زبان قدرت

زبان پدیده ای است مکانی و فضائی و نوع زبان ها و اختصاصی بودن آن در مکان ها و فضاهای خاص جغرافیایی بیانگر خصیصه هویت دهنده گروه انسان هایی است که بدان زبان تکلم می کنند و از طریق زبان با یکدیگر تفاهم می نمایند که ادراک متقابل را سبب شده و به همبستگی و انسجام درونی می رسد

زبان پدیده ای است مکانی و فضائی و نوع زبان ها و اختصاصی بودن آن در مکان ها و فضاهای خاص جغرافیایی بیانگر خصیصه هویت دهنده گروه انسان هایی است که بدان زبان تکلم می کنند و از طریق زبان با یکدیگر تفاهم می نمایند که ادراک متقابل را سبب شده و به همبستگی و انسجام درونی می رسد. این امر به خودی خود ملتی را تشکیل می دهد که به تدریج به خود آگاهی سیاسی رسیده و در قلمرو جغرافیایی خود، دولت و حکومت تشکیل می دهد.

بدین گونه زبان نقش سیاسی خود را ایفا می کند. زبان ها با یکدیگر رقابت می کنند و حوزه نفوذ یکدیگر را مورد تهاجم قرار می دهند. زبان با قدرت رابطه دارد زبانی قوی تر است که فضای جغرافیایی بیشتر و جمعیت بیشتری را به خود اختصاص دهد.

زبان حامل ارزش ها، پیام ها و اندیشه های ایدئولوژیک است از این رو می تواند به شکل گیری رابطه یک سویه سلطه و زیر سلطه فرهنگی در مناسبات ملت ها منجر شود به عبارت دیگر زبان مسلط گشاینده راه فرهنگ مربوط به عنوان فرهنگ مسلط است.

طبق تعریف فرهنگ لغت لاروس:"زبان مجموعه ای از علایم گفتاری است که به گروه خاص اجتماعی تعلق دارد و برای تبادل اطلاعات و ایجاد ارتباط زبانی مورد توجه قرار می گیرد" گونه های سه گانه زبان عبارتند از: گویش محلی یا قومی که به گروه خاص اجتماعی تعلق دارد و به وسیله آن ارتباط زبانی برقرار می شود. لهجه های محلی و منطقه ای که در منطقه خاصی مورد توجه قرار می گیرد و به صورت زبان گفتاری است.گونه سوم زبانی است که وسیله ای برای ایجاد ارتباط در سطح ملی یک کشور بوده و گونه های گفتاری و نوشتاری دارد. باید به این نکته توجه داشت که عناصر تاریخی، اجتماعی - اقتصادی، سیاسی و جمعیتی در طبقه بندی زبان ها نقش مهمی دارند.

تقسیم و توزیع زبانها در دنیا یکسان نمی باشد زیرا بعضی از زبان ها کاربرد محلی و منطقه ای داشته و متعلق به گروهی اندک است این موضوع قابل ذکر است که نیمی از زبان های آمارگیری شده کمتر از ۱۰هزار گوینده دارند در حالی که بعضی دیگر از زبانها که در سطح بین المللی گسترده اند میلیون ها نفر گوینده دارند.

و تراکم زبان ها در روی کره زمین در مناطق پرجمعیت آسیا (هند، چین، ژاپن و کره) اقیانوسیه (استرالیا) آفریقای مرکزی و آمریکای لاتین دیده می شود زبان های کم اهمیت که گویندگان کمی دارند در همه کشورها و به خصوص در کشورهای آفریقایی دیده می شوند. ساکنان نیجریه ۴۷۰زبان محلی متفاوت دارند در کامرون ۲۷۹ و در کنگو-کینشازا۲۲۱ زبان متفاوت وجود دارد.

زبانی که محدود به مرزهای جغرافیایی یک کشور باشد نادر است ولی می توان زبان ماندارن در چین و کره ای در شبه جزیره کره نام برد.

بعضی از زبان ها در یک منطقه و در کشورهای بی شماری کاربرد دارند همچون زبان های تامول و پنجابی که در خارج از مرزهای هند و اندونزی به کار می روند و زبان قبیله "پیول" که در ۱۰ کشور آفریقای غربی کاربرد دارد.

زبان های دیگری وجود دارد که نه تنها در یک کشور کاربرد دارند بلکه فراقاره ای هستند انگلیسی، اسپانیایی، پرتغالی، فرانسوی، روسی و عربی در این دسته جای می گیرند.

در مورد عوامل گسترش زبان های اروپایی که محدود به مرزهای جغرافیایی کشور خود نشده اند و در سطح کره زمین پراکنده شده اند می توان به سیطره غرب در قرون گذشته و سیطره ایالات متحده آمریکا بر مسایل سیاسی، اقتصادی، نظامی، فرهنگی و فناوری در سال های اخیر اشاره کرد.

استعمارگری کشورهای اروپایی که از قرن پانزدهم آغاز شد همراه با سیطره اجتماعی و اقتصادی این کشورها بود و نقش به سزایی در تحمیل زبان و فرهنگ و دین کشورهای غالب رواج یافت و به تدریج به صورت زبان ملی کشورهای مستعمره درآمد. عامل دیگری که قابل ذکراست و نقش آن بسیار مهم است صنعت و تبادلات تجاری بین کشورهای جهان که از اواخر قرن نوزدهم شروع شده و تاکنون ادامه دارد گسترش تجارت و انتقال تکنولوژی به کشورها باعث رواج زبان علمی صاحبان تکنولوژی شده است.

امپریالیسم فرهنگی و نقش آن را نمی توان نادیده گرفت در حال حاضر و به دنبال انتشار اطلاعات جهانی از طریق اینترنت، رادیو، تلویزیون و تقویت برنامه ها به وسیله ماهواره ها کشورهای غربی توانسته اند زبان وفرهنگ خود را در سطح جهانی منتشر کنند در دنیای اینترنت ۸۴ درصد زبان سرورهای انگلیسی ۱/۸ درصد فرانسوی ۱/۲ درصد اسپانیایی و ۱ درصد روسی است.

حال این سوال مطرح می شود که آیا از بین رفتن زبان ها امری اجتناب ناپذیر است یا خیر؟ باید توجه داشت که در حالی که ۶۸۰۰ زبان در دنیا وجود دارد که زبان متداول ۹۰ درصد ساکنان کره زمین فقط ۷۴ زبان است برخی از زبانها کاربرد محلی یا منطقه ای دارند و در نواحی محدودی کاربرد دارند و در نتیجه ارزش واقعی آنها از بین رفته یا نفی می شود و بعضی از آنها در حال از بین رفتن و افول هستند.

افول هر زبان زمانی اتفاق می افتد که زبان قوی تری متداول و جایگزین آن می شود، زبان هایی را که حکومت به کار نمی برد یا تعداد کمی از مردم به آن تکلم می کنند نمی توانند بر مسائل آموزشی، فرهنگی، سیاسی اشراف داشته و جایگاه خود را در جامعه حفظ کنند بنابراین به دست فراموشی سپرده می شوند.

زبان های محلی در پی قحطی، جنگ و کشتار جمعی ممکن است از بین بروند تداخل و جذب گروه های قوی در یکدیگر موجب یادگیری زبان غالب و از بین رفتن زبان محلی می شود که نمونه بارز آن مهاجرت روستائیان به شهرها و از بین رفتن لهجه ها و گویش های محلی روستائیان است. در بعضی موارد مسائل سیاسی و نظامی هم ممکن است موجب گسترش و تحمیل یک زبان بر مردم یک منطقه شود که فراگیری زبان روسی توسط چچن ها و قفقازی ها پس از تسلط دولت روس بر این نواحی مثال خوبی برای این مورد است.

نویسنده : محسن عاشری