چگونگی عملکرد یک گیربکس دستی معمولی

برای اینکه با طرز کار یک گیربکس معمولی آشنا شویم یکی از ساده ترین انواع آن را که یک نمونه چهار سرعته است در نظر می گیریم. شافت ورودی از موتور می باشد که به آن Input Shaft می گویند که در تصویر …

برای اینکه با طرز کار یک گیربکس معمولی آشنا شویم یکی از ساده ترین انواع آن را که یک نمونه چهار سرعته است در نظر می گیریم. شافت ورودی از موتور می باشد که به آن Input Shaft می گویند که در تصویر شماتیک نشان داده شده است. در مسیر این شافت یک کلاچ وجود دارد که امکان خلاص کردن دنده را در صورت نیاز راننده ایجاد می کند. یک شافت خروجی که به سایر قسمتهای خط انتقال نیرو متصل است باعث ایجاد حرکت در چرخهای متحرک و بالاخره حرکت در اتومبیل می گردد. نوع اتصال شافت ورودی و خروجی را ضرایب دنده می گویند که در این نمونه چهار ضریب مختلف وجود دارد که نسبت های آنها کاملاً با یکدیگر متفاوت است. به طور مثال برای دنده یک میزان ضریب ۹۷/۲ به یک است و با سبک شدن دنده ها در گیربکس این ضریب نیز کاهش پیدا می کند. در داخل گیربکس شافت دیگری نیز وجود دارد که به آن Lay Shaft یا محور هرزگرد می گویند که موازی شافتهای ورودی و خروجی است. حرکت این محور هرزگرد به وسیله شافت ورودی و از طریق چرخ دنده های موجود در آن ایجاد می شود که در این مدل مورد بحث ما تعداد چرخ دنده های موجود بر روی آن که کاملاً نیز ثابت هستند چهار عدد است. این دنده ها به طور ثابت با دنده های موجود بر روی شافت خروجی درگیر هستند. بوشهای دندانه دار که به آنها کلاچ زبانه دار یا Dog Clutch می گویند این امکان را به وجود می آورد که هریک از چرخ دنده ها قابلیت قفل و ثابت شدن بر روی شافت خروجی را پیدا کنند. مثلاً چنانچه دنده یک انتخاب شود با قفل شدن چرخ دنده مربوطه بر روی شافت خروجی به ازای هر ۹۷/۲ دوری که شافت ورودی می زند شافت خروجی فقط یک دور می زند.با خلاص کردن آن و قفل کردن دنده دو تعداد دور شافت ورودی برای یک دور شافت خروجی کاهش پیدا کرده و به ۷۵/۱ دور می رسد و الی آخر.البته ریزه کاریهای بسیار زیاد دیگری نیز وجود دارد که از حوصله این مقاله خارج است ولی کلیات آن همین است.

MAGNETI MARELLI، SMG، SMT، DSG یا شما؟

در گیربکس های دستی و غیراتوماتیک تعویض دنده از طریق شافت ورودی و کلاچ زبانه دار و انتخاب چرخ دنده های مربوطه انجام می گیرد و تفاوت این گیربکس ها در این است که آیا انتخاب دنده، توسط راننده انجام می شود یا سیستم هایی مانند MAGNETI MARELLI، SMG و...؟ انتخاب توسط راننده ساده ترین حالت است که می توان به شرح آن پرداخت چون راننده از طریق یک اهرم که ارتباط صد در صد مکانیکی به شافت ها و سایر قسمت های گیربکس دارد عمل تعویض دنده را به دلخواه خود انجام می دهد. اما در تعویض گیربکس های دستی هوشمند، راننده و کامپیوتر اتومبیل، کاری را اصطلاحاً خلاف عرف آن هم به طور مشترک انجام می دهند و تعویض دستی دنده از طریق سیستم الکتروهیدرولیکی و تحت کنترل کامپیوتر اتومبیل انجام می گیرد. سیستم های مگنتی مارلی (MAGNETI MARELLI )که بر روی مدلهایی از آلفارومئو نصب شده جزء اولین نمونه های گیربکس هوشمند است و بعد از آن در آستون مارتین، فراری و بالاخره مازراتی نصب شده اند. سیستم SMG یا گیربکس دستی سکانسی ب ام و یک تکنولوژی تازه از ب ام و بود که نخستین بار در ژانویه ۲۰۰۲ به جهانیان عرضه شد و سیستم SMT یا انتقال دستی مکانی برای نخستین بار در تویوتای MR۲ در همان سال عرضه شد. همه موارد فوق که نام آنها آمد از انواع دستی ۶سرعته هستند و در همه آنها از پدال هایی که بر روی فرمان نصب شده برای تعویض دنده استفاده می شود و البته در برخی علاوه بر آنها اهرم دستی نیز پیش بینی شده و به استثنای تویوتا GMT همگی دارای کنترل تمام اتوماتیک هستند.