تفلیس ایستگاه توسعه ناتو به سوی شرق

مدت ها پیش از ۸ آگوست, وقتی فرماندهان ارتش گرجستان, با استقرار در نواحی کوهستانی قفقاز در جنوب روسیه, تصمیم گرفتند به ناحیه ای مستقل در این منطقه به نام اوستیای جنوبی حمله کنند, واشنگتن از لحاظ نظامی حضور سنگینی در گرجستان داشت

مدت ها پیش از ۸ آگوست، وقتی فرماندهان ارتش گرجستان، با استقرار در نواحی کوهستانی قفقاز در جنوب روسیه، تصمیم گرفتند به ناحیه ای مستقل در این منطقه به نام اوستیای جنوبی حمله کنند، واشنگتن از لحاظ نظامی حضور سنگینی در گرجستان داشت. تهاجم به خوبی سازمان داده شده گرجستان، تسخینوالی، پایتخت اوستیای جنوبی را ساعت ها به آتش کشید و ساختمان های پارلمان، دانشگاه و بیمارستان اصلی شهر را تخریب کرد. طبق گزارشی که آسوشیتدپرس در گفت وگو با بازماندگان تهیه کرده است، کم تر ساختمانی در این شهر سالم مانده است. ادوارد کوکویتی رهبر اوستیای جنوبی تخمین می زند که بیش از ۱۴۰۰ شهروند در این تجاوز کشته شده باشند. (رویترز ۸ آگوست)

نیرو های نظامی روسی پس از این تجاوز به پایگاه های نظامی گرجستان و فرودگاه و « پوتی» ، بندر عمده آن در دریای سیاه حمله بردند، اگرچه بیشتر منابع رسانه ای امریکا ، با تحریف خبر ها خواسته اند این امر را جا بیندازند که روسیه برخورد با گرجستان را آغاز کرده است.

در چند روز اخیر صد ها مقاله به طور مفصل درباره اهمیت گرجستان به عنوان نقطه ای استراتژیک برای انتقال نفت و گاز از دریای خزر صحبت کرده اند؛ ولی دیدگاهی که این برخورد ها را به راهبرد های امریکا در این منطقه استراتژیک ارتباط می دهد، کمتر مطرح شده است. در حالی که روسیه نگران جنگی است که در مرز هایش جریان دارد و توجه جهانی به آن متمرکز شده است. دولت بوش دو گروه ناوبر را به خاورمیانه گسیل داشته است ‎

● طرح تأسیس ارتش های متحد غرب

از زمانی که ایده غرب برای تشکیل دولت های لیبرال در کی یف و تفلیس به بار نشست پنتاگون به فکر ایجاد پایگاه نظامی در این نقاط مهم قلمرو شوروی سابق افتاد. زیرا نخبگان کاخ سفید دریافته بودند که صرف ایجاد یک حکومت لیبرال در این منطقه برای روسیه تهدید نیست و آنچه ممکن است اسباب دردسر برای مسکو شود همانا ساختن ارتش های تحت نفوذ است. همین طرح در گرجستان دنبال شد.

با این حال واشنگتن از تهاجم گرجستان به اوستیای جنوبی که با فرمان رئیس جمهور گرجستان میخائیل ساکاشویلی انجام شد، امتیازی کسب نکرد ونیرو های گرجستان در رسیدن به هدف خود شکست سختی خوردند. هم اکنون راه های بازگشت به تفلیس پایتخت گرجستان مملو از تانک ها و سایر خودرو های نظامی است که سربازان در بازگشت شان به خانه آنها را رها کرده اند. ( بی بی سی نیوز ۱۲ آگوست)

تهاجم گرجستان به اوستیای جنوبی زمانی کلید خورد که منابع اطلاعاتی در قفقاز از مدت ها قبل طی گزارش های دقیقی از تحرکات نظامی امریکا و شرکایش در این حوزه خبرداده بودند، ایالات متحده و ناتو، گرجستان را به شدت مسلح کرده و به نظامیان آن آموزش داده اند. «مشاوران نظامی» امریکایی در گرجستان مستقرند و هزار تفنگدار امریکایی از گردان سوم، هنگ بیست و پنجم مانور مشترک سه هفته ای در گرجستان به نام «عملیات واکنش سریع» را تازه به پایان رسانده اند. در دوره ای که منجر به حمله گرجستان به اوستیای جنوبی شد، پنتاگون صد ها تانک، خودرو های زره پوش و سلاح های توپخانه، راکت انداز و ده ها هلیکوپتر و موشک های ضد هوایی را به گرجستان فرستاد. در این دوره محموله های دیگری از سلاح نیز از سایر اعضای ناتو و اسرائیل به گرجستان سرازیر شد. ( اینترفاکس ۷ اگوست)

این نقل و انتقالات نظامی به قفقاز درست در برهه ای اتفاق افتاد که، گرجستان سومین فراهم آورنده نیروی نظامی در عراق تحت اشغال امریکا بوده است. تعداد این سربازان به ۲۰۰۰ نفر بالغ می شد که در ۱۰ آگوست، امریکا به محض احساس خطر پیروزی روسیه شروع به انتقال آنها ازعراق به منطقه جنگی در گرجستان کرد.

نکته جالب در گزارش خود رسانه های غربی این است که در کنار نیرو ها و مستشاران نظامی امریکاکه به گرجستان فرستاده شدند، شمار زیادی از واحدهای امنیتی و نظامی در قالب شرکت ها و پیمانکاران خصوصی امریکا در گرجستان به کار گرفته شدند. برپایه این گزارش ها هم اکنون چند هزار مأمور نظامی با عنوان هایی چون مشاوران بین المللی، کارشناسان سیاسی و کمک های تکنیکی در گرجستان و اوکراین، به کار مشغولند.

بعید است که سیستم اطلاعاتی روسیه از این مسئله بی خبر باشد. کرملین که هر گونه پیمان وهمکاری نظامی جمهوری های پیرامون خود با اعضای ناتو را یک تهدید برای امنیت ملی خویش می داند مسلم است که زیر بار این گونه سناریوهای خزنده نظامی نمی رود.

● تشتت در ناتو

ناتو با آنکه به طور سنتی یک اتحادیه نظامی تحت رهبری امریکاست اما اکنون در مورد خواسته های امریکا برای گسترش این سازمان به سوی مرزهای روسیه دچار دو دستگی است. شاید اولین جایی که این اختلاف ها بروز کرد اجلاس بخارست- رومانی- در ۲ تا ۴ آوریل بود که امریکا قصد خویش برای حضور نظامی در حوالی مرزهای روسیه را مطرح کرد و با پاسخ رد شاخه اروپایی آن روبرو شد. در ملاقات سران ناتو در بخارست، آلمان، فرانسه، اسپانیا، ایتالیا، بلژیک، هلند و لوکزامبورگ به شدت و آشکارا با خواسته های بوش، در مورد پیوستن گرجستان به ناتو، مخالفت کردند بعضی از این دولت ها حتی اظهار داشته اند که درباره به رسمیت شناختن جدایی کوزوو به عنوان یک پروژه امریکایی احساس نگرانی می کنند. آنها معتقدند که این جدایی راه شورش های گسترده در کشورهایی مانند اوکراین و گرجستان را هموار می کند ‎. ناتو تصمیم خود در مورد پذیرش اوکراین و گرجستان را تا ماه دسامبر به تعویق انداخت اما سران امریکاهمچنان بر توسعه بیشتر ناتو به طرف شرق پای فشردند از جمله اوکراین و گرجستان - دو کشوری که روزی بخشی از اتحاد شوروی بوده اند و هر دو هم مرز روسیه اند. وزیر خارجه امریکا کاندولیزا رایس در ۱۰ جولای از گرجستان دیدار کرد و حمایت امریکا را از عضویت گرجستان در ناتو تکرار کرد.

همزمان با این طرح ،گروه میلیتاریست های امریکا طرح مربوط به استقرار سیستم ضد موشکی امریکایی در شرق اروپا را در دستور کار قرار داده اند که این امر تهدید علیه روسیه را افزایش می دهد. این خبرها به خودی خود مهر تأییدی بر نظر کسانی بود که اعلام می کردند منشأ جنگ اخیر قفقاز به طرح توسعه ناتو بر می گردد. به باور این کارشناسان، تئوریسین های امریکایی پس از ۴۰ سال جنبه های ضد روسی پیمان ناتو را دوباره احیا کرده و آرام آرام این سازمان را به حضور نظامی در امتداد مرزهای روسیه از افغانستان تا قفقاز سوق دادند.

این چرخش در مأموریت ناتو را پوتین بیش از همه دریافت و به همین دلیل او در همه مذاکرات خویش با طرف های غربی فلسفه حضور ناتو در منطقه را به چالش کشید و گفت نهادی که زمانی برای مقابله با انقلاب های سوسیالیستی در کشور های اروپایی تأسیس شد اکنون چه هدفی جز محدود ساختن قدرت روسیه در افغانستان و قفقاز دارد.

با خط دهی امریکا، سازمان ناتو در دودهه اخیر با به کارگیری جنگ ۱۹۹۲-۱۹۹۹ علیه یوگسلاوی برای توجیه توسعه خود، اعضای خود را از ۱۶ به ۲۶ عضو افزایش داد و آن طور که ژنرال کانادایی ری هنولت عضو کمیته نظامی ناتو در گزارش خود می گوید، ناتو با ۳۸ کشور هم قرارداد های «همکاری» دارد. ناتو حوزه مداخلات خود را خیلی بیشتر از مفاد آتلانتیک شمالی توسعه داده است. اما امریکایی ها از اول بر این باور بودند که ناتو در صورتی می تواند در اندازه یک نیروی بین المللی ایفای نقش کند که به سرزمین های بکر شوروی سابق دست یابد. به همین دلیل در سال های اخیر آهنگ تلاش دیپلمات های امریکا به سمت جذب اعضا و «همکاران» ناتو، در کشور های سوسیالیستی شوروی معطوف شد. به طور خاص از وقوع انقلاب های رنگی تاکنون، امریکا تلاش کرد زیر پرچم ناتو کنترل بر منابع وسیع آسیای میانه و کشور های منطقه قفقاز، دریای خزر و دریای سیاه را در دست بگیرد.

همه کسانی که این تحرکات گسترده امریکا را زیر نگاه داشتند می دانستند که سرانجام روسیه و ایالات متحده به یک رویارویی بزرگ خواهند پرداخت. تقابل استراتژیک واشنگتن و روسیه در نقاط تلاقی اروپا و آسیا یک امر محتوم بود که اکنون در بحران اوستیا و گرجستان به منصه ظهور رسیده است.

گردآوری و ترجمه : پوراندخت مجلسی