مرزهای مبهم دوست و دشمن در غزه

رویدادهای چند روز اخیر در نوار غزه و حول و حوش آن نمایشی کوتاه بود از ماهیت بسیار پیچیده روابط و درگیری های میان اسرائیل و فلسطینی ها, رویدادهایی که به طور خلاصه با پرتاب خمپاره و نارنجک از دو سو همزمان با مذاکراتی که در اسرائیل و مصر در جریان بود, آغاز شد و البته صحنه آخر آن از همه عجیب تر بود عده یی که پیش از آن جزء مبارزان فلسطینی به شمار می رفتند

رویدادهای چند روز اخیر در نوار غزه و حول و حوش آن نمایشی کوتاه بود از ماهیت بسیار پیچیده روابط و درگیری های میان اسرائیل و فلسطینی ها، رویدادهایی که به طور خلاصه با پرتاب خمپاره و نارنجک از دو سو همزمان با مذاکراتی که در اسرائیل و مصر در جریان بود، آغاز شد و البته صحنه آخر آن از همه عجیب تر بود؛ عده یی که پیش از آن جزء مبارزان فلسطینی به شمار می رفتند به اسرائیل پناه بردند و اسرائیل ضمن پذیرفتن آنها بسیاری را به اتاق های بازجویی فرستاد.درگیری هایی که تقریباً از یک سال پیش بین فتح و حماس آغاز شده بیشتر در مطبوعات و رسانه های جهان به صورت درگیری صرف و ساده دو گروه فلسطینی نمایش داده شده است اما تحولات و رویدادهای یک هفته اخیر در حقیقت نشان داد آنچه در اینجا می گذرد نتیجه سلسله یی از روابط بیش از حد پیچیده و تغییر مداوم متحدان است؛ عاملی که مرزهای تمییز و تشخیص دوست از دشمن را از میان برداشته و حل اختلافات موجود را دشوارتر کرده است.

هر درگیری که اینجا رخ می دهد ریشه در درگیری ها و خشونت های پیشین دارد و این سلسله از خشونت های متوالی که بیشتر به چرخه یی باطل شبیه است این مشکل را در بررسی رویدادهای غزه پیش می آورد که نمی توان تشخیص داد از کجا باید بررسی ریشه درگیری ها را شروع کرد. به هر حال موج جدید درگیری ها که با رویدادهای بی سابقه همراه بود از صبح یکشنبه آغاز شد؛ یعنی از زمانی که نیروهای حماس که از حدود یک سال پیش حکومت غزه را در اختیار دارند، خانه و پایگاه یکی از قبیله های مسلح و قدرتمند غزه را به نام قبیله «حلس» به محاصره در آوردند. گفته می شد رئیس این قبیله با فتح ارتباط دارد.در واقع حماس چنین ادعا می کرد که به دنبال یافتن خائن ها و دسیسه چینانی است که در بمب گذاری هفته پیش از آن موجب کشته شدن پنج تن از نیروهای حماس و یک دختربچه شده بودند. اما ظاهراً علاوه بر این هدف، حماس از محاصره پایگاه قبیله «حلس» هدف دیگری را نیز دنبال می کرد که آن تثبیت قدرت و حاکمیت خود بر ۵/۱ میلیون فلسطینی بود که در نوار غزه زندگی می کنند. جنگ و درگیری روز شنبه بین نیروهای حماس و اعضای قبیله «حلس» ادامه داشت و طی آن ۱۱ نفر کشته شدند. هشت نفر از مردان این قبیله، دو تن از نیروهای حماس و یک عابر بی طرف. اما حوالی غروب نیروهای قبیله «حلس» از ترس اینکه مبادا به دست نیروهای حماس کشته شوند به سمت مرز اسرائیل گریختند و پشت حصاری که اسرائیل را از غزه جدا می کند از طرف های اسرائیلی خواستند به آنها پناه دهند.

از سوی دیگر اسرائیل که در جریان مذاکرات صلح با فتح به سر می برد تحت فشار مقامات فتح از کرانه باختری رود اردن، درخواست پناهجویان را پذیرفت. هدف فتح از فشارهای اولیه برای ورود این افراد به اسرائیل منزوی کردن حماس در بین فلسطینی ها بود و فکر می کرد از این طریق حیطه هواداران یا دست کم آنهایی که با حکومت حماس بر غزه مخالفتی ندارند محدودتر می شود. در پی تصمیم اسرائیل برای پذیرش فراری ها، ۱۸۱ نفر از افراد قبیله «حلس» وارد اسرائیل شده، ۲۲ نفر از آنها به خاطر جراحات شان مستقیماً به بیمارستان فرستاده شدند و مابقی به یک پایگاه نظامی اسرائیل منتقل شدند تا روز بعد در کرانه باختری تحویل مقامات فتح داده شوند و به جمع خویشان و آشنایان شان در کرانه باختری بپیوندند.اما صبح یکشنبه ماجرا ناگهان شکلی دیگر به خود گرفت و مقامات فتح به صراحت گفتند هیچ میلی برای پذیرفتن این افراد در کرانه باختری ندارند.دلایلی که مقامات فتح برای تغییر موضع خود پیش می کشیدند مبهم و غیرقابل درک بود. آنها می گفتند غزه نباید از تمامی هواداران و متحدان فتح خالی شود و اگر به این ۱۸۱ نفر اجازه ورود به کرانه باختری داده شود سایرین نیز همین راه را دنبال می کنند. در همین اثنا با میانجیگری مصر تضمین هایی نیز از مسوولان حماس در غزه گرفته شد که در صورت عودت این افراد از اسرائیل هیچ برخوردی با آنها صورت نمی گیرد.حقیقت ماجرا این بود که روابط موجود بین فتح و قبیله «حلس» آنقدر خوب نبود که مقامات فتح بخواهند فراریان این قبیله را در کرانه باختری بپذیرند. محمود عباس رئیس تشکیلات فتح زمانی که در ژوئن ۲۰۰۷ درگیری های مسلحانه بین فتح و حماس آغاز شد از اینکه قبیله «حلس» بر خلاف دیگر متحدان فتح صرفاً نظاره گر درگیری های غزه بود بسیار ناراحت شده بود. علاوه بر این حتی شماری از افراد قبیله «حلس» در آن درگیری ها به سود حماس جنگیده بودند. به طور کل برداشت عباس این بوده و هست که این قبیله بیش از اینکه به فکر مصالح هر یک از دو طرف فتح و حماس باشد به فکر منافع خود است. به این ترتیب عباس به اسرائیلی ها گفت ۱۸۱ فراری این قبیله را به نوار غزه بازگردانند.پس از این، اسرائیلی ها حدود ۳۰ تن از افراد فراری را که یک شب در پایگاه های نظامی نگه داشته بودند روانه نوار غزه کردند و گفتند سایرین را نیز به زودی خواهند فرستاد. اما به رغم تضمین هایی که با میانجیگری مصر داده شده بود، این ۳۰ نفر به محض ورود به غزه بازداشت شدند. گروه های فعال در زمینه حقوق بشر با توجه به گزارش های موجود درباره رواج شکنجه در نوار غزه به تکاپو افتادند و با ارسال نامه ها و طومارهایی از دادگاه عالی اسرائیل خواستند مانع استرداد فراریان قبیله «حلس» به نوار غزه و مسوولان حماس شوند.به این ترتیب صبح دوشنبه مجدداً روال رویدادها دگرگون شد و ارتش اسرائیل اعلام کرد سایر فراریان را به غزه بازنمی گرداند. این بار در حالی که گروه های فعال در زمینه حقوق بشر با رسیدن به هدف خود آرام شده بودند دو گروه از گروه های فعال سیاسی جناح راست افراطی اسرائیل با نوشتن نامه هایی خواستار ممنوعیت استرداد فراریان باقی مانده به کرانه باختری و مقامات فتح شدند. آنها این افراد را دشمنان خطرناک اسرائیل توصیف کرده و خواستار بازداشت و محاکمه آنها در خاک اسرائیل بودند. تا پایان روز، اسرائیل ۸۸ تن از این افراد را با اتوبوس به اریحا فرستاده بود، شماری دیگر را به غزه بازگردانده بود و حدود ۱۶ نفر هم هنوز در بیمارستان های اسرائیل بستری بودند.

در این بین اما با جمع زدن افرادی که به اریحا یا غزه رفته بودند و تعدادی که در بیمارستان بودند مشخص شد چند نفر ناپدید شده اند. با پیگیری های بعدی دولت اسرائیل اعلام کرد این افراد هم اکنون در دست نیروهای اطلاعاتی اسرائیل هستند و تحت بازجویی قرار دارند چرا که تل آویو آنها را «تروریست » های خطرناکی تشخیص داده است که احتمالاً در عملیاتی مانند تیراندازی به سربازان اسرائیل شلیک موشک به سمت شهرهای اسرائیل یا انواع دیگر خشونت های ضداسرائیلی دست داشته اند. به این ترتیب زمانی که غبار ناشی از موج درگیری ها فرونشست بیلان سود و زیان های سیاسی به این صورت مشخص شد که اولاً حماس موفق شد قدرت خود را در نوار غزه افزایش دهد، ثانیاً فتح نشان داد در رده های بالای فرماندهی فاقد هماهنگی لازم است و در موارد حساسی نظیر آنچه هفته پیش رخ داد نمی تواند در زمان لازم تصمیم قاطعی اتخاذ کند و در آخر اسرائیل که بعد از ناچاری از پذیرش فراریان می کوشید چهره یی بشردوستانه از خود به تصویر بکشد در پایان از رسیدن به اهداف خود بازماند. دوشنبه شب زمانی که مردان حماس به ساختمان محل تجمع هواداران فتح در غزه حمله کرده و همه را دستگیر کرده و با خود برده بودند، خیابان های غزه مثل شهر ارواح خاموش و ساکت بود. در همین مدت آوی بن آیاهو سخنگوی ارتش اسرائیل در مصاحبه یی با رادیو ارتش با اشاره به رویدادهای روزهای اخیر گفت؛«اسرائیل به خاطر اقداماتش هیچ تشویق و تشکری نصیبش نشد.» و صوفیان ابوزیاده یکی از نمایندگان فتح که می کوشید رویدادهای حول و حوش قبیله «حلس» را به سود تشکیلات متبوعش تفسیر کند در مصاحبه دیگری می گفت؛«وقتی کسی ناگزیر است بین کشته شدن به دست مردم خودش یا اسارت به دست دشمن یکی را انتخاب کند بی تردید ترجیح خواهد داد به دست دشمن اسیر شود و این نشان خوبی است از اینکه شرایط موجود در غزه تا چه اندازه خطرناک است.»

منبع؛هرالد تریبیون