزی است که باید آن را انسان مداری واژگونه یا انسانگرایی نسیانگرانه نامید. همین معنی را از زبان یکی از منتقدان فرانسوی نظام غرب بازگو می کنیم :

« تمدن جدید که به هنگام حرکت آغازین خود می خواست « انسان گرا » باشد و به انسان آنچنان اصالتی داد که آغاز و انجام همه چیزش کرد اکنون به ماجرائی این چنین شگفت دچار شده است . در روزگار ما تار و پود مفهوم انسان از هم گسسته است .... به هر حال تمدنی که خود را « انسانگرا » می نامید نظامی از آب درآمده است که آدمی را تحقیر می کند و می فریبد و سرانجام نابودش می سازد. تحقیر آدمی درین معنی و از این راه است که تمدن مذکور انسان را به دستگاهی مرکب از یک سلسله وظایف کمی و مادی و به ماشینی منحصرا تولیدکننده و مصرف کننده تبدیل می نماید . » ۱

اما در آرمان شهر اسلامی فقط سخن از آسایش تن نیست . فقط سخن از وفور ثروت و رفاه مادی نیست در تصویر مهندسان این مدینه انسان فقط تن نیست بلکه موجودی است دارای ابعاد مختلف که تکامل و رشد او در گرو رشد متوازن تمامی آن ابعاد است و آن بهشت زمینی تحقق نمی یابد مگر آن که بارقه ای از آسمان نیز در آن حلول کند. تربیت و پرورش روح انسانها و توجه به اخلاق و فضائل روحی که از اساسی ترین برنامه های ظهور است در همین راستا معنی می یابد. مدینه فاضله در عین حالی که شهر عدالت است شهر رفاه است و شهر امنیت . در عین حالی که شهر تربیت است شهر سجایا و فضایل انسانی است .

در آن محیط انسانهای صالح تربیت می یابند تا جامعه ای آرمانی و صالح بنا سازند . در آن جا در کنار دست یابی انسانها به غنای مالی از غنای قلبی و روحی بهره مند می گردند ۲ و در کنار اتمام نعمت و وفور ثروت به اکمال اخلاق و فضیلتهای انسانی راه می یابند . ۳ کینه های اخلاقی از قلبها ریشه کن می گردد ۴ و دروغ و تزویر و نامردمی در روابط اجتماعی جای خود را به یک رویی و یک رنگی می بخشد و به واقع در چنین بستری است که رفاه و عدالت و امنیت نیز معنا و مفهوم و حقیقت خویش را بازمی یابند و جز با این نگرش همه جانبه به انسان و در کنار هم چیدن اجزای حقیقی او در برابر هم نمی توان به تعبیر رویای همیشگی انسان در تاسیس آرمان شهر انسانی پرداخت .

۲) علم و دانش

دوره ظهور دوران گسترش علم و دانایی است و مدینه فاضله اسلامی مدینه العلم است . با آمدن آن منجی حقیقی همان گونه که ظلم و بیداد جای خود را به عدل و دادگری می سپارد و همان گونه که نابسامانیهای مختلف اجتماعی به سامان می گراید به همان ترتیب نیز جهل و نادانی تبدیل به دانایی و فرزانگی می گردد و جهان از نور عقل و دانش آکنده می گردد . ۵

او می آید تا همان طور که جهان را لبریز از عدالت می سازد از دانایی و فرزانگی نیز سیراب سازد. نیروهای عقلانی توده ها را تمرکز بخشد و خردها و دریافتهای آنان را به کمال رساند . ۶ علوم و دانشهایی که در طول اعصار و قرون در پشت پرده ها مکنون مانده پراکنده سازد و مرزهای دانایی و یادگیری را تا سراپرده منازل و تا اعماق وجود تک تک انسانها اعم از زن و مرد گسترش بخشد . ۷

۳) جا به جایی قدرت

از ویژگیهای بسیار مهم در عصر ظهور جا به جایی قدرت و تغییر در ساختار آن است . حکومت در مدینه فاضله به دست توده های محروم و مستضعف جامعه است . آنان که پیش از ظهور بار سنگین فقر و بیچارگی و نامردمی را تحمل کرده اند و اکنون در راستای اجرای عدالت باید به حق مسلم خویش در وراثت و پیشوایی زمین دست یابند . ۸

بدین سان بهشت زمینی در عالم خارج واقعیت می یابد. با سیراب شدن زمین از عدالت با برخورداری همگان از رفاه و آسایش و امنیت با اتساع وجودی انسان و بازیابی تمامی ابعاد وجودی وی در ظرف تربیت و پرورش با گسترش علم و فرزانگی با مشارکت توده های محروم در امر تصمیم گیری و تغییر ساختار سیاسی جامعه . ۹

پاورقی :

.۱ « اسلام و بحران عصر ما » روژه دوپاسکیه ترجمه دکتر حسن حبیبی ۱۸ ـ.۲۱

.۲ « بحارالانوار » .۵۱ ۸۴

.۳ « همان مدرک » .۱۲۳

.۴ « منتخب الاثر » .۳۷۴

.۵ « بحارالانوار » ج .۵۱ ۷۵

.۶ « عصر زندگی » محمد حکیمی .۲۲۳

.۷ « کتاب الغیبه » نعمانی .۲۳۹

.۸ سوره « قصص » آیه .۵

.۹ چشم به راه مهدی (ع ) دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم ص ۲۰۶ ـ۲۰۴

تربیت و پرورش روح انسان ها و توجه به اخلاق و فضایل روحی از اساسی ترین برنامه های دوره ظهور است . مدینه فاضله عصر ظهور در عین حالی که شهر عدالت است شهر رفاه است و شهر امنیت . و در عین حالی که شهر تربیت است شهر سجایا و فضایل انسانی است

دوره ظهور دوران گسترش علم و دانایی است و مدینه فاضله اسلامی مدینه العلم است

او می آید تا همان طور که جهان را لبریز از عدالت می سازد از دانایی و فرزانگی نیز سیراب نماید نیروهای عقلانی توده ها را تمرکز بخشد و خردها و دریافت های آنان را به کمال برساند

از ویژگی های بسیار مهم در عصر ظهور جا به جایی قدرت و تغییر ساختار آن است . حکومت در مدینه فاضله به دست توده های محروم جامعه است