یا بگذرد یا بشکند کشتی در این گرداب‌ها

ما کدام دارای کدام یک از تیپ های چهارگانه هستیم؟
۱- تیپ بی تفاوت
۲- تیپ قاضی
۳- تیپ دانا
۴- تیپ تسلی بخش

وقتی کشتی زندگی آدمی در تاریکی نادانی و خطا، به کوه یخی که در لایه های پنهان واقعیت ها حرکت می کند، برخورد می کند و در هم می شکند. وقتی به هر دلیلی در سیلاب تند رنج ها غرق می شوی و با امواج سرکش هستی، فرا می روی و فرود می آیی. وقتی جهانت از این که هست تنگ تر می شود و پتک سنگین شکست را بر پیشانی زندگی ات احساس می کنی. وقتی به اشتباه، تا انتهای کوچه ی بودنت راه می روی و خود را در بن بست می یابی. وقتی همه ی راه ها برایت تمام می شود و خودت را در استیصال کامل می یابی. در این وقتی های دردناک، دیگران چه می کنند؟ چه واکنشی نشان می دهند؟ چه برخوردی می کنند؟ با کشتی شکسته در غرقاب واقعیتهای سترگ، چه مواجهه یی دارند؟

در چنین اوضاع تلخی، چهار گونه مواجهه و چهار نوع واکنش از سوی دیگران قابل تفکیک است:

۱- تیپ بیگانه:

بی تفاوتی. بی خیالی. شتر دیدی، ندیدی. خود را کنار کشیدن. با صدای بلند به دیگران بگویی که به من چه؟. نوعی کرختی عاطفی. بی احساسی. و چشم ها را به روی واقعیت ناگوار بستن. مسئله ی دیگران را از آن خود ندانستن.

۲- تیپ قاضی در دادگاه:

محاکمه کردن. شماتت کردن. اخم کردن. فریاد زدن. دنبال مقصر گشتن. محکوم کردن. گذشته را دائما به رخ آدمی کشاندن. آدمی را به شرمساری کشاندن. عرق شرم و خجالت بر پیشانی شکست خورده نشاندن.

۳- تیپ دانای کل:

توصیه کردن. نصحیت کردن. دور ایستادن و به قضاوت نشستن. در مقام دانای کل نشستن و حکم راندن. تحلیل کردن. به چه باید کردها پرداختن.

۴-تیپ تسلی بخش:

شفقت ورزیدن. مهرورزیدن. بی آنکه به دنبال علت باشد، بی آن که به دنبال متهم بگردد، بی آن که شکست خورده را شرمنده کند، دست های عاطفه را می گشاید و شخص در هم شکسته را در آغوش گرم خویش می گیرد. دست کم در زمانه ای که درد، جهان او را تاریک و سخت کرده است، در پی علت و مقصر نمی شود. او به تمامی می خواهد کشتی متزلزل و ویران را بازگیرد و دردها را علاج نماید. اینان روح های بزرگ و حساس دارند. می دانند که آدمی در هنگامه ی رنج، چه می کشد. بدین سبب، همدلانه با موضوع مواجه می شوند. درد را می فهمند. این گروه به مسئله نگاه نمی کنند بلکه به آن شخص که زیر بار مسئله و لابلای چرخ دنده ی زندگی دارد خرد می شود و مضمحل می شود، می نگرند و تمام نیروی خویش را مصروف نجات او می کنند. بدون محاکمه. بدون شماتت. بدون منت.

شیوه ی چهارگانه ی مواجهه با رنج و غم دیگران و یا شکست های آنان در زندگی های شان، کم و بیش رایج است. البته در واقعیت بیرونی، این چهار شیوه به صورت خالص و ناب کم تر دیده می شود بلکه همواره مخلوطی از آنها وجود دارد. باید دید کدام یک از این چهار سنخ، وجه غالب رفتار است.

هم چنین نحوه ی مواجه با دردهای هولناک دیگران بستگی به ساختار روانی، تعلیم و تربیت، قدرت فهم و ادراک و ظرفیت های افراد دارد. از آن جا که افراد در هر یک از این مختصات با هم متفاوتند، با شیوه ای متفاوت نیز برخورد می کنند.

ما کدام دارای کدام یک از تیپ های چهارگانه هستیم؟

۱- تیپ بی تفاوت

۲- تیپ قاضی

۳- تیپ دانا

۴- تیپ تسلی بخش

علی زمانیان