توپولف به جای توپولف

رپرتاژی برای پرنده های روسی

نمایشگاه هوایی روسیه که در شهر مسکو برگزار می شد چندی است به کار خود پایان داده ولی پخش رپرتاژهای این نمایشگاه در ایران همچنان ادامه دارد. رپرتاژهایی که گاه حد انصاف را نیز گذرانده و به چنین جملاتی ختم می شود؛ «هواپیماهای توپولف و ایلیوشین از نظر ایمنی نه تنها کمتر از هواپیماهای غربی نیستند، بلکه به مراتب از ایمنی بالاتری برخوردار می باشند.» حال وقتی گوینده این جمله مدیر عامل هواپیمایی جمهوری اسلامی(هما) باشد از هم اکنون باید آسمان ایران را قرق شده توسط هواپیماهای روسی دانست.

آن چنان که سعید حسامی ادامه می دهد؛ «هواپیماهای روسی هواپیماهای مدرن و پیشرفته یی هستند که هیچ کمبودی نسبت به انواع هواپیماهای غربی ندارند. مثلاً توپولف های ۲۰۴ جزء پیشرفته ترین هواپیماهای توپولف محسوب می شوند و می توانند با هواپیماهای مشابه یعنی ایرباس و بوئینگ به رقابت بپردازند. کشورها و شرکت های بسیاری نیز خواهان خرید این نوع هواپیما هستند.» اما این اظهارات مدیر عامل سازمان هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران نقض غرضی بیش نیست چرا که او بلافاصله می گوید؛ «راهی جز خرید هواپیماهای روسی نداریم. برای مقابله با کارشکنی های امریکا در صنعت هوایی کشور، باید به سمت و سوی خرید هواپیماهای روسی حرکت کرد.» اما گویا این توجیه صریح هم دیرهنگام خطاب به افکار عمومی مطرح شده چون حسامی چندی پیش از نهایی شدن قرارداد خرید پنج فروند هواپیمای توپولف به منظور اضافه شدن به ناوگان هوایی هما، خبر داده بود.

در واکنش به این اظهارات وزیر راه و ترابری گفت؛ بخش دولتی و خصوصی تمام توان خود را برای افزایش ظرفیت ناوگان حمل و نقل هوایی بسیج کرده اند و در خرید هواپیما توسط هواپیمایی هما محدودیتی وجود ندارد.

با این حال محمد رحمتی ایمنی پرواز را اولویت اول بخش حمل و نقل هوایی کشور اعلام کرد و اظهار داشت؛ در این بخش که لبه تیز تحریم امریکا وجود دارد، واقعاً پرسنل صنعت حمل و نقل هوایی کاری کرده اند که حتی کشورهای دوست امریکا، فکر می کنند این کشور خود به صورت مخفیانه به ایران قطعات هواپیما می دهد. وزیر راه و ترابری همچنین به اعتماد گفت؛ آنچه اکنون در ذهن من است خریدهایی از ایرلاین های کشورهای یونان، امارات و حتی امریکا است، چون آن ایرلاین ها فقط قصد فروش هواپیمای خود را دارند.

این اظهار نظر در حالی ابراز می شود که کارشناسان امر اجرایی شدن آن را غیرممکن می دانند. یک خلبان پروازهای بین المللی در این خصوص گفت؛ بر خلاف گفته ایشان خرید هواپیما از ایرلاین های خارجی و پرواز آنها با عنوان ایرلاین های ایرانی تقریباً غیرممکن است. به طوری که هم اکنون بسیاری از هواپیماهای به اصطلاح اجاره شده حتی با عنوان ایرلاین کشور اجاره دهنده پرواز می کنند و جهت استفاده از این عنوان خطوط هواپیمایی داخلی ناگزیرند علاوه بر اجاره بها، پرداخت اضافی تری داشته باشند.

وی اظهار داشت؛ این فضا به دلیل غیرممکن شدن خرید و حتی اجاره هواپیما از خطوط هوایی مطرح دنیا به وجود آمده و هم اکنون برخی خطوط در قالب قرارداد های اجاره ذکر شده به کشوری همچون ارمنستان که جایگاه ممتازی در حمل و نقل هوایی ندارد، متوسل می شوند. این هزینه اضافی باعث شده تا سود خطوط هوایی داخلی به شدت کاهش یابد و تا زمانی که تعیین قیمت بلیت هواپیما برای ایرلاین های خصوصی آزاد نشود و هما همچنان مشمول یارانه های دولتی باشد، نمی شود در انتظار بهبود خدمات و افزایش ایمنی پرواز بود.

وزیر راه و ترابری همچنین در توجیه امنیت پرواز های ایرانی به اعتماد گفت؛ تنها سانحه هوایی جدی که در دو سال گذشته در بخش تجاری رخ داد مربوط به سانحه سقوط هواپیما در مشهد است. در سانحه هوایی مشهد مساله تحریم تاثیری نداشت چون خطای انسانی بود. در کل سوانح هوایی که ۳۰ سال اخیر رخ داده تنها ۱۵ سانحه باعث کشته شدن مسافر شده است. عواملی که باعث می شود ایمنی هواپیما پایین بیاید را با صرف هزینه و زمان بیشتر حذف می کنیم یعنی بخشی را مردم با تاخیرها و سرگردانی تحمل می کنند و بخش دیگر در هزینه های اضافه و صرف زمان بیشتر توسط گروه فنی و تعمیرات پوشش داده می شود. اما نه تحریم و نه هیچ عامل دیگری باعث پرواز هواپیما بدون ایمنی کامل نمی شود.

در این خصوص نیز یک خلبان پروازهای داخلی گفت؛ صد درصد با اظهارات جناب وزیر راه و ترابری مخالفم. ایشان در سوانح هوایی از خطای انسانی سخن به میان می آورند ولی سوال من این است که علت وقوع این خطای انسانی چیست؟ لابد ایشان Wind Chear را شاهد ادعای خود مطرح می کنند ولی قطعاً اطلاع دارند که این پدیده در ۹۹ درصد موارد از سوی خلبان قابل مهار است.

حداقل با سیستم خودکار ایمنی هواپیما وقوع این پدیده به اطلاع خلبان می رسد و آن یک درصد هم احتمال دارد که زمان نهایی فرود رخ دهد و شاید امکان مهار وجود نداشته باشد.

وی افزود؛ البته در شرایط فعلی طبیعی است که احتمال وقوع خطای انسانی افزایش می یابد. چون به دلیل ضعف قطعات اکثر سیستم های خودکار هشدار فنی هواپیماهای ما از کار افتاده و خلبان ایرانی علاوه بر انجام وظایف معمول شخصاً باید نقش آن سیستم کنترلی را نیز ایفا کند. به همین دلیل است که برخی اوقات مسافران از پروازهای بدی که داشته اند گلایه می کنند چون خلبان ها گاه در کنترل کامل هواپیما دچار مشکل می شوند و بخشی از این مساله را ناگزیر مسافران تحمل می کنند. در نبود این سیستم کنترلی برخی ایرلاین ها با لغو پروازهای خود مواجه شده اند.

در همین حال وزیر راه و ترابری با تایید این ادعا درباره لغو پرواز ماهان به انگلستان روز شنبه به ایسنا گفت؛ ماهان یکسری از مقررات را در هواپیمایش رعایت نکرد و این امر باعث شد هواپیمایی انگلستان به آن اجازه نشست و برخاست ندهد تا آن اشکالات را برطرف کند. در اتحادیه اروپا پذیرفتند که یک سیستم دیگری روی هواپیما نصب شود که این سیستم جدید است. در برخی از هواپیماها نصب شده است و ماهان گفته بود با اجازه هواپیمایی کشور فرانسه این سیستم نصب نشود تا وقتی برای چک سی به فرانسه می رود همزمان این سیستم روی آن نصب شود اما دولت انگلستان قبول نکرد لذا اجازه نداد که ماهان با این هواپیما به منچستر پرواز کند.

در مقابل این خلبان پروازهای داخلی تاکید می کند؛ محدودیت های فروش قطعات هواپیما به ایران روز به روز بیشتر می شود و شرکت های کوچک اروپایی نیز از فروش قطعه به ایرلاین های ایرانی حتی ایرلاین های خصوصی سر باز می زنند. آن گونه که شرکت فرانسوی طرف قرارداد ماهان اخیراً از تامین قطعات هواپیمایی ماهان سر باز زده است.

به این ترتیب باید در انتظار افزایش تاخیر پروازها بود. با این وجود رحمتی تاکید کرد؛ مصرف کنندگان هواپیما فکر می کنند چون هواپیما گران تر و کمی شیک تر است باید حتماً سر ساعت هم پرواز کند و تاخیر هم نداشته باشد. اما هواپیما تاخیرات متوسطی دارد و این امر هم علل مختلفی دارد. وزیر راه و ترابری درباره قرارداد تولید مشترک توپولف توسط ایران و روسیه نیز تصریح کرد؛ ما در این مقطع تاریخی خاص که تحریم ما طولانی شده است سه رویکرد داریم. یکی اینکه از هر طریقی که شده با خرید هواپیمای دست دومی که مشمول تحریم نمی شوند ناوگان هوایی خود را سر پا نگه داریم.

رویکرد دیگر این است که هواپیمای شرقی نو بخریم که مشمول تحریم نمی شود مثل توپولف . ما توپولف ۲۱۹ را برای خرید انتخاب کردیم و قرارداد پنج فروند از آن بسته شده است و فکر می کنم تا ۵/۱ سال آینده آماده شود. البته ایروشین هم هواپیمای روسی خوبی است که تولیدش آغاز شده است. یک رویکرد دیگر هم هست و آن اینکه به تولید داخل هم اعتنا کرده و آن را تقویت کنیم. مثل ایران۱۴۰ که برای ۱۰ فروند آن قرارداد بسته ایم تا سازنده آن را بسازد و تحویل دهد. اما مطابق اخباری که از سوی وزارت صنایع و معادن منتشر شده به نظر می رسد که در مبادله یی پایاپای و تا پیش از تحویل توپولف های روسی صادرات اتوبوس های ایرانی به روسیه تا پایان امسال آغاز شود.

اتوبوس هایی که در خصوص آنها مدیرعامل ایران خودرو دیزل گفت؛ اتوبوس های ایران خودرو دیزل در مقایسه با اتوبوس هایی که از اروپا به روسیه وارد یا در داخل کشور مونتاژ می شوند، از قیمت رقابتی تری برخوردارند و مردم این کشور اتوبوس ایرانی را ترجیح می دهند.

علی حق