چرا باید ملک سلیمان را دید

فیلم سازی در کشور ما با وجود گذر از سی سالگی انقلاب و به زعم برخی ۱۰۰ سالگی سینما در ایران ـ رویایی خنده دار ـ همچنان بر همان پاشنه بساز و بفروش پیش می رود

۱) فصل تازه ای در فیلم سازی کشور

فیلم سازی در کشور ما با وجود گذر از سی سالگی انقلاب و به زعم برخی ۱۰۰ سالگی سینما در ایران ـ رویایی خنده دار ـ همچنان بر همان پاشنه بساز و بفروش پیش می رود. در واقع ادعای بین المللی شدن سینمای کشور با وضع موجودی که پرچمداری سینما به دست «ها» افتاده است و از اخراجی هایش گرفته تا افراطی هایش و در آینده اسقاطی ها و ادخالی ها و اشرافی ها و...در کنار تولید بدون هدف و افزایش کمیت به بهانه فضای باز و نداشتن سالن مناسب و نساختن سالن متناسب با جمعیت و...یک لطیفه اس ام اسی است. در چنین فضایی ساخت فیلمی در طراز «ملک سلیمان» سینمای ایران را در بازار جهانی فیلم به یکباره؛ چند پله به جلو می برد. و این فی نفسه هم جای تقدیر دارد و هم ملاکی برای تماشای این فیلم. به واقع پس از تماشای این فیلم مخاطب ایرانی که یادگرفته در سالن تاریک سینما یا خمیازه بکشد و یا به لودگی های روحوضی برخی به اصطلاح بازیگر کمدی بخندد، با غروری خاص و لبخندی حاکی از اعتماد به نفس از سالن سینما خارج می شود چرا که فیلمی را دیده که تا کنون در سینمای ملی نمونه اش وجود نداشته اگرچه در این باره هم حرف هایی هست که در ادامه خواهیم گفت. منتها مخاطب داستان می توانیم و می شود را به راحتی در طول فیلم و پس از تماشای آن در ذهن خود مرور خواهد کرد.

۲) یک سینمای پاک و انسانی

«ملک سلیمان» شهریار بحرانی، از آن ( دست فیلم هایی است که در روزهای فعلی سینما کمتر می توان نمونه اش را یافت؛ از آن دست فیلم هایی که بشود خانوادگی در تاریکی سالن نشست و از تماشای یک فیلم سینمایی در جمهوری اسلامی وارد شده به دهه چهارم، خجالت نکشید و دائم حواس بچه ها و همسر را پرت نکرد که چیزهایی نشنوند و یا نبینند! یک سینمای پاک و انسانی است که دست بر قضا و بر خلاف تصور بسیاری از اهالی سینما، به واسطه داستان جهانی اش، مخاطب جهانی نیز خواهد داشت؛ داستان این فیلم نه به خاطر اینکه بر اساس روایتی قرآنی است و یا داستان پیامبری الهی است بلکه به این دلیل که بر اساس فطرت انسان ها حرکت می کند، مخاطبی جهانی دارد، «خیر و شر» و داستان تقابل این دو از ابتدای تاریخ تا ابد برای هر مخاطبی با هر نژاد و مذهبی، جذابیت دارد؛ خاصه اینکه این فیلم اگرچه رنگ و بوی قرآنی - دینی دارد اما بر خلاف آثار تولید شده در این ژانر، کم فروشی نکرده است و در بالاترین سطح و بهترین کیفیت تولید شده است و این هم از وجوه ممیزه این فیلم نسبت به سایر فیلم های این ژانر است.

۳) دیدار با پیامبری عزیز

داستان حضرت سلیمان(ع) را اگرچه اکثر مسلمانان و یا شیعیان بر اساس معجزات الهی این پیامبر شنیده اند، اما ملک سلیمان وجهی دیگر از زندگی این فرستاده الهی را به نمایش می گذارد، به طوری که «فتنه» در جامعه و برخورد مردمان با آن را به خوبی لمس

می کنیم، کشتی نجات سلیمان نبی در واقع بر بالهایی از «تقوا و اطاعت از پروردگار» و البته به نوعی اطاعت از ولی خدا بر روی زمین، امت پیامبر را نجات می دهد. دیدار با پیامبری که شدیدا درگیر امت خویش بوده، در دورانی که جهان در انتظار ظهور موعود است، باید لذت بخش باشد.

۴) جلوه های ویژه فیلم

ملک سلیمان بدون تردید، شاهکاری است در حوزه فیلمبرداری، موسیقی و جلوه های ویژه. که در دو تای آخر نمی توان زیاد مکث کرد ولی بر فیلمبرداری فوق العاده فیلم می توان افتخارآمیز درباره اش سخن گفت. شاید وسواس بحرانی برای تولید موسیقی و جلوه های ویژه در خارج از کشور در گام نخست قابل توجیه باشد اما برای قسمت های بعدی ملک سلیمان و برای اینکه ما به یک فیلم صددرصد ایرانی افتخار کنیم، شاید این استفاده از نیروهای غیر بومی زیاد جالب نباشد.

با این حال موسیقی محشر و جلوه های بصری قابل قبول فیلم از نقاط قوتی است که تماشای فیلم برای یک بار را به شدت توجیه پذیر می کند.

و اما بعد...

ملک سلیمان اگرچه داستانی قرآنی دارد و بر همین مبنا با فطرت مخاطب درگیر است و بالطبع مخاطبی جهانی خواهد داشت و در در اکران بین المللی هم موفقیت های چشمگیری خواهد داشت؛ اما به واسطه روایت قصه و عناصر سازنده درام با مشکلاتی مواجه است که نسبت به «مریم مقدس» برای کارگردان یک گام به جلو محسوب نمی شود.

«ملک سلیمان» اگرچه با جذابیت های بصری مخاطب ایرانی را با یک فضای جدید در فیلم سازی مواجه می کند و در بسیاری از وجوه سینمایی قابلیت هایی بالاتر از سینمای ایران و همچنین «مریم مقدس» دارد اما بدون تردید در نوع روایت قصه و پیش بردن داستان به پازلی به هم ریخته شبیه است که هرگز تا پایان فیلم به شکلی قاعده مند و منسجم در کنار هم جمع نمی شود و مخاطب را با یک مجموعه به هم پیوسته روبرو نمی کند.

شاید مشکل اصلی «ملک سلیمان» در تعریف ژانر باشد و یا هدف طراحی شده پیش روی گروه سازنده باشد؛ بحرانی گویا در این فیلم بر سر دوراهی فیلم فاخر و دینی گرفتار شده است؛ به عبارتی هم نگاهی به داستان قرآنی فیلم و شکل منطقی و جذاب روایت آن دارد و هم نیم نگاهی به پروداکشن عظیم پروژه، همین درگیری با هدف، او را از هردوی این مقولات بازداشته است و نه در بحث اتکا به جلوه های ویژه در غایت ظاهر شده و نه در زمینه بیان یک داستان قرآنی نو و ناشنیده و یا کمتر شنیده شده.

به بیان دیگر ملک سلیمان قرار بوده بر داستان قرآنی و جلوه های سمعی - بصری خود اتکا کند که در نسخه نهایی و نمایش داده شده هردوی این بخش ها دارای اشکال است و دست بر قضا روایت داستان با اشکالات بیشتری مواجه است.

ملک سلیمان، خوب آغاز نمی شود، جنبه هایی که قرار است از شخصیت یک پیامبر الهی با ویژگی های منحصر به فرد برای مخاطب تا حدی آشنا به حیات این پیامبر، به نمایش بگذارد، یا نیست و یا به شدت کمرنگ است. در واقع مخاطب در سرتاسر فیلم هرگز از معجزات الهی سلیمان نبی(ع) چیزی نمی بیند جز صحنه هایی از ارتباط با خداوند و یا آنجا که به اذن پروردگار اجنه به لباس ظاهر مبدل و با چشم دیده می شوند، حال آنکه مخاطب با پیش زمینه ای که از حضرت سلیمان(ع) در ذهن دارد، منتظر ارتباط او با مخلوقات غیر انسانی و یا گفت وگو با باد صباست، چیزی که در این فیلم اصلا به چشم نمی آید و امیدواریم در قسمت های بعدی دیده شود.

در مجموع «ملک سلیمان» یک نقطه آغاز است؛ نقطه آغازی برای سرمایه گذاری جهت تولید آثار دیدنی و دینی، نه از آن دست آثاری که در شعارزدگی و سطحی گرایی می مانند و نه از آن دست فیلم هایی که تنها بر بال تکنیک سوار می شوند و از محتوا طرفی نمی بندند برای همین باید امیدوار بود قسمت دوم ملک سلیمان با رفع این نقایص، عیار تازه ای از فیلم سازی مبتنی بر روایت قصه های قرآنی را به تصویر بکشد.

ناگفته نماند که تلاش ستودنی بحرانی در ساخت ملک سلیمان بر هیچکس پوشیده نیست اما بیان برخی نکات مذکور تنها به این دلیل است که توقع از او و فیلم سازی اش به مراتب بیشتر از آن چیزی است که در سلیمان نبی مشاهده کردیم؛ ضمن اینکه بحرانی باید ایمان بیاورد همانطور که در سپردن برخی امور فیلمش به حرفه ای ها در خارج از ایران تکیه کرده، برای بازیگران فیلمش نیز باید چنین وسواسی را می داشت و بهترین ها را برای این فیلم تاریخی و ماندگار انتخاب می کرد و نه تصویری که از برخی بازیگران در ذهنش نقش بسته و سالهاست در ایفای برخی نقش ها حضور دارند و یا به تازگی از پروژ ه ای تاریخی به پروژه ای دیگر می روند و کارنامه حرفه ای بازیگری شان در حد چند فیلم و سریال مذهبی با برخی فیلم سازان شناخته شده است.

● در قسمت های بعد خواهید دید!

در قسمت اول «ملک سلیمان» داستان از مشاهدات حضرت سلیمان(ع) شروع می شود؛ خداوند از طریق آن زمینه ای ایجاد می کند تا حضرت سلیمان(ع) متوجه ضعف های بنیادین حکومت خودش شود. اولین قدم برای بنا کردن ملک این پیامبر(ع) نزدیک شدن به عالم اجنه و شیاطین و در نهایت به تسخیر درآوردن آنان است. راهکاری که خداوند در قرآن مطرح می کند و در آن مردم را به رعایت تقوا و اطاعت از ولی خود رهنمون می کند.

اما قسمت بعدی فیلم ماجرای «ملک» است که حضرت سلیمان(ع) با شکوه تمام آن را اداره می کند، اما چون اجازه نابودی کامل شیاطین را از سوی خداوند ندارد، این بار اتفاق عجیبی می افتد و مردم به سراغ شیاطین می روند و سحر و جادو طلب می کنند. اینجاست که درمی یابیم جهاد اول جهاد اصغر بوده و حالا جهاد اکبر در راه است. در این دوران است که همه ملت کافر می شوند غیر از سلیمان نبی(ع).

در قسمت سوم «ملک سلیمان» نیز ادامه برپایی ملک را خواهیم دید تا جایی که اعمال مثبت انسان تبدیل به وجوه مادی می شود و برزخیات کمرنگ

می شوند و صور مثالی افعال را می بینیم و در نهایت فیلم با حضور بلقیس و ایمان آوردن او که نماد ایمان آوردن بشر است ادامه می یابد و با ماجرای مرگ سلیمان نبی(ع) به پایان می رسد.