مروری بر وب۱ با نگاهی به وب۲

اینترنت یکی از مهمترین و پیچیده ترین اختراعات در تاریخ بشر است و از زمان ظهور اینترنت و امکانات متنوع آن روز به روز شاهد تسریع ارتباطات میان جوامع مختلف می باشیم

● مقدمه

اینترنت یکی از مهمترین و پیچیده ترین اختراعات در تاریخ بشر است و از زمان ظهور اینترنت و امکانات متنوع آن روز به روز شاهد تسریع ارتباطات میان جوامع مختلف می باشیم

etal,۲۰۰۶) (Mahrana.B, &از جمله امکانات اینترنت که باعث سرعت بخشیدن به ارتباطات بشری و تبادل افکار گردیده،شبکه جهانی وب[۱] است. وب جهانی با تاریخ ۱۵ ساله خود در فضای اطلاعاتی جهان بیش از یک میلیارد استفاده کننده دارد و هم اکنون پس از پست الکترونیکی پر طرفدارترین سرویس شبکه اینترنت است(Anderson,۲۰۰۷). بر خلاف پیچیدگی و شگفت انگیز بودن اینترنت،ماهیت وب نسبتاُ ساده است زیرا وب فقط بخشی از اینترنت بزرگ است و از طرف دیگر وب یک برنامه در حال تغییر و تکامل است و از نقش اولیه خود در ارتباطات دانشگاهی پا را فراتر نهاده و برای نشر انواع اطلاعات به شکل جالب توجه برای مخاطبان اینترنت در نظر گرفته شده است (احمدی فصیح،۱۳۸۱)اینترنت پدیده شگفت انگیز عصر حاضر لحظه به لحظه در حال گسترش است و هر روز شگفتی تازه ای خلق می کند و با معرفی رسانه ا ی جدید راه را برای اطلاع رسانی وسریعتر و سریعتر هموار

می سازد(صابری،۱۳۸۵)یکی از رخدادهایی که اخیراُ در دنیای جادویی اینترنت غوغایی به پا کرده، ظهور وب۲ است زیرا موجی از یکنواختی بر وب حکمفرما شده بود اما مدتی است که حباب وب ترکیده و در یکی دو سال اخیر کسب و کارهای مختلف،مراجعان دانشگاهی و متخصصان فنی به بحث های بسیاری درباره وب ۲ پرداخته اند. اخبار و نوشته های مرتبط با وب ۲ آنقدر بالا بوده و هست که باید اذعان کرد که وب۲ اینترنت را تکان داد.سایتهای بسیاری برای گسترش مفهوم آن راه اندازی شده،کنفرانس هایی برای آن برگزار شد و حتی نخستین مجله با موضوع تخصصی وب۲ پا به عرصه وجود گذاشت(رودکی،۱۳۸۵)در مقاله حاضر به وب۱،وب۲ وهچنین وب۳ پرداخته شده است.

● وب۱ چیست؟

وب یا تور جهان گستر یکی از مهمترین و کاربردی ترین ابزار و خدمات موجود در اینترنت می باشد،وب مانند دیگر خدمات شبکه ای بر اساس معماری سرویس دهنده/سرویس گیرنده است و از طریق آن می توان به گستره وسیعی از منابع اینترنتی دسترسی پیدا کرد.

وب بر اساس نظام فرا رسانه ای[۲] کار می کند،فرا رسانه ترکیبی از فرا متن[۳]و چند رسانه ای[۴] است. فرا متن عبارت از متنی است که از سایر متون در صفحه وب متمایز شده است و به منابع اطلاعاتی یا صفحات دیگر که توسط کاربر قابل دسترسی می باشد اشاره می کند،یعنی اگر کاربر بخواهد به صفحات دیگر دسترسی پیدا کند کافیست توسط اشاره گر ماوس خود بر روی متن متمایز شده کلیک کند تا صفحات دیگر وب برای وی قابل دسترس شوند. چند رسانه ای نیز ترکیبی از رسانه های مختلف مانند صدا،تصویر،فیلم،تصاویر متحرک و متن می باشد.این ترکیب ممکن است برای جذابیت و رساندن مفهوم منابع اطلاعاتی در صفحات وب به کار رفته باشد(ابراهیمی،۱۳۸۰).

● تعریف وب

وب با تاریخ پانزده ساله خود در میان یکی از مهمترین و موثرترین فن آوری های قرن بیست و یکم قرار دارد و در واقع مجموعه ای بسیار پیچیده از انواع منابع اطلاعاتی است که بوسیله افراد متفاوت تولید می شود و توسط کاربران مختلف مورد جستجو قرار

می گیرد(نوروزی،۱۳۸۵)به عبارت دیگر وب عبارتست از پیوند و اتصال فرامتنی صفحات با یکدیگر. این صفحات شامل منابع اطلاعاتی گوناگون در شبکه ها و سایت های مختلف در اقصی نقاط دنیا با نشانی های واحد موسوم به مکان یاب جهانی منابع[۵]است.

● تاریخچه وب

افزایش روز افزون منابع اطلاعاتی و نیاز شدید افراد در دسترسی به این اطلاعات در سراسر دنیا از یک سو و در دنیای شگفت‌انگیز ارتباطات رایانه‌ای از سوی دیگر، موجب پیدایش شبکه جهانی اینترنت در اواخر دهه ۱۹۶۰ گردید (اردلان، ۱۳۸۲)تا سال ۱۹۹۰هیچ گونه ابزاری برای کاوش اطلاعات موجود در اینترنت وجود نداشت ، در سال ۱۹۸۰ شبکه جهانی وب توسط

«تیم برنرزلی[۶]»به منظورمبادله اطلاعات و داده های فیزیک در ایستگاههای مختلف

پیش بینی گردید.در سال ۱۹۸۹ طرح پیشنهادی وب ارایه شد و به این ترتیب بعد از توسعه و پیاده سازی اولین رایانه های سرویس دهنده،در سال ۱۹۹۰شبکة‌ جهانی وب در «آزمایشگاه فیزیک ذره‌ای اروپا[۷]» واقع در سوئیس توسط «تیم برنرزلی» ابداع شد(خسروی،۱۳۸۳)در ابتدا وب جهانی فقط از چند سرویس دهنده و سرویس گیرنده تشکیل شده بود اما بعدها گسترده تر شد و به عنوان یکی از خدمات مشهور اینترنت محسوب گشت(ابراهیمی،۱۳۸۰) طبق گزارش‌های آماری در ژوئن سال ۱۹۹۳ تنها ۱۳۰ سایت وب بر روی اینترنت قابل دسترسی بود در حالی که این میزان تا ماه ژوئن سال ۱۹۹۵ به بیش از ۲۳ هزار سایت وب رسید. همچنین طبق برآورد شرکت دیناکوئست تا پایان سال ۱۹۹۷ بیش از ۸۰ میلیون رایانه به اینترنت متصل شد که رشدی معادل ۷۱ درصد را نسبت به سال ۱۹۹۶ نشان می‌دهد.(احمدی فصیح،۱۳۸۱).

● چهره های گوناگون وب

چهره‌های گوناگون وب را نخستین‌بار بیل جوی [۸]در سال ۲۰۰۱در شرکت سان مطرح کرده است و در ادامه این چهره‌ها را این چنین تقسیم‌بندی نموده است:

▪ وب سنتی یا وب نزدیک: همان وبی که می‌شناسیم و با آن به طور روزمره سروکار داریم. به‌طور معمول نیز برای کار با این وب نیازی به نصب نرم‌افزارهای اضافی نیست.

▪ وب سرگرم‌کننده یا وب راه‌دور: با این وب می‌توان به محتوای دیداری و شنیداری دسترسی داشت که به زودی آن‌ها روی ساعت‌های مچی، PDA ها و تلفن‌های همراه نیز خواهند آمد.

▪ وب فراگیر یا وب ابزاری: در این وب ماشین‌ها با زبان مشترک جاوا با یکدیگر صحبت می‌کنند و کلیه ادوات در یک محیط ارتباطی با یکدیگر تعامل می‌نمایند. هوشمندی زیادی در ادوات متصل به این وب دیده می‌شود و اغلب دستگاه‌ها خود تنظیم هستند.

▪ وب برای تجارت الکترونیکی: وبی که دارای ترافیک داده‌ای زیادی است و مبادلا‌ت مالی و سفارش‌ها را انجام می‌دهد.

▪ وب پیرامونی: ارتباط‌ دهنده شما با ایمیل و وب‌سایت‌هایی که با آن‌ها به طور روزمره کار دارید.

▪ وب صوتی: این وب توانایی آمیختن و یکپارچه شدن با سرویس‌های درخواستی را دارد.

چهره های گوناگون وب زمانی مطرح شدند که بحثی از وب۲ نبود،اما در واقع چهره‌های ششگانه وب بذر ایجاد تفکری جدید در استفاده از فناوری و خدمات بودند که این تفکر چیزی نبود جز وب۲(صالحی،۱۳۸۴).

● وب۲چیست؟

در حقیقت وب۲ مفهومی است که بر اساس آن تعامل با محتوای وب به مثابه تعامل با محتوای موجود در کامپیوترهای شخصی است. دنیایی که در آن هر کنشی، چون کلیک بر هر دکمه و پیوندی‌، واکنشی آنی و بلا‌درنگ خواهد داشت، به طوری که کاربر احساس می‌کند در حال استفاده از یک نرم‌افزار نصب شده برسیستم خود است. در وب۲ کاربر صرفاً "مصرف‌کننده" محتوا نیست بلکه خود او هم در فرآیندی جمعی و غیر‌متمرکز به "تولید" محتوا می‌پردازد و به طور کلی در چرخه حیات وب جدید نقشی مستقیم و موثری ایفا می‌کند،نقشی که اکنون به اشکال مختلف قابل‌مشاهده است(ایزدپناه،۱۳۸۴).

● تعریف وب۲

امروزه در مورد وب۲ صحبت‌های فراوانی به میان می‌آید و تعریف‌های متفاوتی از آن می‌شود، اما به‌ راستی وب۲ چیست؟ باید اعتراف کرد که هنوز تعریف واحد و جامعی برای وب۲ اعلام نشده و همچنان در نشست‌ها و همایش‌های مختلف در مورد یک تعریف جامع و کامل از این فرآیند بحث و مذاکره می‌شود. تیم اوریلی [۹] از وب۲ به عنوان یک سکو یاد می‌کند که تمامی ابزارها و برنامه‌ها در سیطره آن قرار می‌گیرد و وب۲ به آنها احاطه دارد(لطفی،۱۳۸۶) به عقیده تیم برنرزلی وب۲ در واقع ایده های اصلی بسط یافته وب هستند(Anderson,۲۰۰۷). در حقیقت نباید تصور کرد که وب۲به معنای نسخه ای کاملا نو و متفاوت از وب کنونی است، بلکه وب۲ در واقع نمادی از سیر تحول و ترکیب مشخصه‌های بنیادین (‌که قابلیت‌های وب را از اواسط دهه نود به نمایش گذاشته‌اند) و مشخصه‌های تکمیلی وب (گوگل و ویکی‌ها )است (ایزدپناه،۱۳۸۴).

● تاریخچه وب۲

وب۲ اصطلاحی تقریباُ جدید است که بیش از چهار سال از ظهور آن نمی گذرد و شاید در برخی محافل هنوز در باره تعریف آن اختلاف نظر وجود دارد.اصطلاح وب۲ به وسیله شرکت رسانه ای اوریلی است در سال ۲۰۰۳ایجاد شد و در نخستین کنفرانس وب۲ در سال ۲۰۰۴ مورد قبول عموم قرار گرفت( Wikipedia,۲۰۰۷).در آغاز وب ۲، فقط یک ادعا بود، ادعایی که می‌گفت، ‏اینترنت بار دیگر به پا خواهد خواست. ولی وقتی شرکت رسانه‌ای ‏ اوریلی در نخستین ‏کنفرانس وب ۲ شرکت کرد ، اصطلاح وب ۲ همگانی شد و خبر از ‏یک انقلاب آنلاین داد، انقلابی که شبکه جهانی اینترنت را «مردمی» می‌کرد(مجیدی،۱۳۸۶) در محافل IT عموماً از وب۲برای بیان نسل دوم سرویس‌هایی از وب استفاده می‌شود که امکان همکاری و مشارکت را برای مردم فراهم ساخته‌اند.مفاهیم و فناوری‌هایی که ظاهراً بر وب ۲ مؤثر هستند عبارتند از:

▪ وبلاگ‌ها،

▪ ویکی‌ها،

▪ وآراس اس ها(سرویس خبر،خرداد۱۳۸۵).

● نمادهای وب۲

گوگل و ویکی پدیا بهترین نمادهای وب۲هستند.

۱.گوگل:گوگل از ابتدا به عنوان یک سرویس جستجو عرضه شد. هیچ‌گاه به تنهایی فروخته نشد و بابت ارائه خدمات پایه‌ای وجهی دریافت نکرد، هیچ کاربری را ملزم به داشتن محیط یا سکوی خاصی ننمود،اما سرویس‌دهی گوگل براساس چیزهایی است که همان کاربران سرویس گوگل ایجاد کرده‌اند. یعنی جستجو زمانی ثمربخش است که چیزی برای جستجو وجود داشته‌باشد. درواقع گوگل بر پایگاهی از داده‌ها تکیه کرده است که داده‌های آن متعلق به خودش نیست، بلکه فقط آن‌ها را دسته‌بندی و علا‌مت‌گذاری می‌کند و این نشان می دهد که در وب۲ کاربر فقط مصرف کننده نیست ،بلکه به تولید محتوا نیز می پردازد لذا "خدمت‌رسانی" یکی از کلیدهای طلا‌یی موفقیت است که شرکتی مانند گوگل آن را خیلی زود پیدا کرد و به همین سبب به یکی از نمادهای وب ۲ بدل شده است(صالحی،۱۳۸۴).

۲.ویکی پدیا:ویکی پدیا دایرةالمعارفی است که اکنون به اهمیت و جایگاهی غیر‌قابل‌انکار دست یافته است. نکته جالب این‌جاست که هم‌اکنون از شیوه عملکرد‌ ویکی‌پدیا انتقادات گوناگونی می‌شود. اما شاید آن‌چه منتقدان کمتر بدان توجه داشته‌اند، موضوع اصلی یا همان فرهنگی است که ‌ویکی‌پدیا‌ پدید آورده است. زیرا حاصل و ثمره رشد این فرهنگ علیرغم کاستی‌ها و نقصان‌ها به اندازه‌ای "خوب" است که‌ ویکی‌ها را به جریانی تاثیر‌گذار و پایگاهی پر‌طرفدار در وب تبدیل کند و این چیزی است که نظریه‌پردازان ‌‌وب۲ آن‌ را‌ تمرکز‌زدایی می‌نامند(ایزدپناه،۱۳۸۴).

● جنبه های وب۲

وب ۲ هم دارای جنبه‌های فنی و هم دارای جنبه‌های اجتماعی و فرهنگی است . موضوعاتی همچون مدل‌های جدید کار و حضور در وب، مشارکت بیشتر کاربران در تولید محتوا ، شفافیت بیشتر در گردش اطلاعات ، سهولت بیشتر در طراحی اینترفیس و قابلیت‌های نرم‌افزار ، و تمرکز زدایی از مهمترین جنبه‌های غیر تکنیکی هستند که در فرآیند تکوین و تحول موج وب ۲ به مراتب مهم‌تر و اثرگذارترند.به عبارت دیگر وب ۲ مجموعه‌ای از رویکردهای جدید در فضای اینترنت به سمت مدل‌های توسعه باز، انعطاف‌پذیر و مشارکت‌جو برای سیستم‌های تولید محتوا است که می تواند به کاهش هزینه‌های تولید و پردازش اطلاعات، افزایش آگاهی عمومی و افزایش کارایی سیستم‌ها منجر شود(سرویس خبر،اردیبهشت۱۳۸۵).

● درک بهتر وب۲با انجام چند مقایسه

یک راه بسیار عالی برای درک بهتر "وب ۲" بررسی ابزارهایی نظیر Google Earth, Google Maps, Microsoft Virtual Earth Googleمی باشد. به کمک این ابزار می توان کارتوگرافی، عکسبرداری ماهواره ای و جستجو در اینترنت را همزمان برای پاسخ دادن به پرسش "کجا؟" به خدمت گرفت.

Web ۱.۰ <-->۲.۰ Web

mp۳.com <--> Napster

Britannica Online <--> Wikipedia

personal websites <--> blogging

domain name speculation <--> search engine optimization

publishing <--> participation

directories (taxonomy) <--> tagging)folksonomy)

انجام مقایسه های مذکور به خوبی رویکردها را در "وب ۱" و "وب ۲" نمایان می سازد. ویکی پدیا و بریتانیکا را مقایسه کنید: محتوای بریتانیکا را ویراستاران تهیه می کنند و کاربران تنها از آن استفاده می کنند اما تقریبا تمام محتوای ویکی پدیا را کاربران آن توسعه می دهند در حالیکه هر کاربر می تواند هر مطلبی را ویراش کند. هر داوطلب می تواند مقالات آنرا به سبک ویکی اضافه و ویرایش کند. این بدین معناست که دیگری نیز می تواند همان مقاله را ویرایش کند. مقایسه این دو سایت با هم به خوبی تمایز publishing و participation را نیز

می رساند(۰’Reilly.T,۲۰۰۵)

● مشخصه های مهم وب۲

کسانی که درباره وب۲ صحبت می کنند،مباحث مختلفی را پیش می کشند برخی مایلند جنبه‌های تکنیکی آن را برای مخاطبانی همچون برنامه‌نویسان و طراحان وب تشریح کنند. بعضی نیز به کاربردهای تجاری آن نظر دارند، اما در اینجا به آن دسته از ویژگی‌های جدید وب که با نگرش سیستمی سازگاری بیشتری دارد اشاره می شود.

▪ وب مردمی تر

وب واقعا همگانی تر شده است. مهم‌ترین تبلور این ویژگی را باید در این واقعیت جستجو کرد که <مصرف‌کنندگان اطلاعات اکنون خود تولید‌کننده‌اند>. سایت کتاب‌فروشی آمازون که به کاربران اجازه می‌دهد نقد خود درباره محتوای یک کتاب را پای صفحه مخصوص همان کتاب درج کنند، یک مثال مشهور در این زمینه است. تقریبا اکثر کسانی که برای خرید کتاب به آمازون مراجعه می‌کنند، متوجه می‌شوند که اظهارنظر خوانندگان یک کتاب به مراتب از اطلاعات رسمی آمازون درباره آن کتاب، جالب‌تراست.‌

▪ سازوکار خودترمیمی محتوای وب ۲‌

سازوکار خودترمیمی محتوای وب را می‌توان به دو صورت مشاهده کرد: یکی با واسطه و دیگری بی‌واسطه. در سازوکار با واسطه، خوانندگان و مصرف‌کنندگان یک محتوای اطلاعاتی (مثلا بازدیدکنندگان یک سایت خبری و یا آموزشی) با درج کامنت و اظهارنظر، اطلاعاتی که ناشر ارائه داده است را نقد می‌کنند، چیزهایی به آن می‌افزایند، ایرادهایی از آن می‌گیرند و یا برای اصلاحش پیشنهادهایی می‌دهند.خودترمیمی‌ بی‌واسطه، یک پدیده کاملا جدید در وب ۲ است. ویکی ‌و مشتقات آن تبلور همین سازوکار است. در این شیوه مردم امکان می‌یابند مستقیما یک محتوای اطلاعاتی را ویرایش کنند.

▪ جهش در معنای آموزش‌

وب ۲ را می‌توانید در قالب تحولات مفهوم آموزش نیز ببینید. مهم‌ترین ویژگی وب۲ در این مورد، <غیرتجاری کردن دانش> از طریق به‌کارگیری رهیافت توسعه باز [۱۰] است. در این شیوه، مردم می‌توانند در فرایند توسعه یک مقوله علمی یا فنی آزادانه مشارکت داشته باشند و به طور رایگان از حاصل آن استفاده کنند. این در حقیقت سطح متعالی‌تری از آموزش است. <آموزش به وسیله موتورهای جستجو> جنبه دیگری از تحول در معنای آموزش در فضای سایبر را نشان‌می‌دهد. موتورهای جستجو را از این نظر می‌توان به آموزگارانی تشبیه کرد که جواب هر سوالی را می‌دانند. اما کیفیت پاسخ‌هایشان بستگی به کیفیت پرسش‌های پرسشگر دارد.

▪ پویایی داده‌ها

پدیده وب را از زوایای مختلفی می‌توان بررسی کرد. وب یک شبکه اطلاعاتی است. یک فناوری است. یک رسانه نیز هست. اما اگر آن را به عنوان مهم‌ترین تبلور فضای سایبر درنظربگیرید، آنگاه می‌توان وب را به سیستمی تشبیه کرد که حیات دارد، زنده‌ است، راکد نمی‌ماند، پی‌درپی تغییر می‌کند و نو می‌شود.یکی از مفاهیمی که وب ۲ سعی در توضیح و تبیین آن دارد، همین کارکرد دوگانه‌ای است که برخی از اطلاعات در شبکه اینترنت دارند. گونه‌ای از این اطلاعات را مردم پدید‌آورده‌اند و در یک روند تعاملی بسیار پویا و پیچیده مرتبا به آن می‌افزایند.

▪ مفهومی به نام سرویس

وب ۲ متضمن پاره‌ای مفاهیم کلیدی دیگر نیز هست. واژه خدمت یا سرویس نمونه‌ای از همین مفاهیم است. وب جدید به گونه‌ای است که مفهوم سرویس به یکی از ارکان کسب‌وکارهای آنلاین تبدیل شده‌است. این مفهوم هم دربرگیرنده معنای لغوی آن، یعنی خدمت‌رسانی، و هم دربرگیرنده معنای تازه و مدرن آن است که نشان می‌دهد یک فرآیند اطلاعاتی (مثلا ارسال نامه الکترونیکی) به جای این‌که از طریق یک محصول نرم‌افزاری انجام شود، می‌تواند به‌واسطه یک سیستم آنلاین رخ دهد. این شیوه از ارائه خدمات متکی بر نظریه‌ای است که می‌گوید هر نرم‌افزار را می‌توان به صورت یک سرویس ارائه کرد.سرویس در وب۲ با یک مفهوم کلیدی دیگر نیز ارتباط نزدیک دارد و آن، معنای واژه توسعه است. وقتی که به تدریج سرویس‌های آنلاین جای بسته‌های نرم‌افزاری قابل نصب را بگیرند، آنگاه ممکن است با شرایطی روبه‌رو شویم که در آن همواره روند توسعه، اصلاح و تکمیل نرم‌افزار در معرض دید مصرف‌کننده قراردارد. بنابراین توسعه در عصر وب۲ یعنی تقریبا همیشه با محصولاتی سروکار داریم که در مرحله آزمایشی (بتا) قراردارند.

▪ پول‌سازی با قلک آنلاین

می‌توان به فهرست پیامدهای مردمی‌تر شدن وب، اقلام دیگری را نیز افزود. مثلا کسب و کارهای وب۲ به وضوح نسبت به وب۱ اهمیت بیشتری به تک تک کاربران می‌دهند. ایده سنتی کسب‌وکار این است که با مشتریان محدودتر ولی پولدارتر تعامل داشته‌باشید. بنابراین صاحبان کسب‌وکار تمایل زیادی دارند که به جای سروکله زدن با صد مشتری که هرکدام فقط کمی پول خرج می‌کنند، با ده یا پنج مشتری که رقم‌های بزرگی می‌پردازند، روبه‌رو شوند. وب۲ این نظریه را با تردید روبه‌رو کرده است. ظاهرا کسب وکارهای چابک و تیزهوشی مانند گوگل و ‌ eBayتوانسته‌اند راهی پیدا کنند که درآمد خود را به جای تکیه بر خریدهای چند هزار دلاری مشتریان بزرگ، براساس دریافت تنها چند سنت از میلیون‌ها مصرف‌کننده کم‌درآمد بنا کنند.

▪ پلتفرم موبایل

یک مشخصه مهم دیگر نیز در فضای وب ۲ قابل تشخیص است و آن نقش فزاینده پلتفرم موبایل و به طور کلی آن دسته از تجهیزات همراه است که قابلیت جابه‌جایی فیزیکی اطلاعات را در اختیار کاربر قرار می‌دهند. با کمی تامل می‌توان دریافت که در عصر وب۲ دیگر <حالت فیزیکی دسترسی به اطلاعات> محدود به یک کامپیوتر ساکن نیست. کاربر می‌تواند در همه حالت‌ها، مثلا هنگامی که مشغول قدم زدن در یک پارک است، وارد فضای سایبر شود. این کاربر مثلا می‌تواند همان لحظه وبلاگ خود را بروز کند و یا پای یک یادداشت یا مقاله، کامنت بگذارد(نوعی پور،۱۳۸۴)

● نمایشگاه بین‌المللی وب۲

نمایشگاه بین‌المللی وب۲یک گردهمایی بین‌المللی است که در زمینه فناوری، طراحی، بازاریابی و بازرگانی وب۲ انجام می‌شود. در این نمایشگاه تمام فعالان حوزه اینترنت که قصد ارتقای کمی و کیفی آن را دارند دور یکدیگر جمع می‌شوند و در مورد آخرین تحولات آنلاین به بحث و گفت‌وگو می‌پردازند. گردانندگان این نمایشگاه سعی می‌کنند موفق‌ترین شرکت‌ها را در این حوزه گرد هم بیاورند تا با استفاده از مدل‌های پیشنهادی آنها بتوانند سرعت رسیدن به اهداف وب۲ را بیشتر کنند. این مسئله را نباید از ذهن دور نگه داشت که اینترنت به عنوان موتور محرک تمامی صنایع در حال رشد و پیشرفت بوده و به مهم‌ترین عامل افزایش رشد اقتصادی در سال‌های اخیر تبدیل شده است. این جریان با روی کار آمدن وب۲ و برگزاری کنفرانس‌هایی در این زمینه شدت گرفت و باعث شد اقبال شرکت‌ها به این روند افزایش یابد. نمایشگاه و همایش بزرگ وب۲ در سال جاری، پانزدهم تا هجدم آوریل ۲۰۰۷ در شهر Moscone West ایالت سانفرانسیسکوی آمریکا برگزار شد(لطفی،۱۳۸۶)

● وب۲ و کتابخانه۲

همانند مراکز اطلاعاتی و دانشگاهها ، کتابخانه نیز تحت تاثیر معرفی وب۲ قرار گرفته است(۲۰۰۶، (Stanleyبروب [۱۱] یک متن خواندنی در باره کاربردهای کتابخانه و تغییر آن بوسیله وب۲ ارایه کرده و این فرایند را کتابخانه۲ می داند، کتابخانه۲،اصطلاحی است که توسط مایک کیسی [۱۲]ابداع شده است(۲۰۰۶،Miller) وب۲ و تکنولوژیهای جدید به کتابخانه این اختیار را می دهند تا با روش بهتری به کاربران خود خدمت نمایند، همچنین وب۲ باعث تاکید بر مشارکت و خلاقیت استفاده کنندگان می شود و به آنها اجازه می دهد تا از منابع موجود به نحو احسن استفاده نمایند. شاید با استفاده از تکنولوژیهای جدید،کتابخانه ها به مکانی برای تولید دانش تبدیل شوند و به استفاده کنندگان خود اجازه تولید و همچنین مصرف دهند.بنابراین اینکه می گویند وب۲ نمی تواند وارد مشاجرات کتابخانه شود درست نیست،زیرا وب۲ نه تنها وارد مشاجرات کتابخانه شده بلکه برای آن کمک کننده

می باشد(Anderson,۲۰۰۷)

● وب ۳ چگونه چیزی می‌تواند باشد؟

با ظهور وب۲، تاریخ وب را می توان به دو مرحله جداگانه تقسیم کرد: بعد از وب ۲ و قبل از آن.‏ همین موضوع سؤالی را در ذهن متبادر می‌کند : وب ۳ چگونه چیزی می‌تواند باشد؟سخن گفتن از وب ۳ به دلایل مختلف و در شرایطی که وب ۲ در حال پیشرفت می باشد ، ‏دشوار است.‏ اما اساسی‌ترین جزء وب ۳ را می‌توان وب معنایی[ [۱۳دانست ، ‏اصطلاحی که به وسیله تیم برنرز لی ‏‏ مخترع اینترنت ، ابداع شد. ‏اصولا وب معنایی به زمان و مکانی اشاره دارد که در آن همه ماشین‌ها می‌توانند درست ‏به همان نحوی که انسان‌ها وب را می‌خوانند ، به مطالعه وب بپردازند ، محلی است که ‏در آن موتورهای جستجو و نرم افزارها می‌توانند به شیوه بهتری وب‌گردی کنند تا چیزی را ‏که به دنبال آن هستیم پیدا کنند. وب ۳ را همچنین می‌توان استانداردی تعریف کرد که ‏وب را مبدل به یک پایگاه داده‌های بزرگ می‌کند(مجیدی،۱۳۸۶).زمانی که در کنفرانس وب ادینبرگ در سال ۲۰۰۶ از تیم برنرزلی درباره وب۳ سوال کردند،وی اظهار کرد که به وب۳ و گامهای بعدی در حال پیشرفت معتقد است(Anderson,۲۰۰۷).حقیقت امر این است که هیچ کس به درستی نمی تواند بگوید که وب ۳ چه چیزی خواهد بود فقط می‌توانیم از ‏یک چیز مطمئن باشیم : دیر یا زود وب به نسخه سومش ارتقا پیدا خواهد کرد(مجیدی،۱۳۸۶).‏

● نتیجه گیری

اواخر قرن گذشته بار رشد انفجاری تکنولوژی ، مخصوصا در الکترونیک ، کامپیوتر ، ارتباط از راه دور و اینترنت همراه بود . چنین پیشرفتی، امکان استفاده مداوم از انواع خدمات اینترنت را میسر ساخت.(Chapula.M, & etal,۲۰۰۶) از جمله امکانات اینترنت که باعث سرعت بخشیدن به ارتباطات بشری و تبادل افکار گردیده،شبکه جهانی وب است، وب پس از پست الکترونیکی پرطرفدارترین سرویس شبکه اینترنت است که به دلیل دو خاصیت عمده آن،یعنی قابلیت فرامتنی و چند رسانه ای بودن محیط وب،استفاده از آن به سرعت رو به رشد است.اما دیر زمانی است که وب جهانی در یک دگردیسی تدریجی به یک چیز دیگر تبدیل شده،که به آن وب۲ می گویند.درحقیقت نباید تصور کرد که وب۲ به معنای نسخه ای کاملاُ نو و متفاوت از وب کنونی است،زیرا خرد جمعی روح وب۲ را تشکیل می دهد و خمیر مایه وب۲ مشارکت با دیگران برای انجام دادن چیزهایی است که به تنهایی امکان انجام دادن آنها را نداریم.از طرف دیگر وب۲ همه ما را بدون اینکه بدانیم یا حتی بخواهیم،از گیرندگی به دهندگی رسانده است و هر چه وب غنی‌تر باشد، نتایج جستجو در آن هم غنی‌تر خواهد بود. پس داده‌های بیشتری بیاورید تا فرآورده‌های بیشتری بگیرید. این توصیه ارزشمند که امروزه به یکی از بدیهیات تبدیل شده‌است، یکی از پایه‌های اساسی وب۲ را تشکیل‌می‌دهد، و شرکتی مانند گوگل آن را خیلی زود پیدا کرد وبه همین سبب به یکی از نمادهای وب۲ بدل شده است.در پایان چنین می توان نتیجه گرفت که وب تکان خورده و رویدادهای تازه ای در حال وقوع است ،به هر حال چه این رویدادهای در حال وقوع را "وب ۲" بنامیم و چه با نام دیگر بخوانیم، خواهند آمد و با خود تغییرات بسیاری خواهند آورد . پس چه خوب است که مفاهیم نوین مطرح شده را

جدی تر دنبال کنبم.

محمدکریم صابری دانشجوی کارشناسی ارشد علوم کتابداری و اطلاع رسانی واحد علوم و تحقیقات تهران

حسن صدیقی کارشناس کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه آزاد اسلامی-واحد علوم و تحقیقات تهران

پی نوشتها:

۱. World Wide Web

۲. Hyper media

۳. Hyper text

۴. Multi media

۵. URL: Uniform Resource Locator

۶. Tim .Berners -lee

۷ .European Particle laboratory

۸. Bill Joy

۹. Tim O’Reilly

۱۰. Open Development

۱۱.Berube

۱۲. Mike Casey

۱۳.Semantic web

منابع

ابراهیمی، مهدی (۱۳۸۰). ‌اینترنت. تهران: نشر‌ کتابدار.

احمدی فصیح ، صدیقه (۱۳۸۱). "آشنایی با شبکه جهانی وب" علوم و فناوری اطلاعات،دوره۱۸،شماره۱و۲.

اردلان، ‌رضا (۱۳۸۲). "بازیابی اطلاعات از طریق اینترنت" مجموعه مقالات ششمین همایش کتابداران سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، ‌یزد ۱۸ـ۱۶ بهمن ۱۳۸۰. ‌تهران: ‌سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، ‌معاونت امور پشتیبانی (‌۱۳۸۱).

ایزدپناه ، پرهام (۱۳۸۴). "وب ۲-شوق یک جهان نو" ماهنامه شبکه، شماره ۶۳.

خسروی، عبدالرسول(۱۳۸۳). "وب نامریی" علوم و فناوری اطلاعات،دوره۲۰ ،شماره۱و۲.

رودکی، مهدی (۱۳۸۵). "وب۲ موجی زودگذر یا آینده وب" مجله دنیای کامپیوتر و ارتباطات،شماره ۵۲.

سرویس خبر شبکه آنلاین(۱۳۸۵) "وب ۲ فرصت های زیادی را برای شرکت ها فراهم آورده است"(۳۱اردیبهشت۱۳۸۵) ، موجود در:

http://www.shabakeh-mag.com/Articles/Show.aspx?n=۱۰۰۲۱۷۴

سرویس خبر شبکه آنلاین(۱۳۸۵) "جنجال برسر استفاده از اصطلاح وب۲" (۱۰خردار۱۳۸۵) ، موجود در:

http://www.shabakeh-mag.com/Articles/Show.aspx?n=۱۰۰۲۲۲۸

صابری،محمدکریم؛شجاعی مهر،نرگس(۱۳۸۵)." وبلاگ در دنیای کتابداری:موقعیت ها و کاربردها"نما (مجله الکترونیکی پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران)،شماره سوم ،دوره ششم، موجود در:

http://www.irandoc.ac.ir/data/e_j/vol۶/saberi_shojaeimehr_abs.htm

صالحی،علیرضا(۱۳۸۴). "وب۲ دنیایی بافته از مشارکت" ماهنامه شبکه ،شماره۶۳ . موجود در:

http://www.shabakeh-mag.com/Articles/Show.aspx?n=۱۰۰۲۰۹۱

لطفی، میثم(۱۳۸۶). "وب۲،آنچه شما خواسته اید" مجله دنیای کامپیوتر و ارتباطات. موجود در:

http://www.itna.ir/archives/article/۰۰۷۰۹۷.php

مجیدی،علیرضا(۱۳۸۶)." وب۳،تغییر دوباره اینترنت" ماهنامه رایانه خبر.موجود در :

http://links.p۳۰download.com/archives/۵۷۴۵.php

نوروزی، علیرضا(۱۳۸۵). "بررسی میزان حضور ایران در وب" فصلنامه کتاب،شماره ۶۸(زمستان۸۵).

نوعی پور،بهروز(۱۳۸۴). "هفت مشخصه وب۲" ماهنامه شبکه،شماره ۶۳.

Anderson, P.(۲۰۰۷)" What is Web۲.۰? Ideas, technologies and implications for education” JISC, pp.۱-۶۴.

Chapula, M. …[et al].(۲۰۰۶) “ Hospital Virtual Libraries In Latin America And The

Caribbean : A Webometric Analysis” Paper Contribution. Salvador Bahia,Brasil.۲۰ al ۲۳ de septiembre(۲۰۰۶) [on-line].Available:

http://eprints.rclis.org/archive/۰۰۰۰۷۵۲۸/

Maharana, B. …[et al].(۲۰۰۶) “ Scholarly use of web resources in LIS research: a citation analysis” Library Review, Vol. ۵۵, No. ۹, pp. ۵۹۸-۶۰۷.

Miller, .(۲۰۰۶) “Introducing the library۲.۰ gang” Recorded telephone conference as part of the Talking with tails pod cast series. Jan۳۱, ۲۰۰۶.

O۰۳۹;Reilly, T.(۲۰۰۵) “What is Web ۲.۰: Design Patterns and Business Models for the next generation of software.” (۳۰ Sep. ۲۰۰۵) [on-line]. available: http://facweb.cti.depaul.edu/jnowotarski/se۴۲۵/What%۲۰Is%۲۰Web%۲۰۲%۲۰point%۲۰۰.pdf . [۰۳ Aug.۲۰۰۷].

Stanley,T.(۲۰۰۶) “web۲.۰: Supporting library users, QA focus. UKOLN. [On-line] available: www.ukoln.ac.uk/qa-focus/documents/briefings/briefing-۱۰۲-A۵.doc.

Wikipedia. (۲۰۰۷) “Web ۲.۰”. From Wikipedia, the free encyclopedia. [On-line]. available: http://en.wikipedia.org/wiki/Web_۲.۰. [۰۳ Aug.۲۰۰۷].