مدیریت یا ریاست

در گذشته های بسیار دور, «مدیر» در رأس یك بنیان آموزشی فرهنگی قرار می گرفت و خودمحوری یكی از شاخص های رفتاری او بود رفتاری كه باعث می شد تا همه چیز و همه كس از او دستور گرفته و بی توجه به درستی یا نادرستی كلام او, فرمانبردار باشند

در گذشته های بسیار دور، «مدیر» در رأس یك بنیان آموزشی _ فرهنگی قرار می گرفت و خودمحوری یكی از شاخص های رفتاری او بود؛ رفتاری كه باعث می شد تا همه چیز و همه كس از او دستور گرفته و بی توجه به درستی یا نادرستی كلام او، فرمانبردار باشند.اكنون اما؛ «مدیر» هرچند در رأس یك بنیان آموزشی _ فرهنگی قرار می گیرد، اما بی تردید تعاریف جدید علم مدیریت، رفتارهایی را از او انتظار دارد كه اگر جز این باشد، نه تنها خود، بلكه مجموعه تحت سرپرستی خویش را نیز به قهقرا خواهد برد و از منظر دیگر، موفقیت تحصیلی دانش آموزان در گرو آموزش و پرورش به شیوه ای دیگر است و بدیهی است مدیری كه در مسیر رهبری آموزشی قرار گرفته، می تواند در این میان نقش مؤثری داشته باشد.

●نخستین حركت

مارس ،۲۰۰۵ آرتورلوین رئیس دانشكده تربیت معلم دانشگاه كلمبیا پژوهش خود درباره «سیستم آموزشی» و یافتن سیستم آموزشی كارا را با پرسشی به این مضمون كه كدام سیستم آموزشی، می تواند ضامنی برای موفقیت تحصیلی دانش آموزان و ارتقای سطح آموزش و پرورش آنها بوده و مدیران چه جایگاهی در برنامه های آموزشی دارند؟ آغاز كرد.

وی مقالات خود را به صورت گزارش هایی درباره آموزش، برنامه های آموزشی و سیستم های آموزشی دانشگاه ها و مراكز آموزشی كشورهای گوناگون بویژه آمریكا به چاپ رساند.

در توضیح مقاله های لوین آمده بود: «بسیاری از برنامه های آموزشی و پرورشی كه در مدارس و دانشگاه ها به اجرا درمی آید، كیفیت آموزش را از شرایط نامطلوب به نامناسب و در نهایت فقر مطلق آموزشی پیش می برد.»

هرچند این گزارش ها و توضیحاتی كه در ضمیمه آنها به چاپ رسید، جنجال های بسیاری را به ویژه در آمریكا به همراه داشت، اما مسئولین آموزشی را با پرسشی قاطع و تأثیرگذار مواجه كرد كه؛ «اولاً، متولیان آموزشی بویژه مدیران، خود به چه نیازهای آموزشی نیازمندند و در ثانی، كدام برنامه آموزشی می تواند به عنوان شیوه ای صحیح و كارا تضمین كننده موفقیت تحصیلی دانش آموزان باشد؟»

پژوهش های نوین نشان داد تنها یك چهارم از برنامه های مدارس و مراكز آموزشی متمركز بر «آموزش» به معنای واقعی آن بوده و سه چهارم دیگر صرف برنامه هایی غیر از نیازهای آموزشی _ پرورشی دانش آموزان می شود!

●تكمیل پژوهش ها

در تكمیل پژوهش های نوین، كنت لیت وود، كارن سی شور لوس، استفن اندرسون و كیلا والسترام پژوهشگران دانشگاه تربیت معلم كلمبیا، به صورت گروهی پژوهش های لوین را دنبال كردند، اما تمركز اصلی آنها بر روی نیازهای اساسی مدیران و آموزگاران بود.

این گروه پژوهشی پس از انجام پژوهش های گسترده ده شاخص را به عنوان مهم ترین نیازهای متولیان آموزشی به ویژه مدیران اعلام كردند:

۱- نیاز به رهبری و سیاست گذاری دقیق و صحیح (سیاست در حوزه مدیریت).

۲- تقسیم بندی درست وظایف به منظور پیشبرد برنامه ها.

۳- توجه به علایق هر یك از آموزگاران به منظور ارتقای سطح آموزش و پرورش.

۴- مدیریت كارا.

۵- آشنایی دقیق با پیشینه دانش آموزان (سابقه خانوادگی).

۶- تأسیس صندوق حمایت به منظور جمع آوری كمك های مالی.

۷- بهبود شرایط رفاهی _ آموزشی مدرسه.

۸- رسیدگی دقیق به وضعیت مالی و كارایی آموزگاران.

۹- بهبود شرایط كلاس ها به ویژه از جهت فضای آموزشی.

۱۰- آموزش به معنای واقعی و تخصیص بخش عمده ای از هزینه ها و برنامه ها به بخش آموزش و پرورش.

گروه پژوهشی دانشگاه كلمبیا در گام های بعدی تعریفی جدید از «مدیر و مدیریت» ارائه دادند؛ این گروه معتقدند مدیر به عنوان خط دهنده اصلی _ با تفسیر، تعریف و تجزیه و تحلیل موضوع ها، پیشامدها و موانع _ و عاملی تأثیرگذار _ با سازماندهی امور، تشویق و ترغیب همكاران، برقراری هماهنگی میان افراد و تشكیل گروه های فعال و حمایت از برنامه ها و طرح ها _ می تواند در رأ س هرم آموزشی قرار گرفته و امور را به راحتی رهبری كند.

بر همین اساس، آنها عقیده داشتند مدیر می تواند با تكیه بر سه شیوه پژوهشی، اطلاعات خود را گسترش داده و به اهداف مدیریتی خویش دست یابد:

۱- مطالعه موردی با نگرشی كلی به مسائل _ هرچند مطالعه موردی نوعی ریزبینی در مسائل و موضوعات بوده و آن را «پژوهشی میكروسكوپی» می دانند، اما می توان با نتیجه گیری كلی از یافته ها، آن را به پژوهشی فراگیر تبدیل كرد.

۲- بررسی كمی نتایج حاصل از مطالعات گسترده مدیریتی.

۳- بررسی كیفی نتایج حاصل از مطالعات مدیریتی.

به عقیده این گروه پژوهشی، مدیران با اتكا به این اصول، به راحتی می توانند مدیریتی درخور و شایسته داشته و دانش آموزان و آموزگاران را به سرمنزل مقصود برسانند.

یافته های نهایی

اشاره كردیم گروه پژوهشی دانشگاه كلمبیا، ده شاخص را به عنوان مهم ترین نیاز متولیان آموزشی اعلام كردند؛ در این بخش به بررسی ۶ نكته از مهم ترین نكات این ده شاخص می پردازیم:

سیاست در حوزه مدیریت

مدیر آزموده و مسلط، تأثیر بسزایی بر موفقیت و آموزش صحیح به دانش آموزان دارد. این مدیر با توجه به سه اصل، به اهداف خود دست می یابد؛

- جلب نظر افراد تحت سرپرستی خود شامل: آموزگاران، دانش آموزان و حتی اولیای دانش آموزان.

- ارتقای سطح آموزش و توسعه پتانسیل های آموزشی مركز آموزشگاهی خود با طراحی برنامه های آینده نگر و فراگیر.

- برقراری ارتباطی دوجانبه بین جامعه و مدرسه (كانالی دوسویه) و حركت كردن در مسیر نیازهای اجتماعی و اقتصادی جامعه با تربیت نسلی پویا و مسئول.

---