کدام سوی دیوار برلین را ترجیح می دهید

فروپاشی دیوار برلین از نهم نوامبر ۱۹۸۹ و در جریان سقوط حکومت های کمونیستی در اروپای شرقی آغاز شد در اکتبر همان سال دو آلمان به طور رسمی و با انجام جشن های بزرگ ملی به هم ملحق شدند اما یکپارچگی کامل دو کشور هزینه ای معادل ۳ ۱ تریلیون یورو داشت که بدون پشت سر گذاشتن مشکلات اجتماعی سخت, امکان پذیر نشد

یکی از برنامه‌های اجرا شده همزمان با هجدهمین سالگرد فروپاشی دیوار برلین، برگزاری یک نظر سنجی از آلمانی‌ها بود که نتایج آن نشان می‌دهد ازهر پنج نفر آلمانی بیش از یک نفر موافق بازسازی دیوار برلین است.

۱۸ سال پیش تلویزیون ایران تصاویر مردمی را نشان می‌داد که با ماشین‌های لادا یا دیگر خودروهای روسی خود درحال عبور از مرز بین دو آلمان بودند و گذرنامه‌های خود را در دست گرفته و از پنجره ماشین‌ها بیرون آاورده بودند.

در ‌آن زمان در همین کشور خودمان هر فردی پیش بینی‌های خودش را داشت. بعضی‌ها می گفتند فاتحه کمونیسم خوانده شده است و بعضی‌های دیگر می‌گفتند ساکنان شرقی آلمان از فرو ریختن این دیوار پشیمان خواهند شد چون دیگر از سرویس‌های اجتماعی گذشته خبری نخواهد بود.

امسال در هجدهمین سالگرد فروپاشی دیوار برلین که در روز ۹ نوامبر( ۱۸ آبان) بود باز هم برنامه‌های مختلفی در یادبود آن حادثه در کشور آلمان برگزار شد. از حدود یک ماه پیش از آن نیز که همزمان با سالگرد جنبش مردمی برای اتحاد دو آلمان در همان سال بود، شبکه‌های آلمانی زبان برنامه‌های مستند گوناگونی در این باره پخش کردند.

اما یکی از برنامه‌های اجرا شده همزمان با هجدهمین سالگرد فروپاشی دیوار برلین، برگزاری یک نظر سنجی از آلمانی‌ها بود که نتایج آن نشان می‌دهد از هر پنج نفر آلمانی بیش از یک نفر موافق بازسازی دیوار برلین است.

آمارگیری انجام شده از بیش هزار نفر آلمانی در سنین مختلف در این باره نشان می‌دهد، میل به جداشدن دو آلمان به همان اندازه که در بین ساکنان پیشین جمهوری دموکراتیک آلمان ( بخش شرقی) قدرت دارد در بین ساکنان قدیمی آلمان غربی نیز مورد توجه است.

تنها سه درصد از آنهایی که در بخش شرقی آلمان زندگی می‌کنند در این آمارگیری از شیوه اداره جمهوری دموکراتیک آلمان اظهار رضایت کامل کرده‌اند.

کشمکش بر سر پایتخت کشور آلمان در زمان جنگ جهانی دوم از زمانی آغاز شد که ژنرال ژوکف در ماه مه ۱۹۴۵ برلین را فتح کرد و چند روز پس از آن با تسلیم رسمی قوای آلمان نازی، یکی از سربازان ارتش سرخ از بام رایشتاک محل حکمرانی آدولف هیتلر بالا رفت و پرچم کمونیست‌ها را به احتزاز درآورد.

پس از پایان جنگ و در جریان تقسیم اروپا بین برندگان جنگ، کشور آلمان و شهر برلین نیز به دو بخش تقسیم شد اما ساخت دیواری بین این دو بخش که هر کدام با ایدئولوژی متفاوتی اداره می‌شدند ۱۲ سال بعد انجام شد.

در طول این ۱۲ سال نزدیک به دو و نیم میلیون نفر از بخش شرقی به سمت بخش غربی گریختند و بالاخره با دستور خروشچف، دبیر کل حزب کمونیست اتحاد جماهیر شوروی به والتر اولبرخت، دبیر کل حزب کمونیست آلمان شرقی احداث دیواری بتنی که روی آن پوشیده از سیم خارداربود آغاز شد.

در ۲۰سپتامبر ۱۹۶۱ دولت آلمان شرقی منازل نزدیک این دیوار را تخریب کرد و یک دیوار دائمی با مواد سخت از میان خیابان‌های برلین سر برآورد که در پایان، طول آن به ۱۶۶ کیلومتر رسید. ارتفاع این دیوار چهار متر بود.

بعد از مدتی یک مسیر نگهبانی، یک راهگذر با دیده بان ها، برج های دیده بانی، سنگرهای زیرزمینی و دیوار دوم نیز به دیوار اولیه اضافه شد. با ساخته شدن دیوار برلین مرز بین آلمان شرقی و آلمان غربی در ۱۹۲ مسیر و خیابان قطع شد که ۹۷ مورد آن به برلین شرقی و ۹۵ مورد آن به سایر مناطق آلمان شرقی منتهی می شد.

دلیل احداث دیوار این بود که آلمان کمونیستی قصد داشت کشورش را از نیمه غربی مصون نگه‌دارد. این دیوار در طول ۲۸ سال عمر خود به نماد اصلی جنگ سرد تبدیل شد و در مجموع ۱۲۵ نفر در جریان عبور از بخش شرقی دیوار به سمت بخش غربی جان خود را از دست دادند.

پژوهشی که امسال از سوی موسسه ” فورسا“ انجام شد، نشان می‌دهد ۷۳ درصد از افرادی که در آلمان شرقی زندگی می‌کردند معتقدند سوسیالیسم شیوه خوبی در اداره جامعه بود اما بسیار بد اجرا می‌شد. همچنین ۹۰ درصد از این افراد عنوان کردند که در دوران کمونیست‌ها حمایت‌های اجتماعی بهتری از آنها می‌شد.

فروپاشی دیوار برلین از نهم نوامبر ۱۹۸۹ و در جریان سقوط حکومت‌های کمونیستی در اروپای شرقی آغاز شد. در اکتبر همان سال دو آلمان به طور رسمی و با انجام جشن‌های بزرگ ملی به هم ملحق شدند اما یکپارچگی کامل دو کشور هزینه‌ای معادل ۳/۱ تریلیون یورو داشت که بدون پشت سر گذاشتن مشکلات اجتماعی سخت، امکان‌پذیر نشد.

بر اساس این نظر سنجی تقریبا تمامی افرادی که در گذشته در بخش غربی آلمان زندگی می‌کردند عنوان کردند در صورت بازسازی دیوار برلین در بخش غربی خواهند ماند. این در حالی است که از ساکنان پیشین آلمان شرقی تنها ۳۶ درصد برای باقی ماندن در بخش شرقی ابراز تمایل کردند.

تانیا بورگل، تاریخ‌ شناس فرهنگی، درباره نتایج این نظر سنجی به اشپیگل گفته است بیشتر افرادی که در بخش شرقی آلمان به دنیا می‌آیند با گذشته خود در ارتباط نیستند:” این نسل برای شناسایی نکات مثبت گذشته خود از هیچ ریشه فرهنگی برخوردار نیست.“

در حال حاضر از آن دیوار ۱۶۶ کیلومتری اثر زیادی برجا نمانده، غیر از بخش‌هایی از این دیوار که به شکل نمادین در خیابان‌های برلین حفظ شده است و یکی دو قسمت دیگر که به دلیل نقاشی کردن آثار گرافیتی هنرمندان آلمان غربی روی‌ آن هم اکنون در موزه‌ها نگه‌داری می‌شوند.

مترجم : چنگیز محمود زاده