یکشنبه, ۲۳ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 12 May, 2024
علم بی هوشی, جوان است
علم بیهوشی، علمی جوان است که قدمت آن به حدود ۱۶۰ سال میرسد؛ هرچند دانشمندان و محققان بسیاری، قبل از این زمان، مقدمات و علوم پایه ارزشمندی را فراهم آوردند تا بر پایه آنها علم و هنر بیهوشی بنا گردد....
نقطه شروع بیهوشی را میتوان به نمایش اثر «اتر» توسط مورتن در سال ۱۸۴۶ میلادی نسبت داد. البته نظرات درباره اینکه چه کسی بیهوشی استنشاقی را ابداع کرده، متفاوت است. در سال ۱۸۴۴ یعنی دو سال قبل از آنکه ویلیام مورتن، اثر هوشبری گاز «اتر» را به نمایش عمومی بگذارد، آقای گاردنر کولتن اثرات بیدردی گاز N۲O را به نمایش گذاشته بود. در همان سال (۱۸۴۴) نیز معلم مورتن، یعنی هوراس ولز با گاز N۲O به کشیدن دندان بیماران خود پرداخت و تجربه موفقیتآمیزی را کسب کرد. ولی ویلیام مورتن، کسی است که با پیشنهاد چارلز جکسون شیمیدان، در یک نمایش عمومی در بیمارستان ماساچوست دانشکده هاروارد در تاریخ ۱۶ اکتبر ۱۸۴۶ اثرات معجزهآسای هوشبری «اتر» را در معرض دید همگان قرار داد و از همان سال تغییری واقعی در شیوه بیهوشی بیماران مطرح گردید. نام «Anesthesio» که شاید مفهومی پیچیدهتر و گستردهتر از معادل فارسی آن یعنی «بیهوشی» را دربرداشته باشد، توسط اولیور هولمز به مورتن پیشنهاد شد و از همان زمان به کار رفت.
● رد پای بیهوشی در شاهنامه
لازم به ذکر است که در کتاب شاهنامه فردوسی، به داستان تولد قهرمان ملی ایران، رستم، به طریق «رستمزاد» (که سالها بعد این روش به نام «سزارین» شهرت یافت) اشاره شده است. در آن زمان پزشکان ایران زمین میدانستند که با خورانیدن داروی بیهوشی، رودابه همسر زال را مست و مدهوش کنند و آن گاه دست به کار تولد رستم شوند: «بیاورد یک خنجر آبگون/ یکی مرد بینادل پرفسون/ شکافید بیرنج، پهلوی ماه/ بتابید مر بچه را سر ز راه/ چنان بیگزندش برون آورید/ که کس در جهان این شگفتی ندید» در داستان بیژن و منیژه نیز به فرآیند «هوشبری» اشاره شده است: «بفرمود تا داروی هوشبر/ پرستنده آمیخت با نوشبر»
بعد از گاز اتربعد از گاز اتر، هوشبرهای استنشاقی سیر تکاملی سریعی را طی کردند. در این سیر، گازهای دیگری نیز برای مدت قابل ملاحظهای وارد عرصه بالینی گردیدند از جمله کلروفرم، سیکلوپروپان، تریکلرواتیلن و ... که به دلیل مشکلات پیشآمده جای خود را به گازهای مناسبتر دادند. از حدود سال ۱۹۵۰ ساخت گازهای جدید هوشبر (حاوی مولکول فلور) آغاز گردید که تا به امروز نیز ادامه دارد و شاهد پیشرفتهای روزافزون در صنعت تولید این نوع هوشبرها هستیم. از جمله مضرات این دسته جدید گازهای هوشبر، احتمال ایجاد زردی (هپاتیت) و صدمه کبد بود که با تولید گازهای جدیدتر این خطر نیز به حداقل رسیده است.
در بیهوشی نوین، گازهای هوشبر بخشی از داروهایی هستند که یک متخصص بیهوشی از آنها بهره میگیرد. انواع داروهای وریدی از جمله داروهای مخدر، خوابآور، شلکننده عضلانی، محرکهای قلبیعروقی، ضداضطراب ... به صورت روزمره توسط متخصصان بیهوشی به کار میرود که هر کدام تاریخچه مربوط به خود را دارد. طبق شواهد موجود به نظر میرسد قرنها قبل، برای انجام اعمال جراحی از شیوههای مختلفی برای از بین بردن درد در بیماران استفاده میکردند. به نظر میرسد «تریاک» اولین دارویی بوده است که در این راستا مورد استفاده قرار گرفته است. امروزه نیز از این ترکیبات صناعی و نیمه صناعی آن برای کاهش درد بیماران استفاده میگردد. با کشف خوابآورها از جمله «باربیتورات»ها در سال ۱۸۹۶ بیهوشی وارد مرحله جدیدی شد. از سال ۱۹۳۴ خوابآور فوق سریع «تیونپتال سدیم» کشف و وارد عرصه بالین شد. این دارو که در عرض ۱۳ ثانیه (زمان یک دوره گردش خون از بازو به مغز) بیمار را به خواب میبرد، به طور روزمرهای در شروع بیهوشی به کار میرود.
● تولد تخصص بیهوشی
تخصص بیهوشی که توسط دکتر جان اسنو در حدود سال ۱۸۵۰ به عنوان یک تخصص در عرصه علم طب مطرح گردید، توانست به بسیاری از رویاهای بشر از جمله جراحیهای طولانی و بزرگ مثل جراحی قفسه سینه و قلب جامه عمل بپوشاند. این تخصص نه تنها به داروهای گوناگون، جهت هوشبری بیمار بسنده نکرده است، بلکه با گسترش سریع خود، وادیهای گستردهتری را نیز دربرگرفته است. از جمله این عرصهها میتوان به اختراع دستگاههای جدید تنفسی، پایشهای گوناگون که در بخشهای مراقبتهای ویژه صورت میپذیرد و یا روشهای مختلف که برای بیحسیهای موضعی، منطقهای و یا کاهش دردهای حاد و مزمن استفاده میشود، اشاره کرد. اثر بیحسی موضعی برخی داروها از جمله کوکایین از حدود سال ۱۸۸۰ در بالین به کار رفته است. از این زمان پزشکان به صورت گستردهتری از مواد بیحسی موضعی در بلوک اعصاب محیطی، بلوک در سطح نخاع و خارج نخاع استفاده کردند. این فرآیند امروزه آنچنان گسترش یافته است که دانشپژوهان علم بیهوشی به صورت «فوقتخصصی» در رشته «تسکین درد» به ادامه تحصیل میپردازند تا با شناسایی بهتر راههای انتقال و تجزیه تحلیل فرآیند درد به بیماران دچار دردهای حاد و مزمن و صعبالعلاج از جمله دردهای سرطانی کمک کنند.
با ابداع روش لولهگذاری داخل نای و تنفس دستی با فشار مثبت به وسیله کیسه آمبو که هر ۸ ساعت به وسیله یک دانشجوی پزشکی در دانشگاه کپنهاک صورت گرفت، میزان مرگ و میر از ۹۰ درصد به ۲۰ درصد کاهش یافت. این روش، در حقیقت پایه اولین واحد مراقبتهای ویژه و بحرانی را در دنیا بنا نهاد. از آن پس دستگاههای تنفس مصنوعی که با روش فشار مثبت کار میکنند، با پیشرفتهای روزافزونی وارد عرصه طب شدند و در بخش مراقبتهای ویژه، بخشهای تنفسی و حمل و نقل بیماران به کار رفت. متخصصان بیهوشی و تعدادی از همکاران سایر تخصصها از جمله متخصصان ریه، که تمایل دارند به خدمترسانی و درمان بیماران دچار وضعیت بحرانی بپردازند، با مطالعه جزییات تهویه و دستگاههای تنفسی مصنوعی و اندازهگیری و پایش کمی و کیفی عملکرد دستگاه گردش خون میتوانند به اخذ درجه فوق تخصصی در رشته «مراقبتهای ویژه» نایل آیند. بهعلاوه باید دانست که رشته بیهوشی با پیشرفت روزافزون خود، به دلیل تخصصی شدن مطالعات علمی در هر یک از زیرشاخههای آن، دارای فوقتخصصهای گوناگونی از جمله: مراقبتهای ویژه، تسکین درد مزمن و حاد، بیهوشی در جراحی قلب، بیهوشی در جراحی اعصاب، بیهوشی در جراحی اطفال و بیهوشی در جراحی زنان و زایمان شده است تا متخصصان در این علم بتوانند به ارایه خدمات در سطح عالیتر بپردازند.
دکتر هدایتا... الیاسی
رییس مرکز تحقیقات بیهوشی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
پیچ و مهره پارس سهند
تعمیر جک پارکینگ
خرید بلیط هواپیما
ایران مجلس شورای اسلامی مجلس صادق زیباکلام انتخابات مجلس دوازدهم انتخابات مجلس انتخابات مجلس دوازدهم دولت انتخابات مجلس شورای اسلامی ستاد انتخابات کشور رهبر انقلاب
تهران قتل هواشناسی فضای مجازی سیل شهرداری تهران زلزله سازمان هواشناسی پلیس وزارت بهداشت آتش سوزی سلامت
خودرو قیمت دلار قیمت طلا قیمت خودرو بازار خودرو حقوق بازنشستگان گاز بورس بانک مرکزی نمایشگاه نفت ایران خودرو سایپا
نمایشگاه کتاب کتاب نمایشگاه کتاب تهران رضا عطاران کیانوش عیاری کتابخانه سینمای ایران تلویزیون دفاع مقدس سینما نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران سریال
خورشید فناوری تجهیزات پزشکی
رژیم صهیونیستی غزه فلسطین جنگ غزه آمریکا روسیه حماس افغانستان سازمان ملل اسرائیل اوکراین رفح
فوتبال پرسپولیس استقلال رئال مادرید لیگ برتر هوادار باشگاه پرسپولیس لیگ برتر فوتبال ایران سپاهان لیگ برتر ایران بازی تراکتور
هوش مصنوعی همراه اول شفق قطبی دبی مریم میرزاخانی ناسا ایلان ماسک نوآوری اپل تبلیغات گوگل طوفان خورشیدی
سرطان درمان و آموزش پزشکی خواب کاهش وزن رژیم غذایی زیبایی فشار خون بارداری توت فرنگی هندوانه