تلنگری بر یک ذهنیت معاصر

نگاهی به فیلم «سعادت آباد» جدیدترین ساخته «مازیار میری»

علاقه‌مندی سینما به انعکاس رویدادهای و مسائل و مشکلات اجتماعی بر روی پرده نقره‌ای، نکته‌ای قابل ستایش است و اینکه فیلمسازان جوان ما بعد از موجی که فیلم «درباره الی» اصغر فرهادی بوجود آورد تمایل زیادی به زبان این سینما نشان داده‌اند حاکی از ذهن‌های باز آنان با افکاری قابل تامل است.

همچنین پرداختن به مقوله‌ای که حریم آن در بازسازی صحنه‌های سینمایی همیشه با محدویت‌هایی مواجه بوده، کاری سخت و دشوار است. علی‌الخصوص که این حیطه درباره انعکاس روابط زنان و مردان در حریم خانواده باشد. «سعادت آباد» فیلمی به شدت امروزی و منعکس‌کننده آدم‌های متوسط پایتخت‌نشین است. کاراکترهایی که امروزی فکر می‌کنند، لباس می‌پوشند و روابطشان شدیدا تحت تاثیر نگرش جامعه امروز است. «مازیار میری» که در بررسی کارنامه او فیلم‌های؛ «قطعه ناتمام»، «به آهستگی»، «پاداش سکوت» و «کتاب قانون» به چشم می‌خورد، این بار دوربین‌اش را به درون آپارتمانی در تهران امروز آورده است و با استفاده از نماهای بسته داخلی در بیشتر سکانس‌ها تنهایی و دلتنگی کاراکترهایش را در بازخورد خیانت زن و مرد به خوبی تصویر کرده است. بخصوص که با دقت نظری که او و فیلمبردارش در تصویرسازی اثر داشته‌اند این محدویت نه تنها بیننده را اذیت نمی‌کند بلکه انتخاب لوکیشن و نوع دکوپاژ «میری» باعث بروز خلاقیت در فضاسازی فیلم هم شده است.

موضوع اصلی فیلم انعکاس ظرافت‌های روابط بین زن و مرد در خانواده است. «میری» و فیلمنامه‌نویس‌اش «امیر عربی» برای حفظ حرمت‌ها با ظرافت و باریک‌بینی خاصی لحن تلخ خود را در بازپروری کاراکترها پیاده کرده و این توازون و تعادل را در بیشتر سکانس‌ها و اوج و فورد فیلم حفظ کرده‌اند. فیلم نه سعی دارد با سکانس‌های سوزناک همدردی تماشاگر را بدست اورد و نه اصراری در بیان بی‌پروای حقیقت دارد. آنچه در قاب تصویر منعکس شده لحظاتی از زندگی سه زوج تحصیل کرده پایتخت‌نشین است که در حیاتی‌ترین لحظات زندگی زناشویی‌شان مورد محک قرار می‌گیرند.

فیلم همچنین در تصویر طلاق‌های پنهان که امروز در جامعه معاصر ما به شدت باب شده، به خوبی عمل می‌کند. دقت نظر «مازیار میری» در پیاده‌سازی فیلمنامه هوشمندانه «امیر عربی» سبب شده است این فیلم اثری کامل باشد که توازن در بازسازی کاراکترها و کشف نکات ریز فیلمنامه تماشاگر را به وجد می‌آورد. به نوشته آرتنا؛ نکته مهم دیگر حضور «همایون اسعدیان» بعنوان تهیه کننده اثر است که در بسیاری از سکانس‌ها حضور پنهان تهیه‌کننده آشنا با قواعد فیلمسازی به خوبی مشهود است. فیلم هیچ اصراری به داستان‌گویی سَر راست ندارد، بلکه این تماشاگر است که درپایان همه سکانس‌های فیلم در انتهای قصه اطلاعات را مانند تکه‌های پازل کنار هم قرار می‌دهد تا به یک تصویر کلی برسد. ماجرا حول محور سه زن و سه مرد شکل می‌گیرد؛ لاله، تهمینه و یاسی در کنار علی، بهرام و محسن سه دوست قدیمی هستند که به مناسبت تولد محسن یک شب کنار هم جمع می‌شود. کل ماجرا در همین شب رخ می‌دهد.

نکته‌ای که در نگاه کلی «سعادت آباد» را اثری دلنشین کرده به غیر از کاراکترهایی که تماشاگر به شدت با آنها ارتباط برقرار می‌کند، ریتم مناسب فیلم و نوع روایت در فراز و فرود قصه در کنار دکوپاژ خوب و فیلمبرداری آن است. همچنین انتخاب بازیگران نیز بسیار شایسته صورت گرفته است و همه چهره‌های به خوبی با کاراکتر مورد نظر ارتباط برقرار کرده‌اند. بازی «لیلا حاتمی» مانند همیشه بی‌نقص است، «مهناز افشار» بازی کنترل شده‌ای را ارائه کرده و «حامد بهداد» هم از تمام توانش بهره گرفته است. «امیر آقایی» و «حسین یاری» نیز در ایفای نقش‌هایشان موفق هستند. فیلم در القای حس شک و تردید کاراکترها به بیننده خوب است و در پایان تماشاگر در حالی‌که به نکات ریز روابط بین این زوجین دست یافته با توجه به نوع روابط تصویر شده حق را به همه کاراکترها می‌دهد.

در نگاه کلی «سعادت آباد» تلنگر کوچکی بر یک ذهنیت معاصر است که ما بارها و بارها ابعاد و ریزه‌کاری‌هایش را در زندگی تجربه کرده و یا دیده‌ایم اما شاید همیشه آن را دست کم گرفته‌ایم. نکته‌ای که شاید تا به امروز هیچ فیلمی مانند «سعادت آباد» نتوانسته است آن را اینگونه عریان به خاطر ما بیاورد. نگاهی جدید به زندگی و تجربه‌های بعضا تکرار پذیرش در جامعه‌ای که دست کم نیمی از آن باید در سعادت زندگی کنند. «سعادت آباد» تجربه‌ای عمیق و تلخ است از ناپایداری روابط عاطفی در جامعه مدرن.