تاثیر ظاهر ما بر قضاوت دیگران

ظاهر، ابتدایی‌ترین معیاری است که برای ما شناخته شده و آشکار است و هیچ‌کس نمی‌تواند اثر آن را کتمان کند، خصوصا در اولین برخورد آنچنان مهم است که تاثیر زیادی در تصمیم‌گیری‌هایمان …

ظاهر، ابتدایی‌ترین معیاری است که برای ما شناخته شده و آشکار است و هیچ‌کس نمی‌تواند اثر آن را کتمان کند، خصوصا در اولین برخورد آنچنان مهم است که تاثیر زیادی در تصمیم‌گیری‌هایمان دارد زیرا مغز انسان عادت دارد ظاهر خوب و مناسب را به تمام ویژگی‌ها و خصوصیات فرد تعمیم دهد.

یعنی اگر در اولین برخورد از ظاهر فردی خوشمان بیاید به احتمال زیاد این زیبایی ظاهری را به اخلاق و خصوصیات دیگر فرد نیز تعمیم می‌دهیم و با خود می‌گوییم قطعا اخلاق این فرد نیز مانند ظاهرش زیباست. مفهوم هاله جذابیت نیز در این خصوص مطرح می‌شود. به این معنی که به انسان‌‌های خوش‌چهره صفات خوب نسبت داده می‌شود و رفتارهای آنها خوب تعبیر می‌شود.

هاله جذابیت این مضمون را دارد که هر چه زیباست پس خوب است. ظاهر اشخاص و میزان جذابیت صورتشان می‌تواند روی جنبه‌های مختلف شخصیتی، شغلی و زندگی اجتماعی آنها تاثیر قابل‌ملاحظه‌ای بگذارد. تحقیقات نشان می‌دهد که ظاهر، تاثیر قابل‌ملاحظه‌ای روی کیفیت زندگی افراد دارد. ظاهر و شکل صورت به خصوص در اولین مراحل آشنایی غالبا نقش عمده‌ای روی شکل‌گیری برداشت افراد از یکدیگر دارد. مردم نسبت به افراد دارای صورت‌های جذاب برداشت‌های مثبت‌تر و رفتار بهتری دارند. با این حال از کودکی به ما گفته شده که هیچ‌وقت با دیدن ظاهر در مورد محتوای مساله‌ای قضاوت نکنیم. یاد گرفته‌ایم که زیبایی بسیار عمیق‌تر از آن چیزی است که در ظاهر فرد نمایان است.

در حقیقت قضاوت در مورد شخصیت و ویژگی‌ افراد بر اساس ظاهر صورت آنها با فرهنگ ما تناقض دارد. با این حال تحقیقات نشان داده که ظاهر به طور اجتناب‌ناپذیر و غیرقابل‌انکاری روی نگاه افراد و نحوه برخورد با آنها در مسایل اجتماعی تاثیر می‌گذارد. از طرفی ظاهر، قسمت اعظمی از ارتباطات غیرکلامی ما را شکل می‌دهد. طرز قرار گرفتن، راه رفتن، ایستادن، حرکات، چهره و چشم‌ها، لحن صدا، طرز لباس پوشیدن و... همگی نشانه‌های ارتباطات غیرکلامی هستند. اهمیت ارتباطات غیرکلامی آنقدر بالاست که ۷۰ درصد ارتباط را اجزای غیرکلامی آن شکل می‌دهد که ۵۵ درصد آن متعلق به ظاهر و حرکات بدنی است.

بنابراین افراد در نخستین ملاقات با دیدن نشانه‌های غیرکلامی در مورد شخصیت شما قضاوت می‌کنند. اصولا در مراودات اجتماعی بیشتر بر نشانه‌های غیرکلامی اعتماد می‌کنند تا بر نشانه‌های کلامی. بسیاری بر این باورند که همواره ارتباطات غیرکلامی بر ارتباطات کلامی از نظر صحیح بودن ارجحیت دارد. چرا که علامت‌های غیرکلامی از درون انسان نشات می‌گیرد و اغلب نمی‌توان آنها را کنترل کرد و اکثر انسان‌ها از مهار کردن هیجانات خود عاجزند. پس توجه به اصول زیبایی‌شناسی مانند هارمونی و رنگ در کنار مشخصات فیزیکی مانند شکل، قد، رنگ پوست و مصنوعاتی مانند لباس، لوازم آرایشی و... می‌توانند بر برداشت اول انسان‌ها از ما تاثیر بگذارند.

علاوه بر این تغییر در ظاهر نیز پیام‌های بسیاری را منتقل می‌کند. به عنوان نمونه داشتن مردمک‌های گشاد به عنوان «توجه و دقت» تفسیر می‌شود یا لبخند دلالت بر حالات مورد قبول اجتماع مانند مهربانی و... دارد.

دکتر ندا علی‌بیگی

دکترای روان‌شناسی بالینی

عضو هیات علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توان‌بخشی