رودکی

ابوعبدالله جعفربن محمدبن حکیم‌بن عبدالرحمن‌بن آدم رودکی از شاعران ایرانی دورۀ سامانی در قرن چهارم هجری قمری‌ست. وی در تاریخ (۳۲۹ هجری قمری) درگذشت. او استاد شاعران آغاز قرن …

ابوعبدالله جعفربن محمدبن حکیم‌بن عبدالرحمن‌بن آدم رودکی از شاعران ایرانی دورۀ سامانی در قرن چهارم هجری قمری‌ست. وی در تاریخ (۳۲۹ هجری قمری) درگذشت. او استاد شاعران آغاز قرن چهار هجری قمری ایران است. از کودکی نابینا بوده است و به‌روایتی بعدها او را کور کردند. رودکی در روستایی به‌نام رودک در نزدیکی نخشب که امروزه با نام قرشی در ازبکستان است به‌دنیا آمده است

رودکی در دربار امیر نصر سامانی بسیار محبوب شد و ثروت بسیاری به دست آورد. می‌گویند رودکی در حدود یک میلیون و سیصدهزار بیت شعر سروده است و درموسیقی، ترجمه و آواز نیز دستی داشته است.

وی اسماعیلی بود و نصر نیز نخستین امیری بود که این مذهب را پذیرفت و به‌مبلغین اسماعیلی اجازه داد تا در قلمروش آزادانه مذهب خود را تبلیغ کنند.

پس از خلع نصر سامانی، عده‌ای در پی آزار و اذیت رودکی و سایر اسماعیلیان برآمدند، رودکی از دربار طرد شد و در فقر درگذشت.

می‌گویند قدرت و تسلط رودکی در شعر و موسیقی به اندازه‌ای بوده است که نیروی افسونگری شعر و نوازندگی وی در ابو نصر سامانی چنان تأثیر گذاشت که وی پس از شنیدن شعر «بوی جوی مولیان» بدون کفش، هرات را به‌مقصد بخارا ترک کرد.

بوی جوی مولیان آید همی یاد یار مهربان آید همی

:ریگ آموی و درُشتی‌های او زیرپایم پرنیان آید همی

آب جیحون از نشاط روی دوست خنگ ما را تا میان آید همی

ای بخارا ، شاد باش و دیر زی میر زی تو شادمان آید همی

میر سرو است و بخارا بوستان سرو سوی بوستان آید همی

میر ماه ست و بخارا آسمان ماه سوی آسمان آید همی

مهمترین اثر او کلیله‌ودمنه منظوم است. جز آن سه مثنوی از او به‌ما رسیده و از بقیه اشعارش جز اندکی نمانده است.

منابع

محمد معین ، فرهنگ فارسی انتشارات امیرکبیر جلد پنج