شب یلدا؛ جشنی در چهارگوشه جهان

یلدای ایرانی که قدمتی ۷۰۰۰ ساله در کشورمان دارد، امروزه همزمان در کشورهای افغانستان، بخش‌هایی از روسیه بخصوص تاجیکستان نیز همچنان پر رونق برگزار می‌شود، هرچند بررسی‌ها …

یلدای ایرانی که قدمتی ۷۰۰۰ ساله در کشورمان دارد، امروزه همزمان در کشورهای افغانستان، بخش‌هایی از روسیه بخصوص تاجیکستان نیز همچنان پر رونق برگزار می‌شود، هرچند بررسی‌ها نشان می‌دهد این آیین در برخی کشورهای دیگر مانند یونان و مصر باستان نیز قرن‌ها پیش وجود داشته اما به مرور زمان از رونق افتاده است.

پخت شیرینی محلی در یلدای روس‌ها

در تاجیکستان هم‌اکنون جشن‌های مشابهی به‌ مناسبت چله برگزار می‌کنند که این آیین‌ها شباهت بسیاری با مراسم شب چله دارد.

پختن نان شیرینی محلی به شکل موجودات زنده، بازی‌های محلی، برگزاری مراسم نمادین بذرپاشی و کشت محصول، پوشاندن سطح خانه با چربی، گذاشتن پوستین روی جدار پنجره‌ها، آویختن پشم از سقف، پاشیدن گندم به محوطه حیاط، ترانه خوانی و رقص و آواز و مهم‌تر از همه قربانی کردن از مراسم ویژه‌ای است که مردم بخش‌هایی از روسیه قدیم و همچنین تاجیکستان در شب یلدا از قدیم تا کنون آن را در شب یلدا اجرا می‌کنند.

تاجیکی‌ها از فالگیری و پیشگویی سال آینده هم در شب یلدا غافل نمی‌شوند.

هندوانه و انار نماد روشنایی سفره یلدای افغان‌ها

شب یلدا یا همان آخرین شب پاییزبرای مردم افغانستان به خصوص ولایت «بلخ» از اهمیت فراوانی برخوردار است؛ شب‌نشینی و شعرخوانی از مهم‌ترین سنت‌هایی است که افغان‌ها در مراسم این شب انجام می‌دهند.

سفره شب یلدای افغان‌ها با میوه و آجیل‌های متنوع تزئین می‌شود ؛ هندوانه و انار میوه‌های مخصوص سفره شب یلدا هستند که افغان‌ها این دو میوه را به دلیل رنگ سرخ شان نمادی از سرخی آفتاب می‌دانند که نوید دهنده روشنایی است.

خانواده‌های افغانی شب یلدا را به امید طلوع خورشید که مظهر درخشندگی و گرما است تا صبح بیدار می‌نشینند.

یلدا در یونان و مصر باستان

شاید جالب باشد بدانید یونانی‌ها و مصری‌های باستان هم حدود ۴۰۰۰ سال پیش شب یلدا داشتند و برای گرامیداشت این شب هم مراسم و جشن‌های باشکوهی برگزار می‌کردند اما به نظر می‌رسد این آیین در این کشورها با گذشت زمان به فراموشی سپرده شده است.

حدود ۴۰۰۰ سال پیش در مصر باستان جشن «باز زاییده ‌شدن خورشید»، مصادف با شب چله برگزار می‌شده ‌است. مصری‌ها در این هنگام از سال به مدت ۱۲ روز، به نشانه ۱۲ماه سال خورشیدی، به جشن و پایکوبی می‌پرداختند و پیروزی نور بر تاریکی را گرامی می‌داشتند.