مروری بر زندگی و آثار منتسکیو

شارل دو منتسکیو از اندیشمندان مطرح فرانسوی محسوب می گردد. وی در سال ۱۶۸۹ در شهر "بوردو" (‏Bordeaux‏) فرانسه دیده به جهان گشود. وی دادور و نیز از رؤسای دیوانخانه فرانسه به شمار می آمد. منتسکیو …

شارل دو منتسکیو از اندیشمندان مطرح فرانسوی محسوب می گردد. وی در سال ۱۶۸۹ در شهر "بوردو" (‏Bordeaux‏) فرانسه دیده به جهان گشود. وی دادور و نیز از رؤسای دیوانخانه فرانسه به شمار می آمد. منتسکیو در چهل سالگی از شغل رسمی خود استعفا داد و به تحقیق و پژوهش مبادرت ورزید. وی برای آنکه بر تجربیات خویش بیفزاید و تحقیقات خود را غنی تر سازد به جهانگردی و سیر در آفاق و انفس پرداخت. ‏

منتسکیو دارای منشی والا و طبعی متین بود. وی طبیعتی ملایم و معتدل داشت. از این رو به دگرگونی ناگهانی امور اعتقادی نداشت. لذا مدارا و تدریج را لازمه اصلاح امور بر می شمرد. وی همچنین از قدرت سخنوری و بلاغت بهره ای تام برده بود. وی در نویسندگی زبده و خبره بوده و دارای بیانی شیوا، دلچسب و ژرف بود.

منتسکیو عقاید سیاسی خود را از اندیشه های "جان لاک" اقتباس نموده است. وی اعتقاد داشت که جامعه آن روز انگلستان به اجتماع آرمانی او نزدیک

می باشد. بدین سبب وی اوضاع کلی انگلستان را مورد طبع و پسند می دید. وی بسیاری از نقطه نظراتی را که در آثار خویش ابراز داشته است را از اوضاع کلی انگلستان و اندیشمندان انگلستانی و متفکران این کشور فراگرفته است. ‏

وی همچنین بسیاری از آداب و رسوم رایج در آن زمان اروپا را تقبیح و نفی می نمود. وی شکنجه و بدرفتاری با متهمان را عملی غیراخلاقی تلقی کرده و بر این باور بود تا تقصیر و جرم فردی اثبات نگشته است نباید با او با خشونت و آزار رفتار نمود. وی حتی خشونت در مجازات محکومین را مذموم و غیرانسانی می پنداشت. ‏منتسکیو دارای آثار معتددی می باشد. از آثار و کتاب های معروف وی می توان به "روح القوانین"، "نامه های ایرانی"و "تحقیق در علل ترقی و تنزل رومیان" اشاره نمود. "نامه های ایرانی" منتسکیو مشتمل بر یکسری نامه هایی است که از قول چند نفر ایرانی فرضی که به فرانسه مسافرت نموده اند نقل می شود. در این نامه ها، ایرانیان فرضی درباره اوضاع و احوال اروپاییان و بویژه کشور فر انسه هر آنچه در می یابند مورد نقادی و نکته سنجی قرار می دهند. ‏

وی با این نگارش درنظر داشته تا نقاط قوت و ضعف اروپا و فرانسه را به آنها گوشزد نماید تا اروپاییان به اصلاح نقاط ضعف و تقویت نقاط مثبت اجتماع خویش مبادرت ورزند. کتاب دیگر منتسکیو یعنی "تحقیق در علل ترقی و تنزل رومیان" یک اثر تاریخی می باشد. وی در این کتاب برای نخستین بار به تاریخ از منظر فلسفی نگریسته و رابطه علت و معلول را در امور تاریخی تبیین و تحلیل نموده است. ‏

وی در این کتاب در پی آن است تا اثبات نماید علی رغم مشیت الهی و عامل قضا و قدر، امور تاریخی دارای علل و اسبابی می باشند که آن را تحت تأثیر خود قرار می دهد. به عبارتی دیگر وی معتقد است که هر امری که در تاریخ به وقوع می پیوندد دارای علت می باشد. به زعم وی هر حادثه تاریخی نتیجه حتمی و قطعی یکسری اسباب و علل می باشد. لذا انسان می تواند با دخالت در سلسله علل به دگرگونی تاریخ دست زده و تاریخ را هر گونه که خود می پسندد ترسیم نموده و رقم زند.

مهم ترین اثر منتسکیو کتاب وی با عنوان "روح القوانین" است. وی در این کتاب در باب حکمت عملی و ساسیت مُدُن به مباحثه می پردازد. در واقع با این کتاب وی در ردیف فیلسوفان و حکما درآمده است. این کتاب در مورد فلسفه وضع قوانین و نیز شرایط قانونگذاری می باشد که پس از تحقیقات ارسطو و افلاطون در این زمینه، معتبرترین کتاب به شمار می آید. منتسکیو در سال ۱۷۵۵ دار فانی را وداع گفت.‏

نسترن میرزایی

منابع:

۱. کلیات تاریخ فلسفه به زبان ساده، دکتر ملیحه صابری نجف آبادی، تهران: انتشارات سمت: ۱۳۸۹.

۲. سیر تاریخی اندیشه های سیاسی در غرب (از افلاطون تا نیچه)، دکتر احمد بخشایشی اردستانی، تهران: انتشارات آوای نور، چاپ چهارم ۱۳۸۸.

۳. سیر اندیشه فلسفی در غرب، دکتر فاطمه زیباکلام، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم ۱۳۸۵.

۴. تاریخ فلسفه سیاسی غرب (از آغاز تا پایان سده های‏ میانه)، دکتر عبدالرحمن عالم، تهران: وزارت امور خارجه، موسسه چاپ و انتشارات، چاپ دوم ۱۳۷۸.