گذار رویایی چین از اقتصاد متمرکز به اقتصاد آزاد

مقادیر ذخایر به کار گرفته شده در رشته های مختلف مبادلات تجاری هرگز نمی تواند معادل ظرفیت های طبیعی باشد که این کشور از آن برخوردار است در هر رشته متفاوت,ظلم و ستم به فقرا موجب ایجاد انحصار برای ثروتمندان می شود, که با جذب کل تجارت, قادر به ایجاد سودهای زیادی برای خود می شوند »

۲۳۰ سال پیش آدام اسمیت درکتاب مشهور ثروت ملل درمورد اقتصاد چین نوشت: «به نظر می آید چین برای سال های طولانی ایستا و بدون تغییر بوده است و احتمالا ازمدت ها قبل مجموعه ای از ثروت ها را اندوخته است که با ماهیت قوانین و نهادهای این کشورسازگار بوده است . ولی این دستاوردها، در صورت وجود قوانین و نهادهای دیگر، در مقایسه با منابع خاک، شرایط آب و هوایی و موقعیت این کشور بسیار اندک است . کشوری که تجارت خارجی را کنار گذاشته است و بدان توجهی ندارد و تنها اجازه می دهد که کشتی های خارجی دریک یا دو بندر این کشور پهلو بگیرند، نمی تواند به اندازه زمانی که قوانین و مقررات به آن اجازه می دهد تجارت داشته باشد . همچنین در کشوری که در آن ثروتمندان یا مالکان سرمایه های بزرگ از امنیت بالایی برخوردار هستند و فقرا یا مالکان سرمایه های کوچک فاقد این امنیت هستند.

مقادیر ذخایر به کار گرفته شده در رشته های مختلف مبادلات تجاری هرگز نمی تواند معادل ظرفیت های طبیعی باشد که این کشور از آن برخوردار است . در هر رشته متفاوت،ظلم و ستم به فقرا موجب ایجاد انحصار برای ثروتمندان می شود، که با جذب کل تجارت، قادر به ایجاد سودهای زیادی برای خود می شوند.»

منظور اسمیت این بوده است که ناتوانی چین برای رقابت با جهان خارج موجب محدود شدن چشم انداز رشد و توسعه این کشور و موجب جدایی فقیر و غنی شده است . بعد از این تاریخ نیز چین مورد تاخت وتاز و اشغال قدرت های خارجی قرار گرفت و پس از آن نیز وقوع انقلاب کمونیستی موجب نابرابری در ثروت و درآمدها شد . در بین سال های ۱۹۶۱-۱۹۵۸ قحطی در چین جان حدود ۳۰ میلیون نفر را گرفت . این نابسامانی ها، فقر و مشکلات همچنان ادامه داشت .

● نقش مدیریت اقتصادی در توسعه

اولین مرحله از گذار اقتصادی چین در سال ۱۹۷۸ در زمان «دنگ شیائو پینگ» انجام گرفت . وی برای مقابله با مشکلات اقتصادی ای که از دوران «مائوتسه دون» باقی مانده بود به اقتصاد بازار روی آورد . او در این تصمیم تا اندازه ای مصر بود که هنگامی که دانشجویان چینی در اعتراض به افزایش فشار اقتصادی بر مردم، در سال۱۹۸۹ در میدان «تیانان من» دست به تظاهرات زدند، به ارتش دستور سرکوب داد وعده زیادی را به خاک وخون کشید . مرحله آخر این گردش به راست در نهایت در سال ۱۹۸۵ با تقاضای عضویت چین درWTO، انجام گرفت که پس از۱۴ سال درگیری با آمریکا نهایتا در تاریخ ۱۵ نوامبر۱۹۹۹ پذیرفته شد . در پایان همان سال ۵/۶میلیون کارگر چینی بی کار شده بودند . یک سال قبل از پذیرفته شدن چین در سازمان تجارت جهانی، آخرین دستور سازمان مبنی بر حذف یارانه به کارگران برای خرید مسکن به اجرا درآمد . یک سال پس از پذیرش چین درWTO، تمام هزینه های رفاه اجتماعی توسط دولت چین حذف شد.

از آن تاریخ به گزارش روزنامه Daily China، تعداد کارگرانی که از کار برکنار شدند در طی سه سال ۴۰ درصد افزایش داشته است و این باعث شده در سال ۱۹۹۹، تظاهرات کارگری در چین به شدت افزایش یابد به طوری که این تعداد در سال ۲۰۰۰ ،۷۰ درصد افزایش داشته است . این وضعیت در کشوری روی داد که هیچ سندیکا یا اتحادیه کارگری مستقل از دولت وجود ندارد و تقریبا تمامی تظاهرات با قدرت ارتش سرکوب می شود .

در سال۲۰۰۰، «خصوصی سازی بزرگ» یعنی خصوصی سازی بیش ازدو سوم کارخانه های چین به دستور «جیانگ زمین» رییس جمهور و«ژورنگ ژی» نخست وزیر قرار گرفت . در سال ۱۹۹۹، دولت چین رسما اعلام کرد که ۳۰۰ میلیون نفر چینی (تقریبا یک چهارم جمعیت) در فقر زندگی می کنند؛ در برخی از نواحی چین متوسط مرگ کودکان ۳۰۰ نفر در۱۰۰هزار نفر بود . یعنی کمی پایین تر ازصحرای آفریقا؛ بر اثر واردات مواد غذایی از آمریکا، بیش از۴۰ میلیون فرصت شغلی در بخش کشاورزی چین از بین رفت و۵۷ درصد از خانوارهای روستایی با حداقل معیشت زندگی می کردند و فقط پنج درصد ثروتمند بودند .

۲۸ سال پیش دنگ شیائوپینگ بزرگ ترین ملت کره خاکی را به حرکت طولانی در اقتصاد آزاد واداشت . او بعدها شعار «ثروتمند شدن هدفی است که ارزش تلاش کردن را دارد» را اعلام کرد و اکنون در شهرها به یمن توسعه مداوم، رفاه به سرعت افزایش پیدا می کند و همزمان ۷۰۰ میلیون چینی در روستاها در حال رشد سطح زندگی اند . این موضوع قطعی است که چین به دومین قدرت بزرگ اقتصادی جهان تبدیل شده است .

● نقش کارآفرینان در توسعه

همواره وجود کارآفرینان و سرمایه گذارانی که بتوانند اقتصاد کشور را توسعه دهند مورد نیاز همه کشورها بوده و همه کشورهای صنعتی دارای چنین افرادی هستند . مسلما چین از چنین امتیازی مستثنی نبوده است . «چارلز ژانگ چائویانگ» که به«بیل گیتس» چین شهرت یافته افکاری مبتنی بر بازار آزاد دارد . او معتقد است بازار خود به بهترین شکل می تواند تصمیم بگیرد که چه چیزی کارآمد تراست . در امپراتوری اینترنتی وی موسوم به «سوهو» که دفتر آن در قلب پکن واقع شده همه چیز تا حد شگفت انگیزی به یک شرکت اینترنتی در کالیفرنیا شبیه است . در پشت ردیف های رایانه کارشناسان و برنامه ریزان متعددی نشسته اند . کارآفرین دیگری به «نایک چین» (نایک نام شرکت مشهور تولیدکننده لوازم ورزشی در غرب) معروف شده، که با کفش های ورزشی تولیدی خود یک سوم بازار چین را دراختیار گرفته است .

منطقه ای در چین وجود دارد که به لحاظ صنعتی آن را با ناحیه صنعتی «روهر» در آلمان مقایسه می کنند . این منطقه منچوری نام دارد و سرشار از ذخایر زیرزمینی است . شرکت هایی نظیر بی ام و سرمایه گذاری در منطقه را آغاز کرده اند .

در شهر بندری دالیان در منچوری یک دره سیلیکونی کوچک برای خدمات پیشرفته رایانه ای تاسیس شده است . در آن جا متخصصان جوان چینی در بازار جهانی، رقبای جهانی را به مبارزه می طلبند . چین بیش از هر اقتصاد ملی دیگری در دنیا دوچرخه کوهستان، دستگاه های مایکروویو و تلفن همراه تولید می کند . به زودی در رشته کشتی سازی نیز چینی ها قدرت اول دنیا خواهند شد . در تولید خودرو نیز کشور ۳/۱ میلیارد نفری چین خیلی زود به آلمان خواهد رسید .

● سرمایه گذاری مستقیم و توسعه

رشد چین شگفت آوراست . امروزه چین بیش از هر کشور دیگری در دنیا سرمایه گذاری های مستقیم خارجی جذب می کند . وزارت بازرگانی چین اعلام کرده است، در پنج ماهه نخست سال ۲۰۰۷ سرمایه گذاری های مستقیم خارجی در چین ۱۰ درصد نسبت به پنج ماهه نخست سال ۲۰۰۶ افزایش یافته است .

سرمایه گذاری های مستقیم خارجی در چین در پنج ماهه نخست سال جاری به سطح ۲۵ میلیارد دلار رسید که این رقم نسبت به پنج ماهه نخست سال گذشته ۱۰ درصد افزایش نشان می دهد .

براساس آمار وزارت بازرگانی چین، در پنج ماهه نخست سال جاری بیش از ۱۵ هزار موسسه با سرمایه گذاری خارجی ایجاد شده اند . براساس برنامه ریزی دولت چین، در سال های آینده کیفیت استفاده از سرمایه گذاری های خارجی بهبود خواهد یافت و بازرگانان خارجی به سرمایه گذاری در مراکز پژوهشی، صنایع فن آوری های پیشرفته و جدید، صنایع صرفه جویی در مصرف انرژی و محیط زیست، کشاورزی مدرن، صنعت خدمات مدرن و ... تشویق خواهند شد .

● ابرقدرت آینده اقتصادی

امروز اقتصاد دنیا آمریکایی است، اما احتمال این که در آینده ای نزدیک چینی شود، دور از ذهن نیست . امروزه چین صدر اخبار جهان را در دست دارد . روزی نیست که در مورد اهداف و برنامه ها و کشفیات و اقدامات دور از ذهن و در حال پیشرفت چین اخباری مخابره نشود . چین به زودی قله اقتصادی جهان را از دست آمریکا می گیرد .

منابع:

۱- گزارش توسعه جهانی سال ۲۰۰۲ بانک جهانی ، مترجم علی حبیبی ، انتشارات سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور ، ۱۳۸۵ .

۲- گزارش سال ۲۰۰۳ بانک جهانی با عنوان «توسعه پایدار در جهان در حال تحول»، مترجمان:علی حبیبی ، غلامرضا گرائی نژاد و نسرین قبادی ، انتشارات سازمان مدیریت .

۳- چین پس از ورود به WTO مجله فرهنگ توسعه، شماره ۵۳ ، ۱۶/۱/۸۶.

۴- تداوم رشد اقتصادی چین بر بستر ایده های دنگ شیائو پینگ (مهم آن است که گربه موش را می گیرد) منبع دی سایت ، مترجم: عباس فتاح زاده ، روزنامه شرق ۲۰/۱۰/۸۲ ، شماره ۱۱۱.