رابطه افزایش قیمت بنزین و آلودگی هوا

از زمان صنعتی شدن جهان که در قرن ۱۸ از کشور انگلستان آغاز شد و در دوره ی مشروطه روند آن در ایران شکل گرفت, انسان ها همواره با مسئله ی آلودگی محیط زیست و به خصوص آلودگی هوا رو به رو بودند

از زمان صنعتی شدن جهان که در قرن ۱۸ از کشور انگلستان آغاز شد و در دوره ی مشروطه روند آن در ایران شکل گرفت، انسان‌ها همواره با مسئله ی آلودگی محیط زیست و به خصوص آلودگی هوا رو به رو بودند. این مسئله در قرن ۲۱ به اوج خود رسیده و هم اکنون از مهم ترین چالش‌های پیش روی جوامع انسانی است. به طوری که تلاش‌های ملی و بین المللی برای مقابله با آن روز به روز در حال گسترش است. اگرچه در کنار گسترش این مقابله، ابزار‌های چالش گر نیز روز به روز افزایش می‌یابد.

این مسئله در دو دهه‌ی اخیر به عنوان مهم ترین چالش زیست محیطی ایران شناخته شده است و به خصوص در کلان شهرهایایران که از مهم ترین مراکز صنعتی کشور هستند، بسیار بروز پیدا کرده است. مسئله ریز گردهای استان خوزستان نیز اگرچه ریشه‌ی صنعتی ندارد اما از دخالت عوامل عوامل انسانی، بی تاثیر نمانده است و مجموع همین مسائل هزینه‌ی روحی و جسمی و مالی فراوانی را برای ملت و دولت ایجاد کرده است.

برای این نوع آلودگی نیزعلل بسیاری را بر شمردند که از وارونگی دما تا آلاینده‌های صنعتی کارخانه جات و حتی در سطح کوچک تر، آلودگی تولید شده در خانه‌ها و منازل مسکونی در این دسته قرار می‌گیرند.و در میان این علل اما علتی نیز وجود دارد که آن را آلودگی ناشی از وسایل نقلیه از وسایل نقلیه می‌نامند. علتی که با وجود صرف هزینه‌های کلان و تمرکز بسیاری از مدیران و مسئولین شهرداری و دولت بر آن هنوز به عنوان مهم‌ترین چالش آلودگی پایتخت از آن نام برده می‌شود.

طی دهی گذشته، تدابیر بسیاری در جهت کاهش استفاده از وسایل نقلیه شخصی و کاهش ترافیک و آلودگی هوا انجام شده است. سهمیه بندی بنزین، گسترش حمل و نقل عمومی، گسترش شاهراه‌ها و اتوبان‌ها، طرح زوج و فرد و طرحترافیک، احداث زیرگذر و پل‌های هوایی و تونل و... را می‌توان ازین مورد دانست. فارغ از نحوه ی عملکرد شهرداری و سایر دستگاه‌های مربوط در این زمینه، باید قبول کرد که به دلایل گوناگونی چون، افزایش مداوم جمعیت کلان شهر‌ها، ضعف مدیریت، نمایشی بودن برخی پروژه‌ها، ناکارامدی ساختاری و... آنطور که باید و شاید نتیجه ی مطلوبی را به جای نگذاشت.

افزایش نرخ بنزین که از گزینه‌های روی میز دولت به حساب می‌آید مدتی قبل در اوان اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها اجرا شد و جز کمک به پیشبرد طرح _ البته اگر بتوان نام آن را کمک گذاشت_ در عمل راهکار مناسبی برای رفع موضل آلودگی و ترافیک شهری نبود و تاثیر زیادی در کاهش حجم ترافیک پایتخت و میزان آلودگی نداشت و هم اکنون در راستای همین طرح بار دیگر با افزایش قیمت سوخت مواجهیم، بدین ترتیب طرحی که در مسئله‌ی آلودگی یکبار ناکارمدی خود را آشکار ساخته بود باز هم به عنوان راهکاری برای کاهش مصرف سوخت ایراد می‌شود.

نکته ی مهمی که در تغییر عیمت قتلی رخ داد و تاثیر آن را به حداقل رساند عدم ایجاد شوک اقتصادی در میان مردم بود. در همان زمان مردم با افزایش بی رویه‌ی قیمت‌ها و تورم روبه رو بودند که با توجه که با توجه به این مسئله، افزایش قیمتبنزین را نیز حاصل همین روال تثبیت شده‌ی افزایشقیمت پنداشته‌اند و نه یک شوک جدی برای نمودار هزینه‌ی آنها . در مورد تغییر قیمت کنونی، اما با توجه به کاهش و یا حداقل تثبیت شرایط و حوادث اقتصاد کشور، نگاه مثبتی به ایجاد این شوک و در نتیجه کاهش مصرف بنزین شده است.

بدین ترتیب کاهش مصرف سوخت به عنوان مهم ترین موضل محیط زیست کلان شهر اهمیت زیادی دارد؛ به خصوص که با وجود تحریم‌ها، مواد غیر استاندارد نفتی و با آلایندگی فوق بالا و مورد استفاده قرار گرفته و بیش از بیش بر اهمیت این طرح افزوده است. افزایش نرخ بنزین همچنین باعث کاهش قاچاق سوخت از کشور می‌شود. تفاوت فاحش قیمت بنزین و به طور کلی سوخت باعث شده تا خرید آن در ایران و فروش در کشور‌های همجوار مخصوصا ترکیه و پاکستان سود کلانی را برای قاچاق چیان و دلالان سوخت فراهم آورد. بدیهی است که این مهم از نتایج مثبت افزایش قیمت سوخت به حساب می‌آید.

بالا رفتن هزینه‌های اتومبیل شخصی در مصرف سوخت از طرفی افراد را به سمت حمل و نقل عمومی، استفاده از وسایل نقلیه ی غیر بنزینی، استفاده از سوخت جایگزین مثل گاز طبیعی و... سوق می‌دهد و از طرف دیگر خودرو‌های جدید با مصرف سوخت پایین تر را برای آنها در اولیت قرار می‌دهد. بدین ترتیب هم صرفه جویی ملی رد زمینه ی سوخت به دلیل استفاده از اتومبیل‌های کم مصرف رخ می‌دهد و هم ماشین‌های فرسوده با آلایندگی و مصرف سوخت بالا از رده خارج می‌شوند. بدیهی است که پیشبینی تهسیلات برای خودرو‌های کم مصرف عمومی تاثیر این طرح را دو چندان می‌کند.

به هر حال این افزایش قیمت در راستای برنامه‌های توسعه ی ملی و طرح هدفمندی یارانه‌ها امری ضروریست و دولت و ملت ناگزیر از اجرای آنند. ولیکن در مورد تاثیر آن در کاهش مصرف، باید اظهار نمود که اگرچه تاثیر گذار است، اما به دلیل افزایش اندک آن در زمانی که قیمت‌ها به شدت رشد کرده است، شوک اقتصادی چندانی را وارد ننموده و عملا تاثیر خود را از دست می‌دهد. هنوز هم قیمت بنزین با کشورهای دیگر تفاوت فاحشی دارد و اگر چند کشور عربی را از این مقوله استثناء داریم، ایران بنزین تولیدی با هزینه بالا را با ارزان‌ترین قیمت به دست مردم می‌رساند که این خود حائز مشکلاتی است که امروز در کلان‌شهر‌ها و به خصوص پایتخت دیده می‌شود.

بهار نیوز