خود را فراموش نكن بانو

نحوه سپری كردن اوقات فراغت زنان, فارغ از مسئولیت های خانه داری, بچه داری یا شغل بیرون از خانه آن قدر جدی است كه می تواند ضامن سلامتی و شادابی زنان باشد

اوقات فراغت یعنی ساعت هایی كه برنامه یا مسئولیتی به جز برنامه اوقات فراغت به عهده نداریم. لحظه ای برای خستگی از تن رفتن، فرصتی برای تفریح و هنگامه ای برای به خود پرداختن. نحوه سپری كردن اوقات فراغت زنان، فارغ از مسئولیت های خانه داری، بچه داری یا شغل بیرون از خانه آن قدر جدی است كه می تواند ضامن سلامتی و شادابی زنان باشد.

زنان ایرانی از هر قوم و نژاد جزو سختكوش ترین زنان جهان محسوب می شوند. در گوشه وكنار این سرزمین، هر جا كه به نیروی انسانی مسئولیت پذیر و متعهد نیاز هست، می توان روی زن ها حسابی كلان باز كرد. شالیزارها و زمین های كشاورزی، مراتع مخصوص دامداری، باغ های زعفران و انواع میوه، پای دارهای قالی، گلیم وگبه، همه جا و همه جا ردی از زن ها به چشم می خورد كه به عمق تاریخ و درخشانی تعریف زن مسلمان ایرانی است.

دكتر عارفه آذربرزین، كارشناس علوم اجتماعی در این باره می گوید: «زنان هر جا و به هر كاری كه مشغول هستند ، باید به موضوع سرگرمی واوقات فراغت خود بیندیشند. به طور معمول اغلب زنان ما عادت كرده اند همواره كاری برای انجام دادن داشته باشند. این وضع به ویژه در شهرستان ها بیشتر به چشم می خورد.»

وی با تأكید بر این نكته كه لحظه ای دراز كشیدن، تماشای تلویزیون یا مطالعه چند صفحه كتاب در ساعتی مشخص از روز می تواند مفهوم «فرصتی برای خود» را در بر داشته باشد، می افزاید: «زنان نباید فكر كنند كه فقط با پول خرج كردن و به این كلاس و آن كلاس رفتن می توانند برای خود سرگرمی درست كنند بلكه كارهایی ساده تر و بی هزینه هست كه در هر شرایطی در دسترس همه قرار دارد و می تواند به ساعت های فراغت از كار زنان جلایی تازه بخشد.»

براساس نتایج یك تحقیق دانشجویی كه به وسیله الهه كارگرزاد در سال گذشته با موضوع «بررسی میزان رعایت بهداشت روانی در زنان خانه دار» انجام شده است، بیش از ۸۶‎/۳ درصد از زنان جامعه نمونه كه ۵۰۰ زن خانه دار با تحصیلات سیكل (راهنمایی) به بالا بوده اند، هیچ برنامه مشخصی به غیر از انجام امور خانه برای خود نداشته اند. وی كه كارشناس ارشد روانشناسی است، در این باره می گوید: «تعریف فرصتی برای خود، احساس ارزشمندی به هر فرد می دهد.

به طور معمول زن ها از تعیین چنین زمانی از اوقات روز برای خود، احساس گناه می كنند و می اندیشندكه باید همه فرصت ها و ساعت هایشان صرف خدمت به بقیه اعضای خانواده، رفت و روب و پخت و پز شود. اگرچه این ها جزو مسئولیت های زن خانه دار محسوب می شود اما به عنوان مثال نیم ساعت نرمش صبحگاهی در حیاط مجتمع آپارتمانی، پارك، حتی اتاق یا پیاده روی یكساعته به منظور حفظ سلامتی و شادابی جسمی هرگز تخطی از این مسئولیت ها نیست.»

● دوستان خود را جدی بگیرید

زن ها به برقراری ارتباط با دوستان خود نیاز دارند. این موضوع را دكتر عاطفه آذرمان، روانپزشك می گوید و اضافه می كند: «همنشینی با دوستان و تعریف برنامه های مشترك مانع از افسردگی در زنان میانسال می شود. تحقیقات علمی نشان می دهد كه زنان دارای برنامه های شخصی، خانواده هایی شادتر و سالم تر دارند.

به عنوان مثال هفته ای یك روز خرید دسته جمعی از میدان تره بار، ساعتی گرد هم جمع شدن برای صرف چای و عصرانه در منزل یكی از دوستان و حتی حرف زدن و درد دل ساده و خودمانی آنها با یكدیگر موجب تخلیه فشارهای روانی، احیای حس اجتماعی بودن زنان و پیشگیری از انزواطلبی و در نتیجه افسردگی آنها می شود.»

● آفت تكرار

یكی از سخت ترین دوران زندگی زنان، هنگامی است كه بچه ها ازدواج می كنند، زنان در این دوران، پس از عمری تلاش و هیاهو برای خانواده ای چندنفره، مجبور می شوند سكوت وتنهایی را در ساعت های زیادی از روز تحمل كنند. آنها در این ایام دیگر منتظر فرزندان نیستند تا به نوبت از سر كار، مدرسه یا دانشگاه به خانه بازگردند وهر یك با خود دنیایی از شادی و شور آمیخته با مسئولیت برای مادر به ارمغان بیاورند.

دكتر آذرمان، تعریف و تنظیم فعالیتی فوق برنامه و خارج از فهرست امور خانه داری را كه مطابق با شرایط خانواده باشد توصیه می كند و می گوید: «روزمرگی و تكرار آفت سلامتی روانی در چنین شرایطی است. دوران بازنشستگی زنان بویژه آغاز این دوره، چالش هایی به همراه دارد كه می تواند موجب سقوط روحی و روانی آنها باشد. در این صورت خانواده باید هزینه های كلانی برای درمان و بهبود این شرایط بپردازد.»

شعار «پیشگیری، بهتر و كم هزینه تر از درمان است»، در این جا هم صدق می كند. این روانپزشك برای پیشگیری از چنین شرایطی چنین توصیه می كند: «مطالعه روزنامه، قرار گرفتن در جریان اخبار مورد علاقه به وسیله رسانه های مختلف، بحث و گفت وگو با اطرافیان درباره این مسائل، خواندن كتاب های مختلف، عضویت در انجمن های خیریه، جلسات مذهبی كه به صورت گروهی برگزار می شود، خواندن نماز سروقت به صورت جماعت و در مسجد نزدیك خانه جزو كارهایی است كه می تواند مانع از ایجاد شرایط غم انگیز تنهایی برای زنان بازنشسته از انواع مسئولیت ها باشد.»

● رمز و راز شادابی

اهمیت دادن به ساعت خواب و استراحت، اهمیت دادن به سر و وضع ظاهری، فراموش نكردن بهداشت، آرایش و پیرایش ظاهری در محیط خانه وتنظیم برنامه روزانه و هدفمند برای ساعات روز جزو اموری است كه موجب شادابی زنان می شود. دكتر آذربرزین با اشاره به اهمیت به چالش درآوردن مغز در سنین پس از میانسالی می گوید: «تحقیقات علمی نشانگر آن است كه مغز در صورتی سلامت خودرا حفظ می كند كه درگیر باشد وهمواره از آن بهره برداری شود. اگر قرار باشد بدون هیچ برنامه فكری، سلول های مغزی را به حال خود رها كنیم ۳۰ برابر خطر ابتلا به پیری زودرس و آلزایمر را افزایش داده ایم.»

وی با تأكید بر این كه زنان در هر جا كه باشند محور خانواده و ستونی برای اتكای همسر و فرزندان محسوب می شوند، می افزاید: «حل كردن جدول، كتاب خواندن، بحث و گفت وگو با دوستان وهمسایه ها، تماشای برنامه های علمی، گوش دادن به موسیقی حتی نوشتن خاطرات می تواند فرصت هایی از روزرا به طور كامل در اختیار زنان قرار بدهد تا به خود، شخصیت و درون خود بپردازند. به این ترتیب آنها علاوه بر انجام دادن همه امور ومسئولیت هایی كه به عهده دارند، لحظه ای هم به خود پرداخته اند و احساس رضایتمندی می كنند. همین حس موجب ارتقای روحیه و در درازمدت درك و بینش آنها می شود و زمینه ای برای ارتقای بقیه اعضای خانواده را فراهم می آورد.»

آدم متعهد یعنی كسی كه وقتی مسئولیتی را به عهده می گیرد تلاش كند تا آن را به نحو احسن به انجام برساند. زن متعهد هم زنی است كه در كوران نقش ها و مسئولیت هایی كه به عهده می گیرد، همین هدف را داشته باشد. موضوع این است كه چنین زنی در هر جایگاه و موقعیت باید با همه وجود احساس آرامش و رضایتمندی داشته باشد تا این بار عظیم را به مقصد برساند.

كارشناسان یك صدا معتقدند كه خود فراموشی، نوعی اختلال است كه زمینه بروز بیماری هایی نظیر افسردگی را ایجاد می كند. می شود مادر، زن، دختر، كارمند و كارگر نمونه ، با دنیایی مسئولیت ها بود اما دچار خودفراموشی نشد. پس، بپا خودت را فراموش نكنی.

پرستو قادری