جمعه, ۱۲ بهمن, ۱۴۰۳ / 31 January, 2025
گاهی به آسمان نگاه کن
وقتی به رویاهای دوران کودکیام فکر میکنم خندهام میگیرد. مثل خیلی از بچهها دوست داشتم به ماه بروم و آن را از نزدیک ببینم و روی سطح آن راه بروم. فکر میکردم اگر به ماه بروم میتوانم برای همه آدمهای زمین دست تکان بدهم و جالبتر اینکه خیال میکردم آنها هم دست تکان دادن مرا میبینند و جواب میدهند. از اینکه بتوانم زمین را از دور ببینم و دریاها و خشکیها و آدمها و خانهها را با دقت پیدا کنم خیلی مطمئن بودم! کمی که گذشت از دیگران شنیدم که زمین خیلی از ماه دور است فهمیدم نمیشود از آن فاصله خیلی دور آدمهای کره زمین را دید چه برسد که دست تکان دادنشان را! بخشی از تخیلات و رویاهای دوران کودکی همه ما به آسمان و چیزهای شگفتانگیز ی که در آن است بر میگردد.
آن وقتها چهقدر از دیدن ماه و ستارهها و خورشید و شاید یک شهاب کوچک که در ثانیهای از جلوی چشممان میگذشت به وجد میآمدیم و ذوق زده میشدیم... در روز جهانی نجوم شاید بشود به یاد آن روزهای کودکی و به دنبال علاقهای که به جذابیتهای آسمان داشتیم و برای یافتن خیلی از سؤالهایی که ذهنمان را مشغول میکرد به پارکها سری بزنیم و با منجمانی که تلسکوپها را به سطح شهر میآورند همراه شویم. اینطوری شاید بشود سطح ماه و خیلی از زیباییهای آسمان را از نزدیک (البته با تلسکوپ!) دید و مثل کودکی ذوق زده شد.
● روزی برای دیدن زیباییهای شب
بنا بر تعریف اتحادیه جهانی نجوم، روز نجوم روزی است در فصلی مناسب مثل بهار که بتوان در این روز زیباییهای آسمان را به مردم نشان داد. فرصتی که بشود در آن تا حد امکان مردم را بیش از هر زمان دیگری با آسمان آشنا کرد و تجربیات جذاب و شیرینی را که منجمان از رصد آسمان به دست میآورند با مردم به اشتراک گذاشت. هدف از تعیین این روز در کشورهای دنیا و تلاش برای برگزاری بهتر آن صرفا آشنا کردن همه با آسمان و سهیم کردن مردم در زیباییهای بینظیر آن است و نه چیز دیگر.
برای تعیین روز جهانی نجوم در هر سال از یک قاعده مشخص استفاده میشود. از ۱۵ آوریل تا ۱۵ می روزی را انتخاب میکنند که ماه در حالت تربیع اول (شب هفتم ماه قمری) قرار دارد و آن روز را روز نجوم و هفته قبل از آن را هفته نجوم اعلام میکنند .علت آن هم این است که در این روزها موقعیت آسمان بهتر است و همچنین وقتی که ماه در وضعیت تربیع اول قرار دارد، هنگام ظهر طلوع میکند و حدود ۶ بعد از ظهر به بیشترین ارتفاع خود میرسد و نیمه شب غروب میکند و از ظهر به بعد میتوان با دوربینها و تلسکوپهای کوچک پستی و بلندیهای ماه را به مردم نشان داد.
در ایران معمولا این روز را، جمعه قبل یا بعد از روزی که اتحادیه نجوم انتخاب میکند به عنوان روز جهانی نجوم اعلام میکنند تا مردم بتوانند با فراغت بیشتری که در این روز دارند به پارکها و محلهای برگزاری این مراسم بروند و یک روز با طبیعت آسمان شب را در کنار خانواده خوش بگذرانند.
در واقع این دستورالعمل اتحادیه نجوم است که هر کشوری با شرایط خاص خود روز نجوم در هفته نجوم را در همان کشور خود تعیین کند
● تولد روز نجوم
این تصور عموم مردم در سراسر جهان است که فکر میکنند علم همیشه چیز عجیب و غریب و پیچیدهای است که غیر از دانشمندان کسی از آن سر در نمیآورد و از ارتباط آن با زندگی روزمره و زیباییهای آن در محیط اطرافشان اطلاعی ندارند. روز نجوم میخواهد این فاصله را بردارد و دانشمندان و محققان و مردم را با هم دعوت به یک ضیافت بکند. این طوری هرکسی هر سؤالی در این زمینه دارد از محققان این رشته میپرسد و بدون هیچ هزینهای پاسخ میگیرد و گاهی هم میتواند پاسخ سؤالش را از دریچه تلسکوپهایی که بین مردم و در سطح شهر آورده میشود بگیرد.
قصه این موضوع به ۳۰ سال قبل بر میگردد، در بعضی از کشورها یک یا چند روز در آزمایشگاهها و رصد خانهها را به روی مردم باز میگذاشتند تا همه بتوانند با فعالیت علمی از نزدیک آشنا شوند.
اما چون در اغلب کشورها معمولا رصدخانهها در ارتفاعات اطراف شهرها قرار دارند، رفتن به این مکانها برای مردم سخت بوده و به همین خاطر اخترشناسی به نام «داگ برگر» پیشنهاد داده که به جای اینکه مردم را به خارج شهرها و مناطق دور دست بکشانیم بهتر است در روزی مشخص از سال تلسکوپها را به میان مردم بیاوریم او با خود فکر کرده بود که چطور میشود لذتی را که در دنیای نجوم و آسمان شب نهفته است به مردم نشان بدهد و با ایدهای که داد باعث شد که اولین روز نجوم متولد شود. این ایده ابتدا در انجمن نجوم کالیفرنیای شمالی اجرا شد و در سال ۱۹۷۳ اولین روز نجوم با آوردن تلسکوپها به میان مردم برگزار شد و سپس انجمنهای نجوم آمریکا به سرعت برای برگزاری این روز برنامهریزی کردند و این رویداد از مرزهای آمریکای شمالی گذشت و امروز بسیاری از کشورها علاقهمند به برگزاری روز نجوم در کشورشان هستند. معمولا هر سال شعارهایی هم برای این روز انتخاب میشود مثل «به بالا نگاه کنید.»(!)
● اولین روز نجوم در ایران
در کشور ما هم اولین بار در سال ۱۳۸۰روز نجوم در رصدخانه زعفرانیه تهران برگزار شد. اما در سالهای بعد این مراسم در کشورمان با گستردگی و شکوه بیشتر برپا شد و هر سال با خلاقیتها و نوآوریهای انجمن نجوم در شهرهای مختلف بر زیباییاش افزوده شد .در این یک دهه ایران توانسته به تجربیات ارزشمندی در زمینه برگزاری مراسم دست پیدا کند و ۲ بار هم برنده جایزه ویژه جهانی باشد. در سال ۱۳۸۵بیش از ۱۰۰گروه در کشور روز نجوم را به خوبی برگزار کردند که از بین آنها گروه نجومی آسمان توس مشهد برنده جایزه بهترین مراسم در کشور شد. با توجه به پیشینه ایران در زمینه نجوم و اخترشناسی و توجه به نقشی که ترویج درست و صحیح علم میتواند در توسعه علمی کشور بازی کند. امروز جامعه نجوم آماتور و حرفهای ایران از همه گروهها و علاقهمندان و رسانهها و انجمنهای علمی خواسته که با تأکید بر موقعیت حساس کشور در این زمینه با برنامهریزی فعالیت کنند.
● روز نجوم سال ۹۰
امسال با توجه به وضعیت ماه در آسمان و به پیشنهاد تعدادی از گروههای نجومی و فعال در کشور، انجمن نجوم کشور تصمیم گرفته است که روز نجوم را ۲۳ اردیبهشت ماه قرار بدهد و از ۱۷ تا ۲۳ اردیبهشت را هفته ملی نجوم اعلام کرده است. انجمن نجوم کشور برای اطلاعرسانی برنامههای مربوط به مراسم این روز در سراسر کشور اقدام و در سایت www.asiac.ir مکانهای برگزاری مراسم در استانهای کشور را اعلام کرده است. همچنین در سایت www.toossky.com مربوط به گروه «آسمان توس» که در مشهد فعال هستند میتوانید مکانهای برگزاری مراسم روز نجوم را با جزئیات بیشتر بخوانید. این روز در مشهد امسال در مجموعه خانه علوم بوستان کوهسنگی برگزار میشود.
● چگونه یک روز نجومی برگزار میشود؟
باید توجه داشت که همانطور که گفتیم هدف از این روز فقط آشنایی مقدماتی و لذت بردن از پدیدههای آسمان شب است و کسانی که برگزار کننده این روز در شهر خود هستند نباید با دادن اطلاعات سنگین و پیچیده به مردم، شیرینی و جذابیتهای این علم را از بین ببرند.
مکانیابی برای برگزاری مراسم روز نجوم هم یک مورد مهم است، پر ترددترین مکانها مثل پارکها و فضاهای سبز سطح شهر که بیشتر در معرض دید مردم است و همچنین فرهنگسراها و میدانهای اصلی شهر که فضایی برای نصب پوستر دارند بهترین مکان برای برپایی یک مراسم خوب و جذاب است.
متناسب با انتخاب مکان برگزاری مراسم در صورت امکان برای علاقهمندان فیلمهای مرتبط و مستند در زمینه نجوم هم پخش میشود. برپایی نمایشگاههای عکس و کتاب هم معمولا برای روز نجوم در نظر گرفته میشود. پوستر و بروشورهایی که اطلاعات مرتبط را به علاقهمندان میدهد همیشه جزئی از یادگاریهایی است که برگزارکنندگان به مردم میدهند و در واقع مهمترین و بهترین هدیه، تصویری است از آسمان شب چه از دریچه تلسکوپها و دوربینها و چه از چشم در ذهن ما برای همیشه نقش میبندد. هدیهای باعث شادی و لذت ما میشود، رایگان است و هرچهقدر کوتاه اما لحظهای ما را از دنیای پر از استرس و اضطراب اطرافمان جدا میکند و به جایی میبرد که کوچک بودن و بیارزش بودن خیلی از مسائل روزمره را به ما نشان میدهد.
نویسنده: مریم ملی
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست